Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1999, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og út^áfustjóri: EVJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Heybrókaþjóð
Biskup hefur sett séra Örn Bárö Jónsson af sem ritara
kristnihátíðamefndar í kjölfar bréfs frá forsætisráðherra
um fræga smásögu Amar, „íslenska fjallasölu hf.“, og
bætir gráu ofan á svart með orðhengilshætti um, að
hann hafi ekki vikið Erni úr ritarastarfinu.
Biskupinn hefur með þessu sýnt landlægan undir-
lægjuhátt, sem einkennir marga þá, sem þurfa að eiga
samskipti við forsætisráðherra, enda virðist sá síðar-
nefndi fremur en ekki hvetja til slíkrar framgöngu, svo
sem sjá má af nótuskrifum hans í ýmsar áttir.
Eins og aðrir íslendingar á biskupinn erfitt með að
gera greinarmun á eðlilegum boðskiptum í lýðræðisþjóð-
félagi og tilskipunum þeim, sem einvaldskonungar gáfu
út fyrir nokkrum öldum. Eins og margir aðrir skelfur
hann, þegar hann heyrir forsætisráðherra nefndan.
í gær birtist í DV lesandabréf frá íslendingi, sem hef-
ur búið þrjá vetur í Bretlandi og nefnir ýmis dæmi um
misjafnt stjórnarfar hér og þar. Endar hann grein sína á
orðunum: „íslendingar geta lært mikið af Bretum, því
þeir búa við lýðræði í flestum greinum.“
Við búum við stjórnskipan, sem við höfum ekki unnið
fyrir eða ræktað, heldur fengið flutta inn. Bretar eru and-
stæða okkar að þessu leyti. Þeir ræktuðu með sér lýð-
ræði á löngum tíma í baráttu við konungsvaldið og fluttu
það síðan með sér til annarra enskumælandi ríkja.
Norðurlandabúum, öðrum en íslendingum, hefur tek-
izt öðrum þjóðum betur að tileinka sér lýðræði og haga
sér eftir innihaldi þess. Það sést bezt af því, að ráðherr-
ar taka ábyrgð á ráðuneytum sínum og segja af sér, ef
ráðuneytið verður uppvíst að gerræði.
Hér segir enginn af sér, enda ber enginn ábyrgð á
neinu. í stað réttra boðleiða er stjórnað með símtölum og
nótum að hætti forsætisráðherra. Þetta hentar þjóð, sem
er ekki mynduð af frjálsum borgurum, heldur þegnum,
sem skríða hver um annan þveran fyrir yfirvaldinu.
Bráðum verður gengið fram hjá góðum umsækjendum
um starf forstjóra flugstöðvarinnar á Keflavíkurvelli. Þá
verður stýrimennska hjá stórfyrirtækjum og alþjóða-
stofnunum einskis metin í samanburði við flokksskír-
teini annars, sem á skattsvik og skjalafals að baki.
Hin séríslenzka útgáfa lýðræðis er eins konar ráð-
herralýðræði, þar sem tíu eða tólf smákóngar eru ein-
ræðisherrar hver á sínu sviði, framleiða út og suður til-
skipanir, svonefndar reglugerðir, og láta hagsmunaaðila
viðkomandi sviðs reyna að keppa um hylli sína.
Þetta endurspeglast í þeim þáttum atvinnulífsins, sem
tengdust eru ríkiskerfinu. Þannig færði stjórn Kaupfé-
lags Þingeyinga Kaupfélagi Eyfirðinga mjólkursamlag á
silfurfati, þótt sala þess á frjálsum markaði hefði hindr-
að umtalsvert Qárhagstjón þingeyskra bænda.
í öllum tilvikum komast stórir og smáir kóngar upp
með það, sem þeir eru að gera, af því að íslendingar eru
upp til hópa heybrækur, afkomendur fólks, sem kynslóð-
um saman var kúgað af sýslumönnum og stiftamtmönn-
um og var síðan gefið frelsi á dönsku silfurfati.
Ef brezkir ráðherrar og aðrir áhrifamenn höguðu sér
eins og íslenzkir starfsbræður, yrðu hreinlega uppþot
þar í landi. Hér muldra menn í barm sér, en gera ekkert
í málinu og kjósa síðan kúgara sína aftur á fjögurra ára
fresti. Spillingin er þjóðinni sjálfri í blóð borin.
