Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.2000, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 2000
Frjálst, óháð dagblað
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoóarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Vonlaus peningabrennsla
í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar, þar sem greint
var frá endurskoðun laga um Stjórnarráð íslands, skipan
ráðuneyta og verkefna þeirra var ákveðið að fyrsta verk-
efnið yrði að færa Byggðastofnun frá forsætisráðuneyti til
iðnaðarráðuneytis. Þar yrði hliðsjón höfð af breyttum að-
stæðum í þjóðfélaginu og atvinnuþróunarstarfsemi sam-
einuð á vegum iðnaðarráðuneytisins.
Breytingin er um garð gengin og í vikunni skipaði Val-
gerður Sverrisdóttir iðnaðarráðherra flokksbróður sinn,
Kristin H. Gunnarsson, formann nýrrar stjómar Byggða-
stofhunar. Þótt formaðurinn sé ekki gamaU í starfi boðar
hann dýra byggðastefnu þótt með breyttum formerkjum
sé. Landsmenn miða við þá þjónustu sem veitt er á höfuð-
borgarsvæðinu. Byggðastofnunarformaðurinn áttar sig á
því að sú þjónusta verður ekki veitt um allt land. Ársverk-
um fækkar í landbúnaði og hrein fátækt virðist víða fylgja
sauðQárbúskapnum. Þar eru breytingar því óhjákvæmi-
legar. Sjávarþorpin víða um land em í vöm og þar fækk-
ar fólki. Atvinnulífið er einhæft og unga fólkið þar leitar
annarra starfa.
Kristinn H. Gunnarsson sér þá leið vænsta að velja úr
ákveðin svæði landsins og reyna að gera þau samkeppn-
ishæf við höfuðborgarsvæðið. Hann nefnir norðanverða
Vestfirði, í kringum Eyjafjörð og á Héraði ásamt nærliggj-
andi fjörðum á Mið-Austurlandi. Svo þetta megi verða vill
hinn nýi stjómarformaður Byggðastofnunar dæla pening-
um ríkissjóðs í þessi svæði og sér fyrir sér jarðgöng á
þeim öllum, milljarðaframkvæmdir á hverjum stað.
Hætt er við að þessar hugmyndir stjómarformannsins
dugi ekki til, þótt dýrar séu. Um það vitna dæmin. Jarð-
göng em að sönnu mikil samgöngubót en þau skipta ekki
sköpum um byggð í dreifbýli. Fólki fækkar ört á Vestfjörð-
um þrátt fýrir Vestfjarðagöngin. Göng til að tengja norð-
anverða Vestfirði við sunnanverða firðina, miUi Dýra-
Qarðar og Amarfjarðar, halda fólki ekki í fjórðungnum.
Vissulega er hægt að halda fólki um hríð á afskekktum
stöðum með stj órnvaldsaðgerðum og innspýtingu skatt-
peninga. Af reynslunni vitum við þó að þær aðgerðir
halda ekki til lengdar. Kristinn H. Gunnarsson gefur sér
enda ekki nema tvo áratugi fram í tímann. Með beitingu
stífrar byggðastefnu má ná árangri, sé litið til þess tíma,
segir hann. Sá árangur næst aðeins með miklum fjár-
austri, peningum sem betur væri varið til annars.
Aðgerðir stjórnvalda eiga í meginatriðum að vera al-
mennar en ekki sértækar. Fólk verður ekki neytt til þess
að búa til nýja borgarkjama. Þótt hinn nýi formaður
Byggðastofnunar neiti því liggur víglína byggðar í land-
inu, sé litið til framtíðar, í raun um mörk höfuðborgar-
svæðisins. Það er meiri hætta fólgin í því að unga fólkið
fLytji til annarra landa en að það færi sig til miHi lands-
hluta.
Landsmenn vilja fjölbreytni í atvinnulífi, sem byggist á
nýtingu hugvits og auðlinda landsins. Þeir sækjast eftir
góðri menntun til þess að geta stundað þessi störf. Pening-
um hins opinbera er því betur varið í öflugra mennta-
kerfi, heilbrigðiskerfi og samgöngubætur þar sem þörfm
er brýn fremur en bora til bráðabirgða gegnum fjöll í
strjálbýli.
Þróun undanfarinna ára og áratuga segir okkur að það
sé vilji meirihluta landsmanna að þjappa sér saman á suð-
vesturhom landsins. Peningabrennsla Byggðastofmmar
stöðvar hvorki né snýr þeirri þróun við.
Jónas Haraldsson
„Sagan endurtekur sig nú með margfait stærri verksmiðjuhugmynd á Reyöarfiröi og Eyfiröingar eru byrjaöir aö
minna á sig á ný.“ - Frá Reyðarfirði.
Byggðastefna úr
takt við tímann
Þorri ráöamanna
þjóðarinncir er á
villigötum í málum
sem varða framtíð
byggðar i landinu.
1 staö þess að hlúa
að fjölþættum að-
gerðum til að
treysta byggðina
rembist ríkisstjóm-
in, studd af
skammsýnum
sveitarstjómar-
mönnum, við að
knýja fram úreltar
hugmyndir í
kraftaverkastíl.
Þetta á bæði við
um stjómsýslu og
atvinnumál. Skýr-
ustu dæmin um
þetta em risaál-
verksmiðja á Aust-
urlandi og kjör-
dæmabreytingin.
