Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.1999, Qupperneq 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 24. ÁGÚST 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVHINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Fijálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
r
Abyrgð borgaryfirvalda
Athygli vakti í liðinni viku, þegar samningur milli
samgönguráðuneytis, Flugmálastjórnar og verktakafyr-
irtækis um endurbætur á Reykjavíkurflugvelli var und-
irritaður, að fulltrúar borgarstjórnar Reykjavíkur voru
ekki viðstaddir. Þar var þó gengið frá samningi um
framkvæmdir sem árum saman hafa valdið mestum
styrr í umhverfis- og skipulagsmálum í borginni.
Alfreð Þorsteinsson, borgarfulltrúi R- listans, sagði í
útvarpsþætti á laugardag að fulltrúum borgarinnar
hefði ekki verið boðið. Ósagt skal látið hvort meirihluti
borgarstjórnar hefði þegið slíkt boð. Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri hefur hins vegar birt yfirlýsingu
eftir undirskriftina þar sem ábyrgð á endurbótum á flug-
vellinum er lýst á hendur Sturlu Böðvarssyni sam-
gönguráðherra.
Heildarkostnaður við endurbætur Reykjavíkurflug-
vallar nemur rúmlega einum og háifum mibjarði króna.
Gert er ráð fyrir því að verkið taki fiögur ár. Byrjað
verður á lagnakerfi flugvallarins og flugbrautir síðan
endurbyggðar, auk þess sem flughlað verður endur-
byggt. Það er því ekkert ofsagt hjá samgönguráðherra
að með þessum framkvæmdum sé ekki tjaldað til einn-
ar nætur enda miklir peningar lagðir í verkið. Hvort
sem menn kjósa að tala um endurbyggingu flugvallar-
ins eða nýbyggingu brauta er ljóst að með þessu er ver-
ið að festa Reykjavíkurflugvöll í Vatnsmýrinni um ófyr-
irséða framtíð.
Þótt ríkisvaldið, samgönguyfirvöld fyrir þess hönd,
fari með forræði flugvallarins getur hvorki borgarstjóri
né meirihluti borgarstjórnar Reykjavíkur firrt sig
ábyrgð á þeirri ákvörðun sem tekin hefur verið. Skipu-
lagsyfirvöld í Reykjavík, undir stjórn borgarstjórnar,
fara með skipulagsmál í Reykjavík. í aðalskipulagi
Reykjavíkur, sem samþykkt var fyrir rúmum tveimur
árum og gildir til ársins 2016, var samþykkt að Reykja-
víkurflugvöllur héldi áfram sem miðstöð innanlands-
flugs. Löngu fyrir þann tíma var vitað að ástand vallar-
ins var mjög bágborið. Taka þurfti ákvörðun um það
hvort gert yrði við flugvöllinn til bráðabirgða eða hvort
lagt yrði í kostnaðarsama endurgerð. Ríkið, sem greiðir
brúsann, valdi síðari kostinn vegna þess að yfirvöld í
Reykjavík tóku ekki af skarið.
Ýmis rök eru fyrir því að halda Reykjavíkurflugvelli
í miðri borginni, styttri ferðir að og frá velli auk þess
sem borgaryfirvöld líta til þess að fjöldi starfa fylgir
starfseminni. Rökin gegn flugvelli í Vatnsmýrinni eru
ekki síður sterk og andstaða gegn vellinum hefur harðn-
að. Þar ráða umhverfissjónarmið, hávaði og ónæði,
slysahætta en síðast en ekki síst það land sem völlurinn
tekur í miðri borg. Flugvöllurinn slítur borgina í sund-
ur og stendur á afar verðmætu svæði sem ella nýttist
undir íbúðir og atvinnustarfsemi sem betur henta mið-
borg en starf tengt flugvelli.
Einfaldasta lausnin hefði verið, eins og margoft hefur
verið bent á, að flytja innanlandsflugið til Keflavíkur-
flugvallar. Þar er öll aðstaða fyrir hendi og raunar
miklu fullkomnari en í Reykjavík. Með bættum sam-
göngum milli Reykjavíkur og Keflavíkur væri fjarlægð
og ferðatími vel innan boðlegra marka. Undirbúningur
slíkra breytinga hefði eðlilega tekið sinn tíma og á með-
an hefði mátt bæta flugbrautir Reykjavíkurflugvallar til
bráðabirgða.
Sú skipulagsákvörðun var hins vegar ekki tekin og
það er á ábyrgð borgaryfirvalda.
