Dagblaðið Vísir - DV - 30.01.1999, Side 43

51
LAUGARDAGUR 30. JANUAR 1999
Vill stofna íslenska nýyrðasmiðju fyrir áhugamenn:
íslensku mætti nota sem herfræðilegt dulmál
Þegar dóttir undirritaðs var fyrir
fáeinum árum á ferð í Belgíu gaf sig
óvænt á tal við hana ungur maður
sem hafði veður af því að hún væri
íslensk. í ljós kom að pilturinn hafði
mikinn áhuga á íslandi og íslensku
máli, sérstaklega þeirri sérvisku ís-
lendinga að reyna að búa til nýyrði
yfir hvaðeina sem tungan átti ekki
orð yfír áður. Þar kom í tali þeirra
að stúlkan ljóstraði því upp að
pabbi gamli hefði tekið þátt í þeim
leik og búið til nokkur orð sem
komist hefðu inn í daglegt mál land-
ans. Þá kom í Ijós að þetta var
ástríða belgíska piltsins, að búa til
nýyrði á íslensku, og nú vildi hann
fyrir hvem mun ná sambandi við
föður stúlkunnar.
Þannig bar saman „fundum" okk-
ar Jefs Braekmans. Við höfum
aldrei sést en iðulega talað saman í
síma og Jef hefur
verið duglegur að
senda mér sýnis-
hom af iðju sinni.
Nú síðast, á degi
íslenskrar tungu í
haust, sendi hann
mér innbundið
handrit sitt að ný-
yrðum úr efna-
fræði, þar sem
hann leggur
áherslu á að öll
efnafræðiheiti séu
íslenskuð. is-
lenskri málstöð
og Orðanefnd
efhaverkfræðinga
vora einnig send
eintök af þessu
verki.
Ástæða er til að
kynna þennan
unga mann sem
leggur svo mikla
vinnu og rækt í
hreinsun á máli
sem hann talar í
raun ekki sjálfur.
Samskipti okkar
Jefs hafa farið
fram á eins konar
ensku en þó er
gripið til íslensk-
unnar á báða
bóga ef enskan
gerist stirð. Ég
bað hann þess
vegna að gera dá-
litla grein fyrir
sjálfum sér ef
vera kynni að
færi gæfist að
segja íslenskum
blaðalesendum
frá honum og
tómstundastarfi
hans:
„Þá langar mig jef Braekmans -
að gera fyrst áhugamál.
grein fyrir nafn-
inu mínu,“ sagði
Jef. „Skímamafnið er borið fram
sem Jeff, með j-hljóði eins og í jeppi.
En þó ae í eftimafni mínu sé líkt og
stafúrinn æ í islensku er samstafan
aðeins borin fram sem langt a, „Bra-
a-kmans“.
Ég er fæddur 1. maí 1965 í Duffel,
grannþorpi borgarinnar Lier í Belg-
íu, svo sem tíu kílómetra suðaustur
af Antverpen. Faðir minn lést
tveimur mánuðum áður en ég fædd-
ist svo að mamma flutti heim til
ömmu minnar i Ranst sem einnig er
í grennd við Lier. Þar átti ég svo
heima fyrstu fimm árin. Mamma
giftist aftur árið 1970 og þá settumst
við að í Mortsel, þéttbyggðu út-
hverfi Antverpen. Það stóð þó ekki
lengi því 1975 keyptu foreldrar mín-
ir hús í Lier og þar höfum við nú átt
heima í 23 ár. Ég á eldri bróður,
Philip, sem er þremur árum eldri en
ég, og hálfsystur, Ingrid, sem fædd
er 1971.
r
Ahuginn kviknaði út frá
sænsku
Þegar ég var 12 ára hóf ég nám í
ffamhaldsskóla í Boechout (milli
Lier og Mortsel). Eftir þrjú ár byrj-
aði ég síðan á hagfræðibraut og þeg-
ar því námi lauk enn þremur ámm
seinna fékk ég starf hjá póstinum
þar sem ég hef unnið síðan. En 1.
desember síðastliðinn gerðist ég
tollvörður.
Árið 1991 kviknaði áhugi minn á
sænsku og ég keypti mér sænsku-
námskeið og orðabók fyrir byrjend-
ur. Þá var nýkomin út bók sem hét
„Scandinavische basiswoor-
denschat" og hafði að geyma 3500 al-
gengustu orðin í norrænum málum,
ekki bara sænsku.
Ég tók fljótt eftir því hve íslensk-
an var frábrugðin norrænu málun-
um á meginlandinu og fékk áhuga á
þessu sérkennilega máli. Til að
byrja með fór ég að kynna mér sögu
norrænna tungumála. Það hvarflaði
ekki að mér að fara að læra is-
Orðmyndunarlegur
hreinleiki
Eitt megineinkenni íslensku er
orðmyndunarlegur hreinleiki henn-
ar. Hún er útlendingum lokuð bók
og mætti jafnvel nota hana sem her-
fræðilegt dulmál líkt og Bandaríkja-
menn notuðu mál navahóindjána í
heimsstyrjöldinni síðari. En í ís-
lensku er samt að fmna nokkur er-
lend orð sem gott væri að losna við.
Útlendingar geta botnað í orði
eins og „kengúra" en gagnvart orð-
inu „skyppill" (sá sem skoppar -
samanber einnig gæluheitið Skippy
sem notað er um kengúrur á heima-
slóðum þeirra) stæðu þeir alveg á
gati. Sama má segja um „sprengi-
hlaup“ (napalm), „ljúfferskja"
(nektarína) og „þjóðherji" (nasisti).
íslendingar verða
að verja forystu
sína í því að tala
heimsins hreinasta
tungumál.
Það er sama hve
viðfangsefnið er
erfitt, það er alltaf
hægt að finna ís-
lenska lausn. Menn
verða bara að
halda áfram að
brjóta heilann um
öll fjölþjóðleg orð.
Stakur dropi mótar
engan stein en
haldi þeir áfram að
koma nógu margir
eyðist steinninn
um síðir. Sú stað-
reynd að ekki er
öllum fjölþjóöleg-
um orðum útrýmt
stafar fremur af því
að menn nenna
ekki eða vilja ekki,
fremur en að það sé
útilokað að búa til
ný, alíslensk orð.
Ég skildi að orð
er á íslandi til
um allt sem er
hugsað á jörðu.
(Einar Benediktsson)
þrýstihópa. Gott heiti á klúbb af
þessu tagi væri „Nýyrðasmiðjan
fjöreggsbrynja".
Afskaplega þætti mér gaman að
vera í svona klúbbi.“
S.H.H.
„Nýyrða-
smiðjan
fjöreggs-
brynja"
kann ekki íslensku en hefur nýyrðasmíð
lensku - ekki strax. Ég var of
hræddur við hina flóknu beygingar-
fræði málsins.
En smám saman varð áhugi minn
á íslenskunni að ástríðu. Ég sneri
baki við sænskunámskeiðinu og
keypti mér kennsluefni í íslensku.
Á þeim tíma var ekkert fáanlegt
annað en lingafónnámskeið sem
kostaði 800 Bandaríkjadali. Það var
heilmikil fjárfesting.
Ég pældi í gegnum alla flmmtíu
kaflana í námskeiðinu en það þýðir
ekki að ég geti talað íslensku al-
mennilega. Besta tungumálanámið
felst í því að dvelja í viðkomandi
landi, þar sem málið er talað.
Gegn framvísun
miðafæst20% np
afsláttur gegn
staðgreiðslu.
15%afsláttur |l„,----------...
gegn korti, gluggatjökf
“f1"* . svefnpoka
af fatahreinsun. rtsskinn
Gildir í febrúar áklæði
1999 teður
Ég hef áhuga á
að komast í sam-
band við íslenska
áhugamenn um ný-
yrðasmíði. Fram til
á íslensku sem Þessa hef ég unnið
einn. Það væri
miklu uppbyggi-
legra að gera þetta
í samvinnu við þá sem í raun tala
málið. Enn sem komið er er ég gjör-
samlega kunnáttulaus hvað tölvur
snertir en vinn að úrbótum á því
sviði og vænti þess að frá 11. degi
góu - kallast það ekki 1. mars nú til
dags? - geti ég tekið á móti og svar-
að í netfangið braekmansh@ping.be
Kannski geta áhugamenn um
nýyrði tekið höndum saman og
stofnað það sem ég myndi kalla
„Nýyrðasmiðju". Nýyrðasmiðja á
sviði áhugamennsku væri jafngildi
orðanefnda hinna ýmsu stétta sem
skipaðar era fagfólki, nema hvað
áhugamenn einskorða sig ekki við
tiltekin svið. Þess vegna má
eiginlega líta á þá sem eins konar
Lítíil, sætur mexikóskur
skyndibitastaður í míbænum til leigu.
Frábært tækifærí fyrir duglegan og
sjálfstæðan aðila.
Áhugasamir leggi inn uppiýsingar um
nafn ug símanúmer í síma E9E 22QE,
talhólf.
Til Sölu árg. '95
Ford F150 V- 8 bensín,
ek. 35 þ. mílur, vskbíll.
Pjófavörn,
fjarræsibúnaður,
lok yfir skúffu
o.fl.
Verð 1.500 þús. + vsk. I Uppl, síma
^ - -......—--------J 895 0900

