Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1997, Blaðsíða 11
ÞRIÐJUDAGUR 4. NÓVEMBER 1997
menning
*★ ★
11
Engill söngsins
Tríó Reykjavíkur hélt tónleika í
Hafnarborg síðastliðið laugardags-
kvöld. Með tríóinu kom fram okkcir
ástsæla söngkona Sigrún Hjálmtýs-
dóttir, og á efnisskránni voru verk
eftir Handel, Brahms, Áskel Másson
og fleiri.
Fyrst á dagskrá voru þrjár aríur
fyrir sópran, fiðlu og fylgiraddir eft-
ir barokktónskáldið Hándel - sem
menn muna eftir úr kvikmyndinni
um geldinginn Farinelli fyrir fáein-
um árum. Tónlist hans er guðdóm-
leg, enda vinsæl þegar jólin fara að
nálgast. Sigrún Hjálmtýsdóttir flutti
aríurnar eftir hann af mikilli and-
akt; hún er innblásin listakona og
allt sem hún gerir er innblásin
snilld.
Sigrún hefur silfurtæra rödd, yfir-
burðatækni og syngur af þvílíkri til-
fmningu að unaður er á að hlýða. En
í þessari tónlist er það þó ekki nóg,
undirleikurinn verður líka að vera
hámákvæmur og þýður til að rödd
söngvarans njóti sín til fúlls. Tríó
Reykjavíkur annaðist þetta af mikilli
smekkvísi, Guðný Guðmundsdóttir
fiðluleikari og Gunnar Kvaran selló-
leikari voru með allt sitt á hreinu, og
Peter Maté píanóleikari lék silki-
mjúkt á slaghörpuna.
Brahms samdi sónötu í e-moll fyr-
ir selló og píanó er hann vsir aðeins
32 ára gamall, samt er verkið þrung-
ið dýpt og háleitum tilfinningum.
Brahms var bráðþroska listamaður
þó hann léki sér að því i frístundum
að skjóta ketti nágrannanna
með boga og örvum. Hann
gat verið hranalegur við
ókunnuga, enda einbúi og
piparkarl. Tónlist hans er
einræn og túlkun hennar
verður að vera dulúðug,
skapmikil og ástríðufull, en
líka öguð og hamin. Gunnar
Kvaran og Peter Maté léku
þetta verk af glæsibrag, ekk-
ert yfirborðslegt var í túlk-
un þeirra. Flutningur þeirra
var oft draumkenndur og
Tríó Reykjavíkur og Sigrún Hjálmtýsdótt-
ir - sú fremsta.
var þá tónlistin sem úr öðrum heimi.
Eftir hlé var frumflutt verkið Spor
eftir Áskel Másson, við ljóð eftir
Thor Vilhjálmsson, fyrir sópran,
selló og píanó. Líkt og Brahms gamli
semur Áskell seiðandi tónlist; hann
hefur tilfinningu fyrir hinu ósegjan-
lega og óáþreifanlega og tekst að
miðla því í tónlist sinni. Bara það
gerir hann að einu fremsta tónskáldi
landsins. Spor er falleg, forneskjuleg
tónlist; Áskell virðist oft leita fanga í
íslenska þjóðlagahefð og fer það hon-
um vel. Flutningur verksins var til
fyrirmyndar - enda ekki við öðru að
búast af þeim Sigrúnu, Gunnari og
Peter.
Síðustu atriði tónleikanna voru
svo aríur eftir Dvorák, Mozart,
Puccini og Rossini. Þar var Sigrún í
essinu sinu og í einu orði sagt frá-
bær. Peter stóð sig sömuleiðis óað-
finnanlega, enda píanósnillingur.
Flutningurinn á Una voce poco fá -
Tónlist
Jónas Sen
cavatínu úr óperunni Rakarinn frá Sevilla eftir
Rossini var eitt hið glæsilegasta sem heyrst hef-
ur á íslensku tónleikasviði í langan tíma. Verður
ekki annað sagt en að Sigrún Hjálmtýsdóttir sé
ein fremsta, ef ekki SÚ FREMSTA, söngkona
landsins.
Aftur til
fortíðar?
Meðal málverka Jóhanns Briem á sýningunni Perlur úr Eystrihrepp í Lista-
safni Árnesinga er „Að húsabaki", málað 1958, af gripahúsi og súrheysturn-
inum á Stóra-Núpi.
íóhann Briem á Selfossi
í Listasafni Ámesinga á Selfossi
stendur yfir sérstæð og afar athygl-
isverð sýning á málverkum og fleiri
munum sem snerta málarann Jó-
hann Briem og bemskuheimkynni
hans að Stóra-Núpi i Eystrihrepp í
Árnessýslu.
