Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1998, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 30. SEPTEMBER 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasfða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrurr(.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Wallenberg var óþarfur
Salan á hlutabréfum Landsbankans tókst frábærlega.
Hún jók bæði eigið fé bankans og álit hans út á við.
Salan hrakti jafnframt þá bábilju tveggja ráðherra
framsóknar að liðveisla sænskra Wallenberga væri
undirstaða farsællar sölu Landsbankans.
Þegar eigur ríkisins eru seldar á að forðast að koma
feitum bitum í munn útvalinna vildarvina spilltra
stjómmálamanna. Forsætisráðherra, sem kúskaði fram-
sókn til hlýðni í bankamálinu, vildi láta markaðinn sjá
um að dreifa eign í bankanum sem víðast.
Sú afstaða var rétt, og á ekkert skylt við andstöðu gegn
erlendum bönkum. Þeir eru að sönnu velkomnir á hinn
íslenska markað. En það þýðir ekki að þeir eigi að njóta
sérlegra vildarkjara við kaup á hlutum úr ríkis-
bönkunum eins og ráðherramir tveir vildu.
Liðveislan við Wallenbergana stafaði ekki af
umhyggju fyrir íslenskum neytendum. Sala á stórum
hlut til þeirra var miklu fremur liður í gamaldags
valdatafli sem miðaði að því að framsókn næði póli-
tískum tökum á bankanum með leifum SÍS-veldisins.
Við sölu á ríkiseignum á jafnan að fylgja þenri stefnu
að selja sem flestum smáa hluti. Almenningur á eignir
ríkisins og þegar eignimar fara á markað á að auðvelda
honum að kaupa þær. Dreifð eign lægir öldur sem
óhjákvæmilega skapast við einkavæðingu.
Aðferð Landsbankans náði þessum markmiðum með
snilldarlegum einfaldleika. Hún fólst í fyrsta lagi í því að
verðleggja bréfin með þeim hætti að kaupenda var
freistað með von um ágætan hagnað. í öðru lagi voru
kaupendum boðin sérstök kaupalán á vildarkjörum.
íþriðja lagi gat hver kaupandi aðeins keypt lítinn
hlut. Bankinn gulltryggði því mikla dreifingu með heppi-
legri verðlagningu og magntakmörkum við kaupin.
Þessari aðferð er sjálfsagt að beita við sölu annarra
ríkiseigna. Hún tryggir víðtæka dreifingu á eignarhaldi.
Forsætisráðherra hefur viðrað lagasetningu til að tak-
marka söfnun hluta á fáar hendur. Lögbundnar hömlur
af því tagi eiga sér þó annmarka. í stað þess að tryggja
valddreiflngu gæti það fært ráðin yfír einkavæddum
banka í hendur bandalags fárra en tengdra hluthafa.
Tiltölulega mjög lítill hlutur gæti þá orðið ráðandi í
voldugri bankastofnun. Það er ekki æskilegt. Annar
ljóður felst í því að slíkar hömlur kæmu í veg fyrir
viðskipti sem gætu um síðir fært hinum smáu hluthöfum
hæsta mögulega verð fyrir eign sína.
Það er að sönnu æskilegt að viðskiptablokkir, eins og
kolkrabbinn og smokkfiskurinn, komist ekki til óhóf-
legra valda í fjármálalífmu. Það býður heim fákeppni og
valdníðslu. í þessum efhum felst besta aðferðin þó líklega
í að láta markaðinn ráða þróuninni.
Það var athyglisvert að í fjölmiðlum reyndi banka-
málaráðherrann að þakka sjálfum sér velgengni útboðs-
ins. Eftir að hafa brotlent með Wallenberg féll hann í þá
freistni að telja þjóðinni trú um að umræðan um inn-
leiðslu þeirra sænsku í bankann hefði styrkt söluna.
Þetta er dæmi um fjárstæðukennda óskhyggju stjóm-
málamanns. Salan tókst að sönnu frábærlega. Það var
hins vegar að öllu leyti að þakka velútfærðum aðferðum
bankans sjálfs við söluna. Viðtökumar sýndu hins vegar
svart á hvítu að Wallenberg var óþarfur.
Staðreyndin er sú að því minna sem bankamála-
ráðherrann skiptir sér af bönkunum, því betur gengur
þeim.
