Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.1998, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1998
15
Almannavæðing
sjávarútvegsins?
Ókostir almannavæðingar fyrir sjávarútvegsfyrirtæki eru þeir að ekki
verður séð að þvinguð hlutafjárútboð henti nema litlum hluta þeirra nú,
segir m.a. í greininni.
Lausleg hugmynd for-
sætisráðherra um nokk-
urs konar almannavæð-
ingu sjávarútvegsins er
sjálfsagt vel meint en er
þó líklega fyrst og
fremst vafasamt póli-
tískt bragð. Forsenda
hugmyndarinnar er því
miður líka vafasöm þar
sem sala Landsbankans
er, því ekki verður séð
að eftirspum eftir hlut-
um í honum hafi mikið
forspárgildi fyrir eftir-
spum eða gengi hluta-
bréfa í sjávarútvegsfyr-
irtækjum. Auk þess er
hoðuð niðurgreiðsla á
hlutabréfúm gegnum
skattakerfið vafasöm af
ýmsum ástæðum sem
ekki verða raktar hér.
Mikilvægir þættir
Hlutafélög, hlutabréf, hlutabréfa-
markaðir og hiutabréfasjóðir em
mikilvægir þættir í fjármagnskerf-
inu sem tengja má við hugtök eins
og fjármögnun, hagnaðarvon,
væntingar og spákaupmennsku en
umfram allt áhættu. Ókostur hug-
myndar forsætisráðherra fyrir
þjóðina er sá að hlutafé getur að
engu orðið á
skömmum tima en
sem skattstofn er
auðlindin sívirk og
tryggari tekjulind
fyrir okkur og kom-
andi kynslóðir en
hlutabréf sem era
e.t.v. ekki nema
pappírsins virði.
Fjárhagsleg mark-
mið launþega og
sparnaður þeirra
geta aldrei verið í
formi áhættufjár að
neinu marki og ef
það er vilji forsæt-
isráðherra að fólk
velji fremur
ótrygga pappíra
sem einstaklingar
en trygga auðlind i
almannaþágu er
það til vitnis um skort á ábyrgðar-
kennd í þessu máli.
Ókostir almannavæðingar
Ókostir almannavæðingar fyrir
sjávarútvegsfyrirtæki era í fljótu
bragði þeir að ekki verður séð að
þvinguð hluta-
íjárútboö henti
nema litlum
hluta þeirra nú.
Hlutafjárútboð á
frjálsum mark-
aði era oftast
dýr sem fjár-
mögnunarkostur
og tíðkast helst
þegar fyrirtæki i
erfiðleikum hef-
ur ekki aðgang
að hagstæðu
lánsfé, þarf að
endurskipuleggja reksturinn,
hluta sig niður eða stækka. í því
ljósi má sjá að það að hluta Lands-
bankann niður er sérstök aðgerð
og getur þannig tæplega i reynd
verið fyrirmynd almannavæðing-
ar sjávcuntvegsins.
íslenskur hlutabréfamarkaður
er lítill og í bemsku. Sama má
segja um hugmynd forsætisráð-
herra. Ef hann vill koma til móts
við þjóðina með nýja sjávarútvegs-
stefnu verður hann að gera betur.
Þjóðin er almennt ekki ósátt við
sjávarútvegsstefnuna nema í einu
veigamiklu atriði, þ.e. a.s. við
hörmungamar vegna óeðlilegrar
valda- og auðsöfnunar í formi
veiðiheimilda og Samfylking
vinstri manna hefúr sem kunnugt
er skýra stefnu í þvi máli og vill
taka upp auðlindagjald. Auölinda-
gjald er ekki fúllkomin lausn en
hefur þá kosti að á skilvirkan hátt
er hægt að innheimta og dreifa
sanngjömum hlut þjóðarinnar í
sjávarútvegsarðinum.
Ekki há einkunn
Þetta kallast félagslegt réttlæti
og þá verður enginn skilinn eftir.
Þá einkunn er líklega ekki hægt
að gefa hugmynd forsætisráð-
herra og þá síst ef hún verður að
veruleika. Enda hefur leikurinn
tæplega verið til þess gerður frek-
ar en þegar Egill vildi dreifa silfr-
inu á Þingvöllum forðum. Ekki er
heldur hægt að gefa ríkisstjóm
hans, sem ber ábyrgð á vanda
margra sjávarbyggða, háa ein-
kunn.
Þetta finna forystumenn ríkis-
stjómarinnar greinilega á sér en
berja samt flestir höfðinu við
steininn. Svipað má segja um for-
svarsmenn sjávarútvegsins nema
að þeir verja nú miljónatugum til
þess að fegra ímynd sína og
ímyndaða og raunverulega hags-
muni. Það segir sína sögu. Forsæt-
isráðherra má þó eiga það að hann
vill fá þessi mál á hreyfingu. í því
ljósi er rétt að skoða málin. Þau
era á dagskrá.
