Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1999, Blaðsíða 12
12
ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarforma&ur og útgáfustjórl: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Augiýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasí&a: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, s!mi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Fllmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá e&a fyrir myndbirtingar af þeim.
Illindi leysa sættir af hólmi
Síðustu ár tuttugustu aldar hefðu átt að geta verið póli-
tískt friðsæl hér á landi. Fennt hafði yfir ýmsan ágrein-
ing, sem varð tilefni núverandi flokkaskipunar í stjóm-
málum. Hugtök á borð við hægri og vinstri höfðu dofnað
og eru núna varla nema svipur hjá fyrri sjón.
Fjórflokkurinn varð til fyrir mörgum áratugum og er
við beztu heilsu undir lok aldarinnar. Samt eru grund-
vallaratriði skipulagsins meira eða minna grafm í
gleymsku. Þótt flokkarnir hafa misjafna afstöðu í sumum
málum, eru það ekki hefðbundnu ágreiningsefnin.
Að baki em ýmsar deilur, sem áður klufu þjóðina.
Kalda stríðinu er lokið. Afstaðan til Atlantshafsbanda-
lagsins skiptir fólki ekki lengur í fylkingar. Deilur um
utanríkismál em sáralitlar aðrar en um viðhorfið til
Evrópusambandsins, sem er nýlegt fyrirbæri.
Lokið er þorskastríðum og lagðar af landhelgisdeilur
við Breta og Norðmenn. Samningaferill og tæknilegar út-
færslur skiptu þjóðinni stundum í fylkingar fýrr á árum
og áratugum. En þjóðin lifir núna í sátt við niðurstöður
þessara mála og hyggst gera það áfram.
Almenni vinnumarkaðurinn er hættur að vera verk-
svið átaka. Forustumenn stéttarfélaga hafa tekið trú á
stöðugleikann sem hornstein lífskjara félagsmanna sinna
og vilja sízt af öllu rugga bátnum. Þeir kvarta um tillits-
leysi stjómvalda, en gera ekkert í málunum.
Almennt má segja um hvort tveggja, grundvallaratriði
flokkaskipulagsins og síðari tíma sérmál, að sátt hefur
náðst í þjóðfélaginu og tekið broddinn úr deilunum.
Menn hafa þjarkað fram og aftur og fundið millileiðir,
sem eru eitt helzta einkenni lýðræðisríkja nútímans.
Samt logar allt í illdeilum í þjóðfélaginu undir lok ald-
arinnar. Ný mál hafa komið til sögunnar og klofið þjóð-
ina í fylkingar. Meðal þeirra em gjafakvóti, Kárabanki
og Eyjabakkar, allt saman dæmigerð sérmál, sem áður
kölluðu á pólitíska lagni við lausn deilna.
Meirihluti þjóðarinnar hefur verið andvígur gjafa-
kvóta í fiskveiðum og eyðingu Eyjabakka og mjög stór og
rökfastur minnihluti hefur verið andvígur því, að sjúkra-
skrár þjóðarinnar væru gefnar. Áður fyrr hefðu svona
fjölmenn og öflug sjónarmið leitt til millileiða.
Með auknum aflaheimildum heföi verið hægt að út-
hluta viðbótinni í samræmi við gagnrýni á gjafakvótann,
bjóða hana upp eða afhenda sjávarplássum. Verðleggja
hefði mátt sjúkraskrár, svo að þjóðfélagið fengi beinan
hagnað af því að afhenda verðmæti til afnota.
Bent hefur verið á ýmsar millileiðir í málum Eyja-
bakka, allt frá virkjun jarðhita yfir í verðlagningu um-
hverfisþátta. Ekki hefur verið stiginn millimetri til móts
við slíkar hugmyndir, ekki einu sinni fallizt á, að Norsk
Hydro væri gefið færi á að skýra tvísagnir.
Sá er nefnilega munur núverandi ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar og allra annarra ríkisstjórna í manna minn-
um, að þær fyrri voru hallar undir málamiðlanir og sætt-
ir í ágreiningsefnum, en þessi ríkisstjóm nærist og dafn-
ar beinlínis af spennu og illindum í þjóðfélaginu.
Sumpart stafar þetta af, að stjórnmálamenn hafa áttað
sig á, að menn taka sem kjósendur ekkert mark á eigin
skoðunum sem borgarar. Flokksmenn halda áfram að
kjósa foringja sína, þótt þeir taki ekkert tillit til skoðana
þessara flokksmanna. Málefni kljúfa ekki flokka.
