Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.1999, Síða 24

24
LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1999 JLj'V
viðtal_____________________________________________________________
Baráttan við vantrúaða íslenska lesendur:
Held að konur
séu flóknari en karlar
- Arnaldur Indriðason hefur sett saman þriðju spennusögu sina
Arnaldur Indriöason er einn örfárra rithöfunda sem fást viö skrifa spennusögur.
Alþjóölegar spennusögur í ís-
lensku umhverji hafa til þessa átt
svipaö erindi viö lesendur og
steiktur blóömör meö kokkteilsósu.
Arnaldur Indriöason er einn ör-
fárra rithöfunda sem hafa
þrjóskast við og sendir nú frá sér
þriöju bók sína sem heitir Napóle-
onsskjölin og er spennusaga meö
alþjóölegt sögusviö en gerist á ís-
landi. DV hitti Robert Ludlum ís-
lands yfir kaffi á Kaplaskjólsvegi.
Napóleonsskjölin er saga sem
fjallar í stuttu máli um flug-
vél. Flugvélin hrapar á Vatna-
jökli í lok seinni heimsstyijaldarinnar.
f farmi flugvélarinnar er falið leyndar-
mál sem Bandaríkjamenn og fleiri
vilja alls ekki að heimsbyggðin komist
á snoðir um.
Sagan gerist á okkar tímum þegar
hið týnda flugvélarflak kemur í ljós í
jöklinum sem skilar ailtaf herfangi
sínu aftur. Þegar í stað fer af stað at-
burðarás sem hefur það eitt að mark-
miði að koma leyndarmálinu í farmin-
um í hendur réttra manna. Ung ís-
lensk kona, Kristín, sem starfar sem
lögfræðingur i utanríkisráðuneytinu,
dregst inn í atburðarásina þegar bróð-
ir hennar, sem er björgunarsveitar-
maður, hringir í hana ofan af Vatna-
jökli og henni verður Ijóst að ekki er
ailt sem skyldi.
Kostaði það ekki mikið grúsk að
setja saman söguþráð sem spannar 55
ár og byggist á atburðum sem verða að
vera sennilegir ef þeir eiga sér ekki
raunverulega fyrirmynd?
Þekkingarmolar í skáldskap
„Þetta er stöðug barátta við hinn
vantrúaða, kröfuharða íslenska les-
anda. Sagan þarf að hvíla á ákveðinni
undirstöðu og gerast í heimi sem hann
getur samþykkt. Mín saga byijar í
seinni heimsstyrjöldinni en gerist í nú-
tímanum," segir Amaldur Indriðason,
höfundur Napóleonsskjalanna.
„Ég las mér talsvert til um stríöið og
gluggaði í blöð frá þessum tíma. Hitt er
svo annað mál að eins og Peter Hoeg
rithöfundur sagði þá er hægt að láta
lfta út fyrir að maöur viti miklu meira
en maður veit með því að skjóta inn
þekkingarmolum í skáldskap. Þannig
kemur sannleikur og rannsóknir raun-
verulegra atburða lítið við sögu nema
rétt i undirstöðunni, t.d. hvemig heim-
sókn Armstrongs geimfara á sjöunda
áratugnum er notuð og hugmyndir
Churchills um „Aðgerð óhugsandi".
Annað er skáldskapur."
Amaldur segir að baráttan við ís-
lenska lesendur og ögrunin sem felist í
því að búa til sannfærandi söguþráð
fyrir vantrúa íslendinga sé það sem
heillar hann við það verkefni að skrifa
spennusögur.
í höfðinu í þijú ár
En hvernig ber höfundur sig að við
að skrifa sögur þar sem söguþráðurinn
þarf að vera vandlega fléttaður og snú-
inn svo að hann komi lesendum á
óvart en haldi þeim samt við efnið?
„Ég gekk með þetta verkefhi í höfð-
inu í um það bil 3 ár. Smátt og smátt
fæddist söguþráðurinn og fágaðist í
meðforum. Ég byrjaði ekki að skrifa
fyrr en hugmyndin var fullmótuð og sá
hluti verksins tók um það bil níu mán-
uði. Það er hins vegar aðeins beina-
grind sem maður sest niður með og
fjöldi nýrra persóna, atvika og heilu
kaflamir verða tfl við skriftimar en
mér finnst ekki hægt að byija fyrr en
maður veit nokkum veginn hvað á að
gerast í sögunni."
Amaldur hefúr skrifað tvær aðrar
bækur sem flokka má sem spennusög-
ur en em þó meira í ætt við hefð-
bundnar lögreglugátur. Þetta em Syn-
ir duftsins og Dauðarósir sem fjalla
um glæpi og afbrot í íslenskum vem-
leika og reyndar em það sömu lög-
reglumennimir í báðum bókunum
sem fást við að leysa gátuna. Varstu
orðinn þreyttur á þeim félögum?
„Þetta vom sögur af þvi tagi sem ís-
lenskir lesendur eiga stöðugt auðveld-
ara með aö samþykkja enda samfélag
okkar að verða likara þvi sem mætir
lesendum í erlendum bókum. Mig
langaði hins vegar með Napóleons-
skjölunum til að fást við þessa tegund
spennubókmennta sem hefur aflan
heiminn að sögusviði.“
Er sanngjamt að kenna fyrri bæk-
umar tvær við Sjöwall&Wahlöö en
þessa nýjustu við Robert Ludlum?