Á sýningunni era nítján málverk
eftir Jóhann sem öll tengjast
bernskuheimilinu, meðal annars
myndir í einkaeign sem sjaldan eða
ekki hafa sést á opinberum sýning-
um áður. Frummyndir Jóhanns úr
útgáfu Ólafs Briem á Fomum döns-
um má einnig sjá þar og auk þess
ljósmyndir af myndum sem Jóhann
teiknaði við vísur og texta afa síns,
sálmaskáldsins Valdimars Briem, í
handrit sem ber heitið Þegar ég var
lítill og er frá 1946. Sú bók var
aldrei gefin út og er aðeins til í einu
handgerðu eintaki, en bæði myndir
og texti eru gerð af húmor og list-
fengi svo unun er á að horfa.
Heiðurssess á sýningunni hefur
skrifborð Valdimars Briem og
myndir Ásgríms Jónssonar sem
hann málaði á Stóra-Núpi á sinni
tíð og höfðu varanleg áhrif á Jó-
hann. Loks eru á sýningunni svart-
listarmyndir eftir Katrínu Briem,
dóttur Jóhanns, einnig frá Stóra-
Núpi. Meðal annars magnaðar
teikningar af rústum gömlu skemm-
unnar sem má sjá í bióma lífsins á
einni myndinni í barnabók Valdi-
mars og Jóhanns.
Hildur Hákonardóttir myndlistar-
maður mótaði og setti upp sýning-
una, og á sunnudaginn kemur, 9.
nóv., heldur hún erindi um mynd-
list Jóhanns kl. 15.30 í Listasafni Ár-
nesinga. Sýningunni lýkur 23.11.
Intemetið er kröftugur miðill og
frábær viðbót við það sem fyrir var.
Tugþúsundir íslendinga hafa að-
gang að netinu og fólk getur m.a.
flakkað á milli nokkurra helstu
fréttastofa heimsins. Þar er hægt að
nálgast nýjustu tíðindi hvort heldur
frá erlendum sjónvarps- og útvarps-
stöðvum eða dagblöðum, en auk
þess eru fréttamiðlar sem eingöngu
starfa á netinu.
Innlendir fjölmiðlar hafa jafn-
framt haslað sér völl á Intemetinu
og þeir era ófáir íslendingamir í út-
löndum sem fylgjast grannt með
gangi mála hér á landi fyrir tilstilli
þeirra; finna sig þannig heima. Sá
sem hefur aðgang að undraheimi
Intemetsins þarf síst að óttast upp-
lýsingaskort því hér er enginn
venjulegur miðill á ferð. Er ekki
líka sagt að iðnbyltingin sé liðin og
upplýsingabyltingin tekin við?
Margir koma við sögu breyting-
anna á fjölmiðlamarkaðnum og
sumir ætla sér stóra hluti. Fjar-
skiptarisinn Póstur og sími hf. hef-
ur í hyggju að halda inn á nýjar
brautir með tilkomu breiðbandsins,
a.m.k. benda áform fyrirtækisins
um 24 erlendar sjónvarpsrásir, með
myndlyklum og öllu tilheyrandi, og
11 útvarpsrásir til þess. Til viðbótar
er ætlunin að endurvarpa efni inn-
lendra sjónvarpsstöðva. Fróðlegt
verður að sjá hvort landsmenn bíta
á agnið. Eftir talsverðu hlýtur að
vera að slægjast enda íslendingar
annálaðir fjölmiðlafiklar, raunar
svo að útlendinga rekur í rogastans.
Þessar ráðagerðir hafa ekki vakið
verðskuldaða athygli. Hins vegar
hefur fyrirtækið verið mjög milli
tannanna á fólki undanfarið vegna
gjaldskrárbreytinga í framhaldi af
þeirri ákvörðun Alþingis að gera
landið að einu gjaldsvæði svo jafna
mætti símakostnað landsmanna. Af-
leiðingamar urðu m.a. þær að boð-
aðar vora umtalsverðar hækkanir á
aðalmarkaðssvæði landsins, alltént
hjá þeim sem vilja notfæra sér þá
gríðarlegu möguleika sem Internet-
ið býður upp á. Vegna þrýstings og
mótmæla almennings, ekki síst Int-
ernetnotenda, var þó ákveðið að
draga nokkuð í land. í stað þess að
hækka t.d. einnar klukkustundar
staðarsímtal um rúm 75% var þeim
tilmælum beint til stjómenda fyrir-
tækisins að láta sér nægja tæplega
40% hækkun og þykir víst mörgum
nóg.