Þegar biskupinn fær skjálfta af lestri orðsendingar frá
stórkónginum og tekur að sér skítverk fyrir hann, er
hann aðeins að fylgja fordæmi þrælaþjóðarinnar.
Jónas Kristjánsson
Þýska þjóðin varð að gjalda brölts Hitlers dýru verði, lýðræðisríkin hjálpuðu þeim í uppbyggingu og iýðræðisstarfi.
Ætli að það verði ekki eins í Serbfu og Kosovó? í rústum í Belgrad.
Nagar níðhöggur
í Gylfaginningu
segir að þriðja rót
asks Yggdrasils,
(trés lífsins), sé
(g)nöguð af Níð-
höggi. Svo er einnig
í lýðræðisríkjum;
þau lifa með frels-
inu og þola það að
rætur þess séu nag-
aðar af andstæðing-
um lýðræðisins,
dýrkendum alræð-
isafla. Stöðug um-
ræða um málefni
samtímans og gagn-
rýni er nauðsynleg
og holl í meira lagi;
enda er hún eitt af
einkennismerkjum
lýðræðis. Naflaskoðun er nauðsyn-
leg öllum lýðræðisstofnunum,
einnig Nato.
Þáttaskil
Stríðsglæpadómstóll UN í Haag
gaf 27.5. út ákæru á hendur
Milocevic forseta ásamt fjórum
öðrum æðstu embættismönnum
Serbíu fyrir glæpi í Kosovo. Til
stendur að fara
einnig nánar ofan í
stríðsglæpi Serba í
Króatíu og Bosníu,
en fyrir liggja
nokkrar ákærur á
hendur mönnum
eins og Karadcic
og Mladic fyrir
glæpi i Srebrenica
og víðar.
Talið er að 200
þúsund manns hafi
týnt lífi í Bosníu
og stór hluti þeirra
hafi orðið þjóðernishreinsunum
að bráð. Sameinuðu þjóðirnar
brugðust hrapallega í þeirri deilu
(M.Neumann menntamálaráð-
herra Þýskalands, Spiegel 18.
1999). Þá stóð Milocevic uppi sig-
urreifur eftir Daytonfundinn.
Hann telur sig geta leikið sama
leikinn nú. Það er engin furða að
sumir vilji að sami háttur verði
nú við hafður.
Rússneska utanríkis-
ráðuneytið og
Tsjemomyrdin bmgð-
ust ókvæða við dómin-
um. „Vesturveldin áttu
ekki að gera þetta. Það
gerir samninga alla
erfiðaril" Eiga ekki
dómstólar að vera sjálf-
stæðir? Þetta minnir á
hóp íslenskra alþingis-
manna, sem mótmæltu
kvótadómi Hæstaréttar
i árslok 1998 vegna
þess að þeir töldu hann
ganga gegn lands-
byggðinni! Eftirleiðis
verða væntanlega allir
sem sekir eru ákærðir
af dómstóli UN, hvort sem það
kynni að hafa einhverja pólitíska
þýðingu eða ekki. Guði sé lof. 60
þjóðarmorð hafa verið framin síð-
an 1945.
Sagnfræðingar og háifir
slíkir
Samúð okkar er köld gagnvart
fjarlægu volæði (E.Gibbon). Sumir
sagnfræðingar eða í þykjustu slík-
ir, hafa að undanfornu reynt að
árétta ýmis grimmdarverk unnin
gegn Serbum með því að nefna, að
þeir hafi verið reknir út úr
Krajina í Króatíu, en þó án þess að
skýra frá verknaði þeirra sjálfra í
Vucovar og víðar. Dómar í stríðs-
glæpum eiga ekki að fara eftir
manngreiningaráliti. Með því að
minnast á Ústhasja I Króatíu (fas-
istahreifing) eða ýkja þýðingu
Þjóðverja 1941 og síðar í vanda-
málum á Balkanskaga nú, gefa
menn ekki út nein sakleysisvott-
orð fyrir Serba eða auka samúð
með þeim.
Ekki verður betur séð en að
Milocevic sjálfur og stuðnings-
menn hans séu nú mestu þjóðem-
isfasistamir á Balkanskaga, til
tjóns fyrir alla og ekki síst Albana
og Serba sjálfa. Stórserbiufasismi
er búinn að geysa allt of lengi. Því
miður þekkist engin önnur leið til
að bæla niður grimmúðug alræðis-
völd en að úthella blóði, sem bitn-
ar ekki síst á saklausum almenn-
ingi. Þýska þjóðin varð að gjalda
brölts Hitlers dýru verði; en það
voru lýðræðisríkin sem síðar
hjálpuðu þeim í uppbyggingu og
lýðræöisstarfi. Ætli að það verði
ekki eins í Serbíu og Kosovo.