„Það er kannski ekki svo fráleitt ef
menn vflja setja þær í einhveija flokka."
Held að konur sáu
flóknari en karlar
Aðalsöguhetjan í Napóleonsskjölun-
um er ung kona. Er það ekki óvenju-
legt í bók af þessari tegund og fannst
þér ekki erfitt að setja þig í hugarheim
hennar?
„Flestar karlsöguhetjur í spennu-
bókum em svolítið staðnaðar og klisju-
kenndar að mínu mati. Þess vegna
kaus ég að láta konu vera aðalsögu-
hetjuna. Það gefúr mér meira frelsi því
ég held að konur séu flóknari persón-
ur en karlmenn og það er kannski auð-
veldara að láta þær sýna tilfinningar
án þess að missa trúverðugleikann. Ég
get ímyndað mér að konur hafi meiri
samúð lesandans í sögu af þessu tagi.
Kristín, söguhetja mín, stendur ein
uppi i þeirri atburðarás sem hún
dregst inn í og ég vfl fá lesandann til
að fylgja henni tfl enda. Það er mín
stærsta áskorun."
Hasseljrevanian og McLean
Amaldur segist hafa lesið
spennubækur og reyfara alla sína
ævi og alltaf sér til skemmtunar.
Hins vegar segist hann ekki lesa
mikið íslenskan skáldskap sér til
skemmtunar núorðið.
„Það má kannski segja að ég hafl
verið að reyna að skrifa bók eins og
mig myndi langa til að lesa. Ég las
ungur höfunda eins og Sven Hassel,
Trevanian, McLean og fleiri spá-
menn og þeir hafa fylgt mér síðan.
Af nýrri höfundum má nefha t.d.
Michael Crichton og John Grisham
sem ég les mér til ánægju.“
Það er ekki hægt að taka Amald
tali án þess að spyija út í kvik-
myndaáhuga hans en Amaldur hef-
ur skrifað kvikmyndagagnrýni í
Morgunblaðið árum saman og gefið
út handbækur um kvikmyndir.
Hvemig áhrif hefur bíófíkillinn á
rithöfundinn?
„Ég hef verið með bíódellu frá því
ég man fyrst eftir mér og þó að kvik-
myndimar byggist á bókmeimta-
heföinni þá tel ég hiklaust að ég
sæki fyrirmyndir aftur til kvik-
myndanna. Ég er að fást við það
sama og margir kvikmyndaleik-
stjórar að halda lesandanum fongn-
um frá upphafi til enda og koma
honum á óvart. Alfred Hitchcock,
Martin Scorcese, Kieslovski, þeir
kvikmyndahöfundar sem ég dái
mest, hafa allir haft sín áhrif á það
sem ég er að gera.“
Rithöfundar hafa veríð feimnir
Amaldur er einn þriggja rithöfunda
íslenskra sem undanfarin ár hafa feng-
ist við spennusögur. Annar tfl er Ámi
Þórarinsson kvikmyndaáhugamaður
og nú seinast má bæta Hrafni Jökuls-
syni við. Þessir þrír em aflir úr stétt
blaðamanna. Er einhver sérstök skýr-
ing á því?
„Blaðamenn er vanir að skrifa texta
sem á að halda athygli fólks. Ritliöf-
undar sem em aldir upp í umhverfi
fagurbókmennta og alvömþunga
„ekta“ skáldskapar hafa verið feimnir
við þessa tegund bókmennta og staðið
stuggur cif hinu hátimbraða viðhorfi
bókmenntaheimsins."
Milliföðurog sonar
Amaldur er sonur hins þekkta rit-
höfundar, blaðamanns og frumkvöðuls
i íslenskri kvikmyndagerð, Indriða G.
Þorsteinssonar. Hvemig mótaði það
hann sem rithöfund?
„Ég er hrifinn af skáldskap fóður
míns sem skrifaði mjög góðar bækur
um miklar breytingar í þjóðfélaginu
sem hann upplifði sjálfúr. Ég er alinn
upp i borgarumhverfi og við skrifum
mjög ólíkar bækur. Hitt er svo annað
mál að í smásögu sem faðir minn skrif-
aði og heitir Á friðartímum og birtist í
smásagnasafninu Mannþing á sínum
tíma er lýst fundum Islendings og amer-
ísks herforingja sem hafði misst son
sinn í flugslysi á Mýrdalsjökli á stríðs-
árunum. Þessa sögu las ég á sínum tíma
og þama eru ákveðnir snertifletir sem
sögur okkar eiga sameiginlega. Banda-
ríska herstöðin og áhrif hennar skipta
miklu máli í Napóleonsskjölunum en
hann skrifaði um þau áhrif á annan hátt
í 79 af stöðinni á sínum tirna."
Amaldur segir að eins og ísland og
fslenskt þjóðfélag komi sér fyrir sjónir
í dag sé það að mörgu leyti kjörið sögu-
svið spennusagna.
„Við höfum hér samfélag sem er
hluti af hinu alþjóðlega samfélagi og
hér er tekist á um ýmsa dramatíska
hluti. Hér hafa stórfyrirtæki haslað sér
völl þar sem em miklir peningar á
ferð, hér em átök um stórframkvæmd-
ir og umhverfisvemd. Hér höfum við
náttúrulegt sögusvið sem leikvöll fyrir
söguþráðinn." -PÁÁ