euwngarsýöA
Umsóknir um styrki
Hér með er auglýst eftir umsóknum um styrki úr Menningarsjóði
skv. 1. gr. reglugerðar um sjóðinn nr. 707/1994.
Hlutverk Menningarsjóðs er að veita útgefendum og/eða höfundum
fjárhagslegan stuðning til útgáfu þeirra bóka á íslenskri tungu sem verða
mega til eflingar íslenskri menningu.
Sérstök áhersla skal lögð á að efla útgáfu ffæðirita, handbóka, orðabóka
og menningarsögulegra rita. Jafhframt getur sjóðurinn veitt fjárhagslegan
stuðning annarri skyldri starfsemi, s.s. vegna hljóðbókagerðar.
Umsóknareyðubiöð og reglur sjóðsins fást í afgreiðslu
menntamálaráðuneytisins, Sölvhólsgötu 4,150 Reykjavík,
fyrir 26. febrúar 1999.
Nánari upplýsingar veitir starfsmaður sjóðsins,
Björg Ellingsen, menntamálaráðuneytinu.
Stjórn Menningarsjóðs
Askrifendurfá
aukaafslátt af
smáauglýsingum DV

Smáauglýsingar |
IES3
fWMÆÆMMÆWMÆMMÆWMMW 550 5000
Föstudaga írá kl. 8.15-18.30
Laugardaga firá kl. 10.00 -14.00
Engihjalta 8, Kópavogt. Simi: 564-1403 (sama húsi og 10-11)