Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1998, Side 30

Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1998, Side 30
38 MÁNUDAGUR 12. OKTÓBER 1998 J Frá Hollywood til blákalds raunveruleikans: við brjóstakrabba Svo viroist sem lesbíum sé hættara við að fá brjóstakrabba en gagnkynhneigðum konum. Þannig hljóða niðurstöður tveggja vísindamanna í San Francisco, þeirra Stephanie Ro- berts og Suzanne Dibbie. „Fleiri rannsókna er þörf en niðurstöður þessarar rann- sóknar benda til að marktækur munur sé á þessum tveimur hópum kvenna," segir í yfirlýs- ingu frá læknasamtökum lesbía og homma sem hafa að- setur í San Francisco. Borin voru saman gögn rúm- lega eitt þúsund kvenna sem komu á heilsugæslustöð eina í San Francisco á árumun 1995- 97. Um 57 prósent kvennanna sögðust vera gagnkynhneigðar en 42 prósent lesbíur. Rann- sóknin leiddi í ljós að lesbíur komu verr út þegar þrír þekkt- ir áhættuþættir fyrir brjóstakrabba eru annars veg- ar. Þyngdarstuðull þeirra var hærri, þungnanir færri og fleiri vefjarsýni höfðu verið tekin úr brjóstum þeirra. Frosnar múmíur á eldfjalli í Perú Sex ver varðveittar frosnar múmíur hafa fundist á tindi snæviþakins eldfjalls í sunnan- verðum ^ fjöllum í £ Perú. iMúmíuni- ar eru af fólki sem var fórn- að guðum fHjjMg Inka fyrir fimm hundruð árum. Aö sögn Vm fornleifa- fræðinga voru múmíurn- ar vafðar fl| inn i alpa- kaull og aiit í mi kringum þær voru munir úr bæði silfri og gulli. Hvergi í heiminum munu fleiri mannfómir hafa verið færðar en á þessu eldfjaili sem er tæplega sex þúsund metra hátt. Sömu fomleifafræðingar fundu múmíu á nærliggjandi fjalli árið 1995 og var hún með- al annars sýnd í Bandaríkjun- um árið eftir. Ríki Inka náði yfir mestöll Andesfjöll þegar Spánverjar komu til Suður-Ameríku snemma á 16. öld. Streituhormón getur drepið heilafrumur Eins gott að vera ekki of stressaður sé manni annt um heilasellumar. Of mikið af streituhormónum í heilanum getur nefnilega drepið heila- frumur. Þetta kom fram á ráðstefnu margra fremstu sérfræðinga heimsins á þessu sviði í Lundi fyrir skömmu. Streita getur verið í finu lagi í litlum mæli, eins og þegar maður er að hefja nýtt starf. Sé hún hins vegar langvarandi er hún af hinu illa, einkum þó þegar maður hefur ekki stjóm á öllum aðstæðum. Andlitaskipti em ekki bara fjadægur draumur Hugmyndin að baki hasarkvik- myndinni Face Off kann að verða að veruleika áður en langt um líður. í þessari vinsælu kvikmynd skipt- ust aðaltöffaramir, leiknir af þeim John Travolta og Nicolas Cage, á andlitum, að vísu bara annar af fús- um og frjálsum vilja. Það sem veldur þessari bjartsýni vísindamanna er ágræðsla handar og handleggs, með öllum tilheyr- andi, svo sem beinum, vöðvum og taugum, sem nýlega var gerð í Frakklandi. Talið er aö sú vitneskja sem aflaöist við þá aðgerð geti flýtt fyrir því að hægt verði að skipta um aðra líkamshluta, eins og andlit inn- an tíðar. Vísindatímaritiö New Scientist segir frá því að lýtaskurðlæknirinn John Barker við háskólann í Louis- ville í Kentucky eigi ekki von á öðra en að farið verði að græða ný andlit á fólk á næstu fimm ámm. „Barker spáir því að mest spurn eftir slíkum ágræðslum muni koma frá fólki sem hefur misst andlitið í bruna, af völdum sjúkdóma, hagla- byssuskota eða árása hunda,“ segir í grein í New Scientist. Lýtaskurðlæknar em þegar fam- ir að nota húð og vöðva frá öðmm hlutum líkamans til að gera við sködduð andlit. Barker telur hins vegar að miklu betri árangur náist með því að græða á andlitshömnd, vöðva og varir látins gjafa á sama aldri. Mesti vandinn sem fylgir Batnandi manni er best að lifa: Ekki eins sársaukafullt að eldast og áður fyrr Rolling Stones höfðu kannski rétt fyrir sér þegar þeir kveinuðu há- stöfum yfir því fyrir margt löngu hvað það væri fúlt að verða gamall. Sumum þykir það eflaust enn fúlt en víst er að það er ekki eins sárs- aukafullt og áður fyrr, ef marka má niðurstöður rannsókna vestur í Bandaríkjunum. Bandaríkjamenn sem ná hárri elli em ekki endilega dæmdir til að ganga við staf eða hækjur, eins og sumir óttuðust, að sögn vísinda- manna við Rand stofnunina. Þess í stað kom í ljós að þeir sem lifa