Jónas Haraldsson
Lögmálin eru þau að allt safnast jafnt og þétt á æ færri hendur.
Eignast Bjartur
hlut í banka?
dreifð sem verða má.
Nema hvað allir vita að
þetta er allt í plati: út-
gerðamenn hafa þjóðar-
eignina að léni og breyta
léninu i séreign eins og
áður hefur gerst í sögu
lénsveldis.
í bankamálum finna
menn sér líka ótal leiðir
til að snúa út úr áform-
um um dreifða eignarað-
ild. Sparisjóðir, sem
þykjast sjálfir einskonar
almenningsfélög, finna
sér ótal smugur um leið
og stríðið um Fjárfest-
ingarbankann hefst:
safna kennitölum, stofna
gervifélag úti í Lúxem-
„Bjartur í Sumarhúsum er, sam-
kvæmt hugmyndafræðinni, ekki
dæmdur til að hrekjast undan
þeim sterku. Hann vinnur, safnar
í sjóð og á okkar dögum sér
hann fjárfestingarljósið ogkaup-
ir sér hiutabréf.u
Kjallarmn
Árni Bergmann
rithöfundur
Allir segjast vilja
að sem flestir lands-
menn eignist hlut í
peningastofnunum.
Dreifð eignaraðild
er hugsjón sem
menn keppast við
að hylla. Ekki síst
oddvitar Sjálfstæð-
isflokks og þar með
forsætisráðherra.
Enda hefur það
lengst af verið
sterkur þáttur í
hugmyndafræði
þessa stærsta flokks
í heimi að hinum
Sjálfstæða Einstak-
lingi skuli tryggð
sem best færi til að
sækja upp velmeg-
unarbrekkuna með
atorku og útsjónar-
semi. Hinn smái
Sjálfstæði maður á
ekki að vera undan-
skilinn.
Bjartur í Sumar-
húsum er, sam-
kvæmt hugmynda-
fræðinni, ekki
dæmdur til að
hrekjast undan
þeim sterku. Hann vinnur, safnar í
sjóð og á okkar dögum sér hann
fjárfestingarljósið og kaupir sér
hlutabréf.
Áform og veruleiki
Það er því ekki nema von að
menn verði argir og reiðir þegar
veruleikinn hagar sér öðruvísi.
Bankar eru einkavæddir í þeim yf-
irlýsta tilgangi að sem flestir eign-
ist hlut. En um leið fer af stað at-
burðarás sem sýnir leiðandi stjóm-
málamenn jafn máttvana í þessu
máli og þeir reyndust í þróun
kvótakerfís. Lög um stjórn fisk-
veiða segja að þjóðin öll eigi fiskinn
í sjónum: eignaraðildin er eins
borg, selja svo örfáum mönnum
sinn stóra hlut, græða hálfan annan
miljarð á þessum æfingum og þurfa
víst ekki að borga skatt af þessu lít-
ilræði. Var einhver að segja að
einkavæðingarævintýrin í Rúss-
landi væru einsdæmi í heiminum?
Lögmál og vilji
Svo hefst hörð rimma um það
hvort það sé yfir höfuð hægt að
tryggja dreifða eignaraðild að fjár-
málafyrirtækjum eins og Davíð
Oddsson vill. Verðbréfahöfðinginn
sem sá um Lúxemborgarsöluna
veitir forsætisráðherra áminningu,
setur sig í stellingar skólastjóra
sem minnir nemanda á að hann sé
illa lesinn og segir með drjúgu yfir-
læti:.„Menn hafa ekki áttað sig á
því hvaða lögmál gilda eftir að búið
er að setja fyrirtæki á markað." Og
því miður verður að taka þessum
orðum með alvöru: Lögmál markað-
arins eru ekki þau að eignaraðild
sé dreifð - hvorki á fískimiðum,
fjölmiðlum né bönkum. Lögmálin
eru þau að allt safnast jafnt og þétt
á æ færri hendur.
Vissulega eru til lagaákvæði hér
og þar sem banna einstökum aðil-
um að eiga meira en tiltekinn hluta
af til dæmis íjölmiölaköku, lög gegn
einokun og fákeppni. En á þeim
tímum þegar enginn valdsmaður
þorir annað en að láta sem markað-
urinn alfrjálsi leysi flestan vanda
þá er lítið svigrúm fyrir kjöma full-
trúa almennings til að reisa rönd
við klækjum þeirra sem snjallastir
em við að koma sér fram hjá lögum
eða troða sér í gegnum glufur í
þeim.
Pólitísk hugprýði
Það er sjálfsagt hægt að setja lög
og reglur sem koma í veg fjrir að I
allir bankar verði í eigu örfárra
manna. En það er erfitt og krefst
pólitískrar hugprýði. Það krefst
þess að þeir sem lög setja hætti sí- |
felldu undanhaldi undan nauði
markaðsfrekjunnar sem heimtar að
stjórnmálamenn geri aldrei neitt
sem setji elkur við hennar vési. i
Menn verða að hverfa frá þeirri
stefnu að pólitísku valdi er æ meir
beitt til þess að búa til velferðar-
kerfi fyrir fjárfesta og verðbréfafyr-
irtæki - hvort sem það kemur fram
í niðurgreiðslum ríkissjóðs á hluta-
bréfamarkaði (tekjuskattsfrádrátt-
urinn) eða þeirri einkavæðingu
sem nú hefur gert íslenskt Lúxem-
borgarfélag, Scandinavian Holding,
hálfum öðrum miljarði rikari. Og
afabörn Bjarts i Sumarhúsum
mættu vel hugsa betur sitt ráð.
Árni Bergmann
Skoðanir annarra
Drukknum fækkar
„Eyjarskeggjar hér úr Norður-Atlantshafinu voru
lengi vel alræmdir í sólarlöndum, svokölluðum fyrir
drykkjulæti ... Ekki er ýkja langt síðan fólk tók
sprett á barinn á Keflavíkurflugvelli, um leið og
komið var í gegnum vegabréfaskoðun, til að fá sér
bjór ... Við erum fráleitt eina þjóðin sem orðið hefur
sjálfri sér til skammar á þessum vettvangi síðustu
áratugi... En batnandi fólki er best að lifa ... Besta
dæmið um breytt hugarfar er þó þetta: Þegar flugvél
með um 500 íslenska ferðalanga innanborðs lendir í
Keflavík eftir flug frá Spáni er einn farþegi áberandi
drukkinn. Einn. Það hlýtur að þykja saga til næsta
bæjar, og ekki síður það að aðrir farþegar eru eigin-
lega þrumu lostnir."
Skapti Harðarson í pistli sínum í Mbl.21. ágúst.
Dýrasta framkvæmdin
„Samgönguráðherra skrapp út í góða veðrið í vik-
unni og skrifaði undir milljarðasamning um að end-
urbyggja flugvöOinn í Vatnsmýrinni. Þetta gerist á
sama tíma og ráðherrar og þingmenn takast á um
hvaða opinberum framkvæmdum eigi aö fresta
vegna þenslu í efnahagslíflnu. Með undirritun verk-
samningsins virðist rikisstjómin hafa strikað flug-
völlinn í höfuðborginni út af niðurskurðarlista sín-
um - og er þó um að ræða eina þá dýrustu fram-
kvæmd sem fyrirhuguð er á vegum ríkisins. Ríkis-
stjórnin þarf að skera niður ansi marga vegarspotta
úti á landi til að nálgast þá fjárhæð sem fer í þessa
einu framkvæmd í Vatnsmýrinni."
Elías Snæland Jónsson í forystugrein Dags 21. ágúst.
Líf og gervilíf í alheimi
„Það er almennt álit vísindamanna, að líf sé frá-
leitt séreinkenni jarðarinnar, tii komið fyrir sérstaka
blessun einhvers óskiljanlegs ytra afls ... Ef fylgst er
með framfórum tölvuheimsins undanfarna áratugi,
má sjá þá spurningu vakna, hvort tölvur, þ.e. gervi-
greind, nálgist ekki hröðum skrefum það að uppfylla
skilyrðin hér að ofan ... Hver koma til nýs heims eða
hnattar hæfist á að vélmenni könnuðu umhverfið ...
Eftir greiningarstigið kæmu vinnsluvélmenni sem
gætu búið til nýjar einingar gervigreindar ásamt far-
artækjum til að halda áfram könnuninni. Þannig má
hugsa sér að gervigreindin leggi undir sig ný svæði
algeimsins í áfóngum. Frá þessu sjónarmiði séð, er
allt eins líklegt að það „líf‘ sem við kynnum að
rekast á í leit okkar væri gervilíf.“
Egill Egilsson í pistlinum Mannlífsdraumar í Mbl. 22. ágúst.