Magnús Ingólfsson
Kjallarinn
Magnús
Ingólfsson
kennari og stjórnmála-
fræðingur
„Ókostur hugmyndar forsætisráö-
herra fyrir þjóðina ersáað hluta-
fó getur að engu orðið á skömm-
um tíma en sem skattstofn er
auðiindin sívirk og tryggari tekju-
lind fyrir okkur og komandi kyn•
slóðir en hlutabréf sem eru e.tv.
ekki nema pappírsins virði.u
Karlar og krabbamein
Krabbamein á höfuð- og háls-
svæði er fremur sjaldgæfur sjúk-
dómur. Heildarfjöldi sjúklinga
sem greinast með slíkt krabba-
mein á íslandi er um 50 á ári, en
þar era meðtalin krabbamein í
skjaldkirtli, barkakýli, munni og
koki, munnvatnskirtlum, nefi og
afholum nefsins.
Krabbamein í skjaldkirtli
Krabbameinið gerir vart við sig
sem hnútur utan á neðanverðu
barkakýli, þá oftast einungis öðr-
um hvoram megin. Geta þau verið
algerlega einkennalaus og finnast
því oft fyrir tilviljun við almenna
skoðun hjá læknum en geta einnig
i sumum tilfellum valdið þrýst-
ingseinkennum á vélinda eða
barka. Nánast öll skjald-
kirtilskrabbamein er tiltölulega
auðvelt að lækna með aðgerð og
geislavirkri joð-meðferð.
Krabbamein í barkakýli
Einkenni era fyrst og fremst
hæsi og í sumum tilvikum önd-
unarörðugleikar, svo og verkir við
kyngingu, sem leiða upp í eyra.
Mikilvægt er að leita læknis ef
hæsi gengur ekki til baka á 2-3
vikum og fá þá raddbönd spegluð,
til að útiloka æxlisvöxt, svo og til
þess að greina hugsanlegar laman-
ir á raddböndum. Það skiptir
miklu máli aö leita snemma til
læknis þegar um krabbamein á
raddböndum er að ræða. í yfir
80% tilvika er hægt að lækna
krabbameinið með geislameðferð
einvörðungu. Ef krabbameinið
hefur náð að vaxa lengra þarf að
fjarlægja sjálft barkakýlið. Aðal
orsök krabbameins í raddböndum
er reykingar.
Krabbamein í munni
og koki
Áhættuþættir krabbameins á
þessum stöðum era reykingar og
óhófleg neysla áfengis, einkum
brenndra drykkja. Ástand tanna
og tannholds skiptir máli, einnig
er talið að núningur frá gervigóm-
um, sem passa illa, sé meðvirk-
andi þáttur. Ef sár á vör, í munn-
hoh eða á tungu grær ekki á
nokkrum vikum þarf að taka úr
því vefjasýni til að útiloka illkynja
vöxt. Þama skiptir miklu máli að
greina sjúkdóminn snemma. Auð-
velt er að lækna lítil æxli með ein-
faldri skurðaðgerð. Ef þau verða
stærri þarf oft einnig að grípa til
geislameðferðar. Aðgerðir vegna
stórra æxla geta verið mjög yfir-
gripsmiklar og haft ýmsar auka-
verkanir i for með sér, auk þess
sem lífslíkur minnka mjög eftir
því sem æxlið hefúr fengið að vaxa
lengur óáreitt. Ein-
kenni um æxli á
þessum stöðum er
fyrst og fremst sár
sem ekki grær svo
og leiðsluverkur
aftur í háls og upp í
eyra sömum megin.
Krabbamein í
munnvatns-
kirtlum
Þessi krabba-
mein gera yflrleitt
vart við sig sem vel
afmörkuð fyrirferð-
araukning i mimn-
vatnskirtlum, eink-
um þeim stóra, þ.e.
framan við eyrað,
svo og neðan
kjálkabarðs, en
geta einnig mynd-
ast í litlum múnn-
vatnskirtlum inni í munnholinu
sjálfu. Þau era yf-
irleitt hægt vax-
andi og valda því
htlum einkennum
öðrum en fýrir-
ferðaraukningu
og stimdum þrýst-
ingsverk en geta,
ef þau fá að vaxa
lengi, valdið
áhrifum og skaða
á nærliggjandi taugum, sem leiðir
af sér dofatilflnningu og jafnvel
lömun. Greining fer fram með nál-
arsýni frá æxlinu og i sumum til-
vikum fæst ekki endanleg grein-
ing fyrr en æxlið hefúr
verið brottnumið að
fullu.