Er samúðin pólitísk?
Sumir hafa skrifað heilu blaða-
greinarnar eða fleiri i einskærum
æsingi út af sprengiárásum án
þess að votti fyrir samúð með Al-
bönum; það er eins og finna megi
fnykinn af dekri á gömlum og úr-
eltum alræðiskerfmn svo og hug-
myndafræði.
Gunnar Eyþórsson blaðamaður
telur sig vita út í hörgul hvernig
mál standa á Balkanskaga og
hvernig þeim lyktar! „Dómarinn"
í leiknum er nánast búinn að
flauta leikinn af. Nato er búið að
tapa! Daginn eftir að síðasta kjall-
aragrein hans birtist dró yfirdóm-
arinn í Haag upp rautt spjald fyr-
ir Milocevic.
Stríðið á Balkanskaga nú er að
vissu leyti eins og skák. Menn geta
í byijun valið upphafsleiki, en svo
á andstæðingurinn alltaf leik á
milli og þá breytast áætlanir. Nato
hefur markmið en ekki ákveðna
leikjaröð í huga og hjá lýðræðis-
stofnunum taka áætlanir stöðug-
um breytingum. Það er styrkleiki
en ekki veikleiki.
Jónas Bjarnason
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
„Sumir hafa skrifað heilu blaða-
greinarnar eða fleiri í einskærum
æsingi út af sprengiárásum án
þess að votti fyrir samúð með
Albönum; það er eins og finna
megi fnykinn af dekri á gömlum
og úreltum alræðiskerfum svo
og hugmyndafræði. “
Skoðanir annarra
Miðlægur gagnagrunnur
„Miðlægur gagnagrunnur á heilbrigðissviði er
umdeilanleg hugmynd en fullkomlega verð allrar at-
hygli og umræðu. En aðferðin við að þröngva henni
upp á íslensku þjóðina með vægast sagt hæpinni
lagasetningu, í andstöðu við vísindasamfélagið hér
og erlendis, var heimsluleg. Hún hefur leitt af sér
klofning í tog vísindasamfélagi, sem ekki verður
bættur um fyrirsjáanlega framtíð... Kannske er það
af hinu góða að umræðan hefur leitt til endurmats á
þessu viðhorfi en ljóst er að héðan í frá verður það
ekki jákvæðara." Árni Björnsson í Mbl. 30. maí.
Bein kosning ráðherra
„Fjölmiðlunin hefur lagst á eitt að magna upp þá
dellu að ráðherrar séu kosnir í beinum kosningum
og ekki ber á öðru en að flokksforingjar og þing-
flokkar séu farnir að að vera hallir undir þá skoð-
un... Samkvæmt okkar stjórnkerfi hafa allir alþing-
ismenn sömu réttindi og skyldur, hvort sem þeir eru
kjörnir í fámennum kjördmum eða fjölmennum....Ef
pólitíkusar og þeir sem fjalla opinberlega um stjóm-
mál ætla að halda áfram að magna þann misskiln-
ing, sem hér er minst á, væri hreinlegra að breyta
stjómarskránni og kjósa ráðherra í beinum kosning-
um.“ Oddur Ólafsson í Degi 29. maí.
Einkavæðing fyrir fáa?
„Ríkisstjómin setti sér það markmið fyrir fjórum
árum, i upphafi kjörtímabilsins, að ganga til verka
með skipulögðum hætti að breyta rekstrarformi
nokkurra ríkisfyrirtækja, auka sjálfstæði þeirra á
markaði og selja hlutafé öðmm... Með einkavæðing-
unni hefur ríkisstjómin eflt mjög þann hlutabréfa-
markað, sem hér hefur verið að mótast, og gert þátt-
töku almennings í atvinnulifinu að veruleika...Það
er hins vegar alvarlegt umhugsunarefni í tengslum
við einkavæðingu hvemig hægt er að koma í veg
fyrir að hver eignin á fætur annarri lendi í fárra
manna höndum og þá í vaxandi mæli sömu aðila í
þjóðfélaginu." Úr forystugreinum Mbl. 30. maí.