Þar sem nógu margir íslendingar hafa þörf fyrir að
láta kúga sig, fá þeir leiðtoga, sem uppfylla þessa þörf.
Þess vegna ríkja illindi í þjóðfélaginu, en ekki friður.
Jónas Kristjánsson
„Flugvöllurinn klippir byggðina sundur á viðkvæmasta stað og eyðileggur snið borgarnnar. Hann sker á þá
þræði sem tengja ört vaxandi borgina við upphaf sitt.“
Klippt á þræði •
skorið í byggð
Kjallarinn
Steinunn
Jóhannesdóttir
rithöfundur
kosturinn, þegar allt er
reiknað. Og örugglega
sá skemmtilegasti.
Vogue in memoriam
Sumar verslanir eru
reyndar meira en versl-
anir, þær eru menning-
arstofnanir, tákn um
mikilsverða þætti borg-
arlífsins og skipa sér-
stakan sess í borgarsög-
unni. Ein slíkra versl-
ana var Vogue á Skóla-
vörðustíg. Um áratuga-
skeið skiptu klæðsker-
ar og konur af öllum
stéttum og stigum þjóð-
félagsins við þessa
verslun og keyptu
stundum dýr og stund-
„Eina ráðið til þess að forða
gömlu Reykjavík frá þeim illu ör-
lögum að dragast upp og deyja
er að falla frá áformum um að
festa flugvöllinn I sessi og flytja
hann út fyrir miðborgarlandið
innan áratugar eða tveggja.“
Þann 1. nóvem-
ber sl. lokaði kaup-
maðurinn minn á
hominu. Hann
gafst upp fyrir sam-
keppninni við stór-
markaðina. Nokkur
ár eru síðan sá á
hinu horninu lagði
upp laupana.
Þeirra er sárt sakn-
að.
Eitt af því sem
gert hefur eldri
borgarhluta
Reykjavíkur líf-
vænlega og sjar-
merandi eru smá-
kaupmenn sem
versla með helstu
nauðsynjar eða sér-
hæfa sig í tiltekn-
um vöruflokkum. í
slíkum búðum er
afgreiðslufólk sem
maður þekkir. Það
rikir gagnkvæmt
traust milli kaup-
mannsins og við-
skiptavina hans,
það er spjallað og
skipst á skoðun-
um, maður kann-
ast við hina kúnn-
ana. Og svo er svo stutt að fara.
Maður hleypur þetta nánast á
inniskónum jafhvel með svuntuna
framan á sér þegar uppgötvast á
síðustu stundu að eitthvað vantar
í matinn sem mallar á eldavélinni.
Þetta er lúxus sem maður greið-
ir fyrir í heldur hærra vöruveröi,
en á móti kemur minni bensín-
kostnaður, færri bílferöir í
Bónusa, Kringlur og Smára höfuð-
borgarsvæðisins. Maður verður
heldur ekki eins ringlaður og
ánetjast ekki jafn auðveldlega því
að kaupa alls kyns vaming sem
mann vanhagar í rauninni ekki
um. Þannig að á endanum er
kaupmaðurinn á horninu ódýrasti
um ódýr efni í föt á sjálfar sig og
fjölskylduna, efni í gluggatjöld,
sængurfatnað, borðdúka og annað
sem prýðir reykvísk heimili,
rennilása, tölur og tvinna. Auglýs-
ingaskilti þessarar vinsælu tusku-
búðar var eitt fyrsta neonljósa-
skilti sem sett var upp í borginni,
undraskærin sem klipptu loftið og
vöktu ósvikna aðdáun margra
kynslóða ungra vegfarenda. í sum-
ar voru skærin sjálf klippt niður
og eina minningin um Vogue
Skólavörðustíg er stubburinn af
snúrunni sem leiddi ljós í þetta
galdraverk. Með hvarfi Vogue úr
miðborginni var klippt á þráð í
lífsmynstri margra sem búa og
starfa vestan Skeifunnar. Skóla-
vörðustígurinn missti eitt sitt
helsta sérkenni með skærunum og
því sem þau stóðu fyrir.
Vansniðin borg
Með því að flytja sífellt meira af
almennri þjónustu og verslun út
úr elsta borgarhlutanum er verið
að klippa á hvem þráðinn af öðr-
um sem flytur orku um byggðina
vestan Kringlu. „Það er verið að
drepa okkur,“ sagði kaupkona á
Laugaveginum þegar ég spurðist
fyrir um horfna búð sem um ára-
bil var starfrækt um miðbik göt-
unnar. Búðin var flutt í Smárann.