Krabbamein í nefi
og afholum nefs
Krabbamein i nefgöng-
um gerir helst vart við
sig sem nefstífla og/eða
blóðlitað rennsh frá
nefi. Æxli i afholum
nefsins geta verið mjög
lúmsk og hafa oft náð
mikihi útbreiðslu áður
en þau greinast. Þau
hafa jafnvel náð að
teygja sig niður í gegn-
um góminn, upp í
augntótt og út í nefgöng
og þá með einkennum
eins og aflögun á góm,
nefstíflu sömum megin
og jafnvel tvísýni. Mik-
ilvægt er þvi að leita
læknis og fá nefgöng spegluð ef áð-
urnefnd einkenni koma fram. Oft-
ast þarf síðan frekari rannsóknir,
t.d. tölvusneiðmynd, th nánari
greiningar og/eða úthokimar.
Einkenni sem fólk þarf að vera
á varðbergi gegn og láta rannsaka
nánar era t.d. vaxandi hnútur, fyr-
irferðaraukning á hálsi eða and-
litssvæði, sár í slímhúð sem ekki
vilja gróa, hæsi sem gengur ekki
yfir á 2-3 vikum, nefstiflur, blóðlit-
að nefrennsli, óútskýrðir leiðslu-
verkir á höfuð-/hálssvæði. Sjálf-
skoðun á þessum atriðum er þvi
mjög mikhvæg.
Hannes Hjartarson
„Krabbamein á höfuð- og háls-
svæði er fremur sjaldgæfur sjúk-
dómur. Heildarfjöldi sjúklinga
sem greinast með slíkt krabba-
mein á íslandi er um 50 á ári...“
Kjallarinn
Hannes
Hjartarson
sérfræðingur í háls-, nef-
og eyrnalækningum á
Sjukrahúsi Reykjavfkur
Með og
á móti
Á að taka Guðmundar- og
Geirfinnsmál upp að nýju?
Tvímæla-
laust
„Tvímælalaust á að taka þessi
mál upp að nýju.
Það liggur ekkert fyrir í gögn-
um málanna sem samkvæmt
lögfræðhegum grandvaharregl-
um sannar
sekt hinna
dæmdu heldur
virðist vera
byggt á reik-
andi og mót-
sagnarkennd-
um ffamburði
þeirra sem
þau reyndar
síðar aftur-
köhuðu með
röksemdum.
Atvikalýsing við dómsmeðferð-
ina er byggð á samantekt Karls
Schutz sem einfaldlega rekur úr
afturköhuðum framburðum ein-
falda sögu sem dómstólar trúðu
út í eitt. Þessi ffásögn heldur
engu rökrænu samhengi enda
fékk ég i hendur þýskt blaö
skömmu eftir að Schutz var hér
á landi. Þar segir hann aö aðal-
atriðið hafi verið aö bjarga ís-
lensku ríkisstjóminni. Hér var
því málið til rannsóknar og
dómsmeðferðar viö mjög'annar-
legar aðstæður og ber keim af
því að stjómvöld voru undir
pressu að afgreiða málið en ekki
að fá réttan dóm í því.“
Bull og
vitleysa
„Þetta er algert buh og vit-
leysa. Ég skh ekkert í Davíð
Oddssyni forsætisráðherra að
koma fram með svona vitleysu.
Það hefúr ekkert nýtt komið
fram sem rétt-
lætir endur-
upptöku. Af
hverju játuðu
þessir menn
aht saman
fyrst það var
með lögfræð-
inga sína með
sér? Það þýðir
ekki að halda
fram að það
hafi verið neitt annaö á ferðinni
en að mennimir hafi verið að
játa á sig ákveðinn verknað.
Skjólstæðingur minn játaði og
dró þá játningu aldrei til baka.
Hann játaði aö hafa ekið með
líkiö af Guðmundi. Af hverju ját-
uðu þeir ekki sem sátu saklaus-
ir i fangelsi í langan tíma? Þetta
harðræði, sem þetta fólk kvart-
aði undan, gerðist undir lokin
þegar það var búið að greina frá
málavöxtum hvað eftir annað.
Það þýöir ekkert að vera með
svona vitleysu að ætla rúmum
tuttugu árum síðar að reyna að
ná peningum út úr rikinu. Dav-
íð segir að mörg dómsmorð hafi
verið framin í Hæstarétti í sama
málinu. Þetta era alvarlegar
ásakanir í garð Hæstaréttar og
ég skh ekki hvaða vitleysu Dav-
íð er að láta hafa sig út í. Það
era engin skhyrði fyrir endur-
upptöku málsins og þar við sit-
ur.“ -RR
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekiö við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is
Örn Clauson
hæstaróttartög-
maöur.
Jón Oddsson
hæstaróttarlög-
maöur.