Nú orðið skilja það flestir nema ráðherrann sjálfur.
Össur Skarphéðinsson
„Ekki hefur borið mikið á því að náttúruverndarsinnar vilji rannsaka ástæður fyrir minnkandi gróðurþekju lands-
ins - hvernig væri að þeir gerðu það?“
A5 kássast upp
á annarra jússur
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
hvaða skattar skyldu
greiddir, vesgú og
hananú! Nú er þetta
að breytast.
Öll viðbót snert-
ir kviku
Hið sama á sér stað
víða annars staðar.
Fyrir um tveimur
áratugum tók höf-
undur þátt í ráð-
stefnu um raforku-
spá á íslandi. Hon-
um fannst áætlanir
um rafmagnsnotkun
heimila og fiskiðnað-
ar víðs vegar um
landið nokkuð ein-
„Ormar í fjöru, grös utan ferða-
mannaleiða, aðsetur fugla, ár-
gljúfur sem næstum enginn hef-
ur séð, sandar eða vötn og hver
veit hvað! Allt skal rannsakað og
taki það þann tíma og peninga
sem þarf.u
Miklar umræður
hafa verið undanfarið
um landnýtingu til
ýmissa nota og þá sér-
staklega til raforku-
vinnslu. Haft hefur
verið á orði að raf-
virkjunarmenn hafi til
þessa tekið lítið tillit
til verðmæta ósnort-
inna náttúruperlna og
annarra fegurðarverð-
mæta lands. Stór orð
hafa fallið og stjórn-
málahreyfingar hafa
tekið málin upp eða
nýjar séð dagsins ljós
með umhverfismál á
oddinum.
„Vér einir vitum“
Þetta fyrirbæri
finnst á mörgum svið-
um og hefur það vakið
athygli höfundar og
jafnvel furðublandna
reiði til margra ára.
Einstakir hagsmuna-
hópar hafa vaðið yfir
holt og hæðir; valtað
yfir aðra eða önnur
sjónarmið. Þeir hafa
beinlínis tröllriðið
húsum annarra. Þannig hafa land-
búnaðarhópar fram til hins síð-
asta ráöið því sem þeir vildu og
hafa jafnvel sérstakt ráðuneyti fyr-
ir sig í framvarðarsveit þótt fiöldi
viðkomandi eða þjóðarhagsmunir
gefi ekki tilefni tÚ.
Sjónarmið neytenda eða skatt-
greiðenda hafa þeir hrist af
erminni eins og hverja aðra
óværu; sagt að þeir þekki ekki til
mála. „Vér einir vitum“!, eins og
haft er eftir kóngi nokkrum.
Kjami málsins er sá að glíman
stendur um hagsmuni en ekki
hvenær sauðfé er fært til eða
hvemig blautfóður er verkað. Nei
takk, bændasamtökin vissu hvað
landinn skyldi éta og á hvaða
verði. Enn fremur vissu þau
kennilegar. Hann er ekki sérfróð-
ur um rafmagnsöflun né notkun;
stóð upp og tók til máls í hópi sér-
fræðinga raföflunarmanna; sagði
að það væru tvær hliðar þessara
mála sem hann þekkti nokkuð vel
en það væm neytendamál og fisk-
iðnaður. Það hnussaði í fáeinum
vegna framhleypni og málflutn-
ings fáfróðs manns um þeirra
„sérsvið". - „Hvað eru aðrir að
kássast upp á okkar jússur“?. Höf-
undur taldi að spá um rafnotkun
heimila tæki ekki þá stefnu sem
fram kom í meðfylgjandi orkuspá.
Enn fremur væri áætlun einstakra
sveitarfélaga um þróun fiskiðnað-
ar í hverri höfn fremur byggð á
óskhyggju en fyrirsjáanlegri stærð
fiskstofna og þar með afla. Síðan
hefur margt gerst. Rafóflun á há-
lendinu hefur verið mikil og
skyndilega er svo komið að öll
hagkvæm viðbót snertir kviku
landvemdarsinna. - Jafnvel jarð-
gufan hefur sínar takmarkanir til
raföflunar auk þess sem það er
synd að nýta hana eingöngu til
þeirra nota en ekki til varma-
veitna í leiðinni.