Heimili sem era nettengd þurfa
nauðsynlega á þjónustu Pósts og
síma hf. að halda. Til að komast inn
á upplýsingahraðbrautina þarf sí-
malínu. Því skiptir verðið verulegu
máli, símareikningamir bera þess
glögg merki. Allavega hefur mín
Fjölmiðlar
Eggert Þór Bernharðsson
kjarnaíjölskylda verið að borga
háar upphæðir þar sem stærstur
hluti umframskrefa er vegna Inter-
netsins. Sérstaklega er unglingur-
inn á heimilinu áhugasamur net-
verji enda maður framtíðarinnar. Á
netinu finnur hann m.a. upplýsing-
ar um ýmis hugðarefni, aflar sér
vitneskju um ólíkustu hliðar mann-
lífsins og er í sambandi við vini og
kunningja í öllum heimshornum
sem hann hefur oftar en ekki
kynnst á spjallrásum og síðan rækt-
að tengslin. Hann býr í „heimsþorp-
inu“.
Internetið er upplýsingalind og
þekkingarbrannur, það opnar nýjar
víddir. Með því að auka álögumar á
þeim fjölmörgu sem veiða heiminn í
netið er stigið skref aftur á bak. Við
lifum jú á upplýsingaöld!
Hinn kvenlegi
reynsluheimur
Því skal spáð að um ekkert
verði meira og víðar talað um
íslensku heimsbyggðina á
næstu dögum og vikum en nýju
sjónvarpsfléttuna hennar Hlin-
ar Agnarsdóttur, Aðeins einn.
Fyrsti þátturinn var á sunnu-
dagskvöldið, þeir seinni verða
næstu tvö sunnudagskvöld.
Nafnið er mystískt. Aðeins
einn hvað? Eða hver? Við því
er aðeins eitt svar: kvenlæknir!
Hlín er
svo ósvífin í
sjónvarps-
seríunni
sinni að
svipta hul-
unni af þeim
hluta af
reynslu-
heimi
kvenna sem
fram að
þessu hefur j
verið algert
tabú. Hún
lætur
myndavélaraugað beinlinis
hvíia á lækninum þar sem
hann situr hinn rólegasti við
iðju sína milli læra kvennanna,
og engin kona að minnsta kosti
getur horft ósnortin á. Maður
getur varla setið kyrr.
Hlín hefur áöur sýnt fólki
inn í falinn reynsluheim í leik-
riti sínu Konur skelfa sem gekk
lengi og við mikinn fógnuð í
Borgarleikhúsinu á síðasta
leikári. Hún er líka að frum-
sýna eigið leikrit á litla sviði
Borgarleikhússins núna í vik-
unni en það fjallar væntanlega
ekki eingöngu um þennan
reynsluheim - því það er byggt
á Njálu.
Ungkommúnistar,
fangaleiga og
kvennarán
Ný saga er komin út full af
áhugaverðu efni fyrir sögu-
þyrsta íslendinga. í fyrstu burð-
argreininni, „í læri hjá Kom-
intern“, fjallar Jón Ólafsson
um unga íslendinga sem voru í
kommúnistaskólum Alþjóða-
sambands kommúnista í
Moskvu um og eftir 1930. Jón
hefur öðram mönnum betur
kannað heimildir um íslend-
inga þar eystra og bregður ljósi
á þetta forvitnilega efni.
Langt viðtal er í heftinu
við sérlegan gest ís-_
lenska sögu-_
þingsins í ”
vor sem
leið, breska
sagnfræðing-
inn Arthur
Maverick sem
þótti mikið
ólíkindatól og
ekki hegða sér
eins og heims-
frægur sagnfræðingur og virðu-
legur akademiker. Viðtalið
heitir „Þyki mér kenningar
annarra ófullnægjandi bý ég til
mínar eigin" og er eftir Guð-
mund Jónsson sagnfræðing.
Af öðru efni má nefna að
Helgi Skúli Kjartansson skrifar
um landnámið eftir landnám,
Þorgrímur Gestsson um tilurð
Laugarneshverfisins, Hrefna
M. Karlsdóttir um fangavinnu
og fangaútleigu í tugthúsinu
við Amarhól í upphafi síðustu
aldar, Jón Viðar Sigurðsson
um konur og kvennarán á 12.
og 13. öld og Már Jónsson um
síðustu æviár Áma Magnús-
sonar. Allar eru greinarnar
skreyttar fjölbreyttu myndefni.
Ný saga er gefin út af Sögufé-
laginu.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir