Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1999, Page 48

Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.1999, Page 48
56 LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 1999 Borgimdarhólmur er Svarfaðardal- ur Danmerkur. Þar búa danskir Gísli, Eiríkur og Helgi, og af þeim eru margar fyndnar sögur sagðar. En Borgundarhólmsbúar eru indælt fólk heim að sækja og landafræði Dan- merkur verður til muna merkilegri eftir þá heimsókn. Eyjan er í Eystra- salti, á milli Svíþjóðar og Póllands - og reyndar er styttra til PóUands en tU Danmerkur - þar er umtalsvert hlýrra í meðalári en i móðurlandinu eins og strax sést á gróðrinum; þegar við héldum þangað íjögur um miðjan júlí i sumar, Böðvar og Eva, Gunnar og Silja, loguðu rósir í öUum litbrigð- um í hverjum húsagarði. Þangað er sjö tíma sigling frá Kaupmannahöfn með bilferju og lagt af stað undir mið- nætti. Eftir góðan svefn tókum við land i Rönne, stærsta bænum á Born- holm, um kl. sjö næsta morgun. Þar var fátt ætt að hafa svona snemma svo við stímdum í norður tU að taka sjálft virki eyjarinnar fyrir morgun- mat. Virkið heitir Hamarshús og á sér langa og litrika sögu, enda eyjan óhemju frjósöm og freistandi fyrir innrásarheri. Þar hafa líka verið geymdir pólitískir fangar, meðal ann- ars voru þar um tima Leónóra Krist- ína Ulfeldt, dóttir Kristjáns fjóröa (prinsessan í Bláturni), og maður hennar og reyndu meira að segja að flýja þaðan, en eiginmaðurinn var orðinn svo feitur og þungur á sér að þau náðust. Við skoðuðum rústirnar í ró og næði því engir voru túristamir komnir á stjá nema við. Reykhúsin eru „spesíale" Á leið okkar í svefnstað í smábæn- um Ársdale stoppuðum við í Lista- safni eyjarinnar sem er einstaklega glæsilegt en um leið nýtilegt hús til sins brúks. Þar voru vitaskuld uppi listaverk eftir eyjarskeggja, en þeir hafa átt nokkra ansi fina svo það er ekkert vandræðalegt. Um kvöldið snæddum við í reykhúsinu í þorpinu og var það hið fyrsta af þremur sem við borðuðum á í ferðinni. Reykhús eru „ s p e s í a 1 e “ Borgundar- hólms og það sem þeir reykja er fyrst og fremst sjó- meti. Aldrei hefði ég trúað því að ég ætti eftir að sitja á hörðum bekk kvöld eftir kvöld og háma í mig reykta síld! Heita og kalda meö kartöflu- salati og rúg- brauði! Reykt- an lax, reykt- an ál og mak- ríl!! Og þamba bjór með eða hvítvín. Reyk- húsin era frumstæð veitingahús, eig- inlega sambland af verslun og veit- ingastað og mega til dæmis ekki hafa opið nema til klukkan átta, þannig að við snæddum alltaf fremur snemma kvölds. Sem er út af fyrir sig líka sniðugt þegar morgunverður er inni- falinn á gististað og maður þarf helst að vera orðinn svangur þegar maður snæðir hann. Reykti flskurinn er ekki bara bijálæðislega góður heldur líka léttur í maga, og ég gæti alveg hugsað mér að taka svona töm aftur. Gluggarnir listaverk Á degi tvö tókum við úteyjar: Christiansö og Frederiksö, sem eru um eins og hálfs tima siglingu frá Böðvar Guðmundsson gefur konu sinni að smakka reyktan ál. Hringmyndaðar kirkjur, rundkirker, eru margar á eyjunni. Þær eru í senn virki og kirkja og sú elsta og stærsta þeirra er Österlars frá því um 1150, með merkilegum kalkmálverkum og þremur rúnasteinum frá því um 1050. Ógleymanlegt mannvirki, sniðuglega hugsað og sérkennilega fallegt. Á Kristjánsey er mikið landslag og pínulít- il fiskimannahúsin klifra sitt á hvað upp klettana. megineyjunni. Við sigldum þangað í sól og finu veðri og þar var satt að segja ævintýralegt að koma. Þetta eru pínulitlar eyjar, maður labbar um þær allar, eða þannig, á þessum þrem- ur tímum sem maður hefur milli ferða og getur auk þess étið nest- ið sitt. Eyjam- ar tvær eru tengdar með stuttri brú en s v o 1 í t i ð lengra frá er sú þriðja, Græsholm, sem er alfrið- að land fyrir fugla. Á Frið- riksey skoð- uðum við fangelsið sem þar var lengi í notkun, meðal annars voru þar geymdir pólitískir fangar á öldinni sem leið sem Frið- rikseyjarbúar segja að Danmerkur- sagan hafi snyrtilega gleymt eða af- greitt sem geðbilaða menn. Sá sem sat þama lengst eða í 15 ár var dr. Dampe sem hafði stofnað félagsskap til höfuðs einveldinu. Hann lifði það að draumar hans rættust - og var þá raunar sloppinn úr prísundinni - en honum og baráttu hans er ekki þakk- að neitt af því, segja eyjaskeggjar móðgaðir. Þegar við komum í land aftur gengum við um hin ótrúlega litríku þorp við sjóinn, Svaneke og Gudhjem. Þau eru alveg eins og út úr Grimmsævintýrum. Aldrei hef ég til dæmis séð aðra eins gluggamenn- ingu. Hver einasti gluggi í þessum bæjum - sem auðvitaö lifa meira og minna á túristum - er listaverk. Stilleben með gardínum, blómum, blóma- uppstillingum, postulíni, hundum en þó einkum svön- um í öllum stærðum og stell- ingum. Því miður þorðum við ekki að mynda gluggana. Húsið hans Nexö skoðað Þriðja daginn fórum við til Nexö, uppvaxtarbæjar rithöfundarins og komm- únistans Martins Ander- sens Nexö, og heimsóttum safnið í húsinu þar sem hann bjó og pabbi hans byggði, litlu en rúmgóðu. Eftir reglulegar deilur í bæjarstjóm Nexö áratug- um saman var Martin A. loksins gerður að heiðurs- borgara árið 1996, en þá var hann auðvitað löngu dauður!!! Meira að segja þá voru blóðugar deilur um ákvöröunina þó að sjaldan hafi hann verið frægari en einmitt nú eftir Pelle sigurvegara og Óskar- inn og allt. Frá Nexö ókum við inn á eyjar- miðju, inn í Almenninginn sem svo er kallaður og er þriðji stærsti skógur Danmerkur, afar fallegt svæði með talsvert miklum tumi á hæstu hæðinni sem reistur var til minningar um ferð Friðriks kóngs þangað sumarið 1851. Þá áttuðum við okkur á því, landarnir, að með- an Trampe greifi var að kúga ís- lendinga á þjóðfundi það sumar, var Friðrik kóngur austur á Borg- undarhólmi með greifynju Danner og skar nöfh þeirra í trjáberki. Auk þessa skoðuðum við fjöld- ann allan af kirkjum. Þær skemmtilegustu eru hringmyndað- ar, rundkirker, í senn virki og kirkja. Sú elsta og stærsta þeirra Rósirnar breiða úr sér í húsagörðum í júlí. Landslag er sums staðar furðu mikið og fagurt. Þessar klettaborgir eru vinsælt við- fangsefni listmálara. Málverkið er eftir Ge- org Emil Liebert og er frá árinu 1871. er Österlars frá því um 1150, með merkilegum kalkmálverkum og þremur rúnasteinum frá því um 1050. Ógleymanlegt mann- virki, sniðuglega hugsað og sérkennilega fallegt. Þetta síðasta kvöld borðuð- um við á fínasta reykhúsi eyjarinnar, í Hasle, óvenju- stóra skammta af reyktum sjávarafurðum, m.a. músl- ingum og rækjum sem við fengum reyktar en ópillað- ar. Maður var orðinn fitug- xn og reyktur um allan kropp þegar þeirri máltíð var lokið og gengum við lengi í fiörunni til að viðra burtu lyktina áður en við ókum af stað til Rönne og tókum ferjuna aftur til Hafnar, sæl eftir góða ferð. -SA % # 1 miyjWia Borgundarhólmsbúar eru indælt fólk heim að sækja: Rósir og reyktur makrill r Aramót í skoskum kastala Óðals- og kastalaeigendur á Skotlandi hugsa sér gott til glóðar- innar um næstu áramót. Fjölmarg- ir hafa auglýst glæsileg húsakynni sín til leigu. Einna glæsilegastur þeirra kastala sem enn eru falir kvað vera Blairquhankastali í Ayr- ishire. Til þess að gefa fólki hug- mynd um hvers lags vistarverur verið er að leigja út má geta þess að í Blairquhankastala eru tíu tveggja manna svefnherbergi og fimm eins manns svefnherbergi. Gera má ráð fyrir því að væntanlegir gestir fagni nýja árinu með góðum málsverði og það ætti að vera auðvelt í Bla- irquhan því borðstofúborðið rúmar auöveldlega 24 matargesti. Þess utan eru ýmis salarkynni og her- bergi sem láta má fara vel um sig í. Þegar kastalar og óðul eru leigð út fylgir gjama starfslið og í tilfelli Blairquhan er boðið upp á kokk og þrjá þjóna. En þá er aðalatriðið eftir - kostn- aðurinn. Fyrrnefridur kastali verð- ur leigður frá 29. desember til 2. jan- úar og fyrir það vill kastalaeigand- inn fá rúmar fimm milljónir króna. Það má náttúrlega deila upphæð- inni í 24 hluta en ódýrt getur það ekki talist. Þeir sem vilja kynna sér gistimöguleika á skoskum óðals- setrum, mörg eru mun ódýrari en kastalinn sem hér var nefndur, geta sent tölvupóst á goldsmith@ednetco.uk. Tárahöll verður tónleikahöll Eftir fiögurra ára endurbætur hefur gamla landamærastöðin við Friedrichsstrasse í Berlín verið opnuð almenningi á ný. Viðgerðim- ar voru umfangsmiklar en það voru Þýsku jámbrautimar sem fiár- mögnuðu verkið. Landamærastöðin gegndi lykilhlutverki á tímum Berlínarmúrsins en hefúr nú tekið við hlutverki verslanamiðstöðvar. Gamla varðstöðin hefur verið fiar- lægð og einnig fr íhafnarverslunin. í staðinn eru komnar fimmtíu glæsilegar verslanir en þegar fram- kvæmdir hófúst var ákveðið að að- alsal landamærastöðvarinnar yrði haldið óbreyttum og þar verða haldnir tónleikar í framtíðinni. Á tímum kalda stríðsins gekk landamærastöðin jafnan undir nafninu Tárahöllin á meðal al- mennings og hefúr verið ákveðið að tónleikasalurinn beri það nafn eftir- leiðis. Stonehenge bjargað Bresk stjómvöld hafa ákveðið að hefia endurbætur á hinum forsögu- legu minjum í Stonehenge á Suður- Englandi. Stonehenge er gert úr til- höggnum steinum sem er raðað í tvo stóra hringi og er talið að stein- arnir hafi verið reistir í fimm áfóngum á tímabilinu 2700 til 1490 f. Kr. Steinamir, sem taldir era hafa tengst sólardýrkun í fomöld, era í mikilli hættu vegna stöðugs ágangs ferðamanna. Á hverju ári koma um 750 manns til Stonehenge en það er einkum mengun frá bílum sem hef- ur farið illa með steinana. í áætlun stjómvalda felst meðal annars að banna bílaumferð alfarið í nágrenni staöarins og beina henni í gegnum göng í staðinn. Þá stendur til að byggja þjónustuskála fyrir gesti og reynt verður að stýra þeim betur um svæðið.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.