Náttúruverndarsinnar víg-
búast
Verði ekki goldinn varhugur
við, má búast við óvígum her
þeirra áður en langt um líður.
Ormar í fiöra, grös utan ferða-
mannaleiða, aðsetur fugla, árgljúf-
ur sem næstum enginn hefur séð,
sandar eða vötn og hver veit
hvað! Allt skal rannsakað og
taki það þann tíma og peninga
sem þarf. Á sama tíma sér
maður á hverju kvöldi gervi-
tunglamynd af íslandi í veður-
fréttum. Þar má sjá í Þingeyj-
arsýslum að grá vofa teygir
dauða sinn ógnvænlega næst-
um til Mývatns frá hálendi
landsins! Hvað með rannsókn-
ii' þar?
Þegar Nixon Bandaríkjafor-
seti kom til landsins til fundar
við Frakklandsforseta stöðvaði
hann bíl sinn á leið frá Keflavíkur-
flugvelli og gaf sig á tal við nokkra
landa sína sem höfðu safnast við
girðingu um völlinn. Veðrið var
fremur hryssingslegt og hann vor-
kenndi þeim að þurfa að sinna
þjónustu í þessu: „Guðs yfirgefna
landi“ (god forsaken land). Ekki
hefur borið mikið á því að nátt-
úruvemdarsinnar vilji rannsaka
ástæður fyrir minnkandi gróður-
þekju landsins! Hvernig væri að
þeir gerðu það? Þeir vita margir
að áður fyrr gerðu menn til kola
uppi á Kili. Hér á landi þykir það
víst fara saman að sami maður
gegni landbúnaðar- og umhverfis-
ráðuneyti.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Nothæfir flokkar
„Heimalningsháttur er vondur í stjómmálum sem
öðra. Miklu hlýtur að skipta að fylgjast vel með,
treysta ekki alltaf á gamalt skapalón. Við eigum allt
undir því að missa ekki af skynsamlegri nýsköpun
útlendinga, þrátt fyrir orðlagðar gáfur okkar, þær
duga ekki alltaf til... Flokkar þurfa gagnrýni og and-
byr til að koðna ekki niður. Nú á líkamsræktaræðis-
tímum ætti varla að þurfa að minna á að sá sem ekki
heldur skrokknum við með áreynslu vaknar upp við
vondan draum þegar skyndilega þarf að takast á við
eitthvað þyngra en kleinu eða kaffibolla. Sama á við
um flokka, átök og áföll herða þá.“
Kristján Jónsson i Mbl. 29. sept.
Góð heilbrigðisþjónusta
„Það hefur verið reynt að hemja þenslima í heil-
brigðiskerfinu bæði á íslandi sem í öllum vestræn-
um löndum. Vegna þessa lendir kerfið í neikvæðri
umræðu, mikið er rætt um fiárskort og ég held að
þessi neikvæða umræða yfirfærist á þjónustuna
sjáifa sem er ekki réttmætt. Við eigum afar góða
heilbrigðisþjónustu á íslandi og betri en annars stað-
ar. Það verður einnig að viðurkennast að fiölmiðlar
hafa einbeitt sér að neikvæðum fréttaflutningi úr
heilbrigðiskerfinu."
Siv Friðleifsdóttir í Degi 29. sept.
Breytingar á kvótakerfi
„Hversu oft höfum við ekki heyrt yfirlýsingar um
að kvótinn sé að færast á fárra manna hendur og áð
þeir séu færri og stærri sem eiga kvótann? ... Ríkið
hefur látið undan þrýstingi með því að setja lög og
reglur um rekstrarumhverfi sjávarútvegsins. Virð-
ast þessi lög eingöngu sett til að minnka óánægju ut-
anaðkomandi aðila í stað þess að auðvelda og ein-
falda rekstrarumhverfi eins og búast hefði mátt við
... Nokkrir stjórnmálaflokkar hafa gefið loforð um
miklar breytingar á kvótakerfinu, án þess að nefna
hverjar þær eiga að verða og hvaða áhrif þær munu
hafa. Með þeirri óvissu er verið að ráðast að starfs-
grandvelli sjávarútvegsfyrirtækja um allt land.“
Svanur Guðmundsson í Mbl. 29. sept.