Þær vissu það konurnar í Vogue
að vansniðin flík fer aldrei vel.
Það ættu þeir líka að vita hjá
Borgarskipulaginu. Vansniðin
borg mætir hvorki fagurfræðileg-
um kröfum sem gera þarf til borg-
ar, einkum höfuðborgar, né hag-
kvæmniskröfum. Hún hefur
hvorki það útlit né lífsþrótt sem
skyldi.
Verjum vöggu Reykjavíkur
Rétt við gömlu miðborgina,
handan Hringbrautar og Hljóm-
skálagarðs er verðmætasta bygg-
ingarland alls höfuðborgarsvæðis-
ins: Það land hefur verið lagt und-
ir flugvöll í meira en 60 ár og nú
er farið að grafa þar fyrir nýjum
velli sem endast mun í önnur
60-70 ár. Flugvöllurinn klippir
byggðina sundur á viðkvæmasta
stað og eyðileggur snið borgamn-
ar. Hann sker á þá þræði sem
tengja ört vaxandi borgina við
upphaf sitt.
Eina ráðið til þess að forða
gömlu Reykjavík frá þeim illu ör-
lögum að dragast upp og deyja er
að falla frá áformum um að festa
flugvöllinn í sessi og flytja hann út
fyrir miðborgarlandið innan ára-
tugar eða tveggja. Verjum vöggu
Reykjavíkur.
Steinunn Jóhannesdóttir
Skoðanir annarra
Uppreisn gegn verdlagi
„Innan ESB kvarta neytendur sáran yfir því að
verðlag þar sé verulega hærra en i Bandaríkjunum...
íslenskir neytendur hljóta að krefjast þess að þetta
verði lagfært enda um sjálfskaparvíti að ræða. Stjórn-
völd geta lagt sitt af mörkum með því að ýta undir
virka samkeppni á öllum sviðum og koma í veg fyrir
hringamyndun. Að sama skapi hlýtur það að vera
sanngjörn krafa að opinber gjöld á innfluttar vörur
keyri verð þeirra ekki upp úr öllu valdi. Það er for-
senda þess að íslendingar geti nýtt sér kosti alþjóð-
legrar netverslunar. Líklega myndi fátt bæta lífskjör
jafn mikið hér á landi og ef þessi angi hinnar evr-
ópsku samrunaþróunar næði einnig hingað."
Úr forystugrein Mbl. 12. des.
Forsenda guös kristni á íslandi
„Allt hefur meira og minna gengið á afturfótunum
hjá þjóðkirkjunni undanfarin misseri, án þess að
ástæður afturgöngunnar hafi verið augljósar. En nú er
skýringin á öllum þessum áfollum ljós. íslenskir söfn-
uðir hafa nefnilega ekki á þessu tímabili haft aðgang
að skýrslu norsku kirkjunnar um „hina andlegu leit
samtímans". Þessi skýrsla hefur reyndar lengi verið
til, en hún er auðvitað á norsku og því illlæsileg á ís-
landi... Séra Gunnar Bjömsson, fyrmm í Holti heyr-
andi nær, hefur sem sé verið ráðinn í það sérverkefni
að þýða norsku skýrsluna, sem enginn vissi reyndar
að væri til fyrr en nú, en er engu að síður forsenda
þess að guðs kristni á Islandi rétti úr kútnum."
Haft eftir Garra í Degi sl. laugardag.
Ritstuldur á Netinu?
„Ein af stórum freistingum Netsins tengist því hve
hægt er þar um vik með alla upplýsingaöflun. Skilin
milli eigin efhis og annarra verða á stundum lítt sjá-
anleg. Sú staðreynd að Netið býður upp á nær ótak-
mörkuð tækifæri til þess að nálgast fræðilegar upp-
lýsingar um nær hvaðeina sem vill, þar á meðal dokt-
orsritgerðir og niðurstöður vísindalegra kannana,
gerir það að verkum að mörgum reynist erfitt að
standast þá freistingu sem ritstuldur er. Kennarar
hafa t.d. haft áhyggjur af nemendum við ritgerðasmíð
en nú hefur þeim áskotnast ágætis vopn í baráttunni,
sjálft Netið.“
Hanna Katrín Friðriksen í pistli sínum Viðskipti á
vegvísa í Mbl. 11. des.