lengi em heilbrigðari en áður. Sjónin er betri, þeir eiga ekki í eins miklum erfiðleikum með að komast leiðar sinnar og þeir hafa meira þol til aö komast í gegnum amstur dag- anna. „Ef svo heldur fram sem horfir er framtíðin ekki jafnskelfileg og fyrri rannsókir bentu til, þar sem ekki varð vart neinna framfara," segja þær Vicki Freedman og Linda Mart- in frá Rand-stofnuninni í grein sem þær skrifa í bandarískt tímarit um lýðheilsu. í rannsókn sinni notuðust þær Freedman og Martin við kannanir sem bandaríska manntalsskrifstof- an gerði á meira en tólf þúsund manns sem talað var við á fjögurra mánaða fresti frá árinu 1984. Þær fundu greinilegan mun á erfiðleik- unum sem fylgja þvl þegar árin færast yfir. Rétt tæplega fjórðungur þeirra sem vora 65 ára eða eldri árið 1984 greindi frá því að hann ætti í erfið- leikum með sjónina, í þessu tilviki að lesa dagblað. Árið 1993 áttu að- eins 19,6 prósent sama aldursflokks í sams konar erfiðleikum. Þá var búið að taka tillit til mismunar milli hópanna. Ef teknir em allir sem voru komnir yfir fimmtugt, áttu 15,3 pró- sent í erfiðleikum með að lesa dag- blað árið 1984 en 11,6 prósent 1993. Þá áttu 23,5 prósent erfitt með að bera 4,5 kílóa innkaupapoka árið 1984 en ekki nema 18,9 prósent voru sama sinnis níu árum síðar. Freedman og Martin segja í lok greinar sinnar að sífellt fleiri ættu að vera færir um að starfa og búa út af fyrir sig þar sem þeim fækkaði sem þyrftu á læknisþjónustu og öðr- um stuðningi að halda. ígræðslu er sá að likami þiggjand- ans hafhi vefjum eða líffærum gef- andans. Ástralski kaupsýslumaður- inn Clint Hallam, sem fékk hand- legginn græddan á sig i Frakklandi, verður að taka sterk lyf gegn höfn- im það sem eftir er. Ástralski skurðlæknirinn Wayne Morrison, sem setti andlit ungrar konu afhu- á hana eftir að það rifh- aði af í hræðilegu slysi, segir að að- gerð sín hafi verið eins konar gener- alprufa fyrir andlitságræðslur. John Davies, yfirmaður lýta- skurðlækninga- og bmnadeildarinn- ar á St Andrews sjúkrahúsinu í Essex í Englandi sunnanverðu, seg- ir að tæknilega sé mögulegt að græða á andlit nú. Aðeins siðfræði- legar og sálfræöilegar hömlur komi í veg fyrir það. „Þetta er spuming um höfnun, þetta er spuming um að frnna gef- anda við hæfi og þetta er spuming um að fá leyfi allra siðanefndanna," segir Davies. í forystugrein í New Scientist seg- ir að þeir bjartsýnustu spái því að húð sem ræktuð yrði með aðstoð erfðatækninnar muni leiða til þess að ekki vrði þörf á andlitságræðsl- um, allir varahlutimir séu þá fyrir hendi. 40 milljón ára hvalur til sýnis Gestir og gangandi í Georgia Southem háskóla í Statesboro geta nú fengið að berja augum fágætan 40 milljón ára gamlan steingerðan hval sem fannst fyr- ir fimmtán árum þegar verið var að reisa kjarnorkuver í Georgíuríki. Hvalurinn verður til sýnis til 25. október fyrir þá áhuga hafa. Steingervingurinn fannst níu metra undir yfirborði jarðcir við Savannah-ána, rúma tvö hund- rað kílómetra austan við Atl- anta. Hann samanstendur af hauskúpu, neðri skolti, tönnum, hryggjarliðum, rifbeinum og mjaðmargrind. „Þetta er hugsanlega eitt best varðveitta eintakið sem til er í heiminum af fyrstu hvölunum," segir Richard Hulbert, stein- gervingafræðingur við Georgia Southem. „Við höfum verið að reyna að átta okkur á því hvem- ig hann passar inn í þróunar- mynstur hvala.“ Steingerði hvalurinn reyndist við greiningu vera 39 til 41 millj- ónar ára gamall. Á þeim tíma var mestallt Georgíuríki, eins og það er nú, undir hitabeltissjó. í yfirlýsingu sem vísinda- mennimir sendu frá sér fyrir skömmu kemur fram að hvalur- inn hafi verið byrjaður að breyt- ast úr landdýri í sjávardýr. Mjaðmagrindin hafði losnað frá hryggjarsúlunni en dýrið var þó enn með afturlappir. Mun þetta vera eini þekkti steingerði hval- urinn sem sýnir þetta mikil- væga skref aðlögunarinnar að því að lifa í sjónum. Það voru starfsmenn raf- magnsveitu Georgiu sem fundu hvalinn á sínum tíma. Þeir gættu hans eins og sjáaldurs augna sinna þar til hann komst í hendur vísindamanna og fyrir; tækið hefur síðan veitt fé til rannsókna á dýrinu.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.