Allt skal það vera
stórt á sama tima
og menn gleyma
hinu smáa sem
samanlagt skapar
sjálfar undirstöð-
umar.
Vanrækt grund-
vallarmál
Kjallatinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alþingismaöur
höndin virðist ekki vita
hvað sú hægri gjörir.
Samþykktar eru fagur-
lega orðaðar byggðaá-
ætlanir sem forsætis-
ráðherra og nú iðnaðar-
ráðherra er ætlað að
halda utan um. Gallinn
er sá að lítið sem ekkert
er með þær gert i stjóm-
arráðinu og á meðan
svo heldur fram eru
þær pappírsgagn og tál-
beita og af þeim sökum
verra en ekkert.
Fáránleiki
álstefnunnar
Stóriðjuupphlaup hafa
riðið húsum með
nokkrum hléum undan-
„Þingmenn landsbyggðarkjör-
dæmanna verða settir yfír lendur
sem þeir sjá ekki út yfír og fá
auk þess fjarvistarsönnun gagn-
vart umbjóðendum sínum. Frek-
ar en að setja á þennan óskapn-
að átti að gera ísland að einu
kjördæmi.u
Ætli menn að tryggja áfram-
haldandi byggð úti um landið
verður að næra undirstöðumar
sem skipta sköpum þegar fólk
hyggur að framtíö sinni og barna
sinna. Meðal þeirra mikilvægustu
eru góð og örugg heilsugæsla,
menntunarmöguleikar á öllum
skólastigum, fjölþætt atvinna og
svipaður framfærslukostnaður og
á höfuðborgarsvæðinu.
Á öllum þessum sviðum skortir
mikið á að beitt sé ráðum sem
duga. Aðgerðir stjómvalda hafa
um langt skeið einkennst af við-
horfinu „of lítið, of seint“. Vinstri
fama áratugi. Fyrir 10 árum var
það álverksmiðja sem Jón Sigurðs-
son iðnaðarráðherra ætlaði að
koma niður í kjördæmi sínu,
kennd við Atlantal-samsteypuna.
Eyfirðingar voru látnir kepþa um
hnossið og líka Reyðflrðingar til
málamynda. Allt gufaði það upp
en olli ómældu hugarfarslegu tjóni
auk mikilla fjárútláta.
Sagan endurtekur sig nú með
margfalt stærri verksmiðjuhug-
mynd á Reyðaríirði og Eyfirðingar
eru byrjaðir að minna á sig á ný.
Stóriðjuumræðan á Austurlandi
hefur nú um árabil dregið máttinn
úr ahnarri atvinnuþróun. Yrði
verksmiðjan að veruleika væri
það mesta ógæfa sem yfir fjórð-
unginn hefur dunið i manna
minnum. Ekki aðeins væru menn
að beisla mestallt vatnið norðan
Vatnajökuls fyrir þessa einu hít
heldur yrði sá atvinnurekstur sem
fyrir er á Mið-Austurlandi settur í
stórfelldan vanda. Nettó-útkoman
yrði hörmuleg, fyrir utan öll um-
hverfisspjöllin. Það er dapurlegt
að horfa á Samfylkingarliðið engj-
ast í þessari snöru með ríkis-
stjómarforkólfunum.
Öfugsnúin kjördæmabreyting
Á síðasta kjörtímabUi breytti
meirihluti á Alþingi stjómarskrá
lýðveldisins tU að koma á nýrri
kjördæmaskipan í landinu.
Stjómarskrárbreytingin var inn-
sigluð á stuttu sumarþingi eftir
kosningar. Henni fylgir módel að
kjördæmabreytingu sem er ein-
hver vitlausasta hugmynd sem
hægt er að hugsa sér. Höfuðborg-
arsvæöinu á að skipta upp í þrjú
kjördæmi, meðal annars kljúfa
Reykjavík sundur langs eða
þvers. Jafnframt á að skipta
landsbyggðinni upp í þrjú risa-
kjördæmi þvert á aUar félagslegar
hefðir fyrr og síðar. Norðurland á
að kljúfa sundur um TröUaskaga
og láta eystri hlutann með Akur-
eyri gleypa Austurland. Það er
von að Homfírðingar hugsi sitt
ráð og það ættu fleiri að gera.
Þessi kjördæmabreyting verður
eins konar náðarhögg fyrir lands-
byggðina, auk þess að búin verða
tU ný vandamál á höfuðborgar-
svæðinu. Þingmenn landsbyggðar-
kjördæmanna verða settir yfir
lendur sem þeir sjá ekki út yfír og
fá auk þess fjarvistarsönnun gagn-
vart umbjóðendum sínum. Frekar
en að setja á þennan óskapnað átti
að gera ísland að einu kjördæmi.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Verkefni nýrrar aldar
„Staðreyndin er sú að fólk hefur mjög takmarkað-
an áhuga á stjómmálum - nema þegar eitthvað fer
úrskeiðis og þá tryggir fuUtrúarlýðræðið að fólk geti
beitt sér. Sérstaklega er það áberandi á sveitar-
stjómarstiginu hversu lítinn áhuga fólk hefur raun-
verulega á að taka þátt í ákvörðunum sem halda
mætti að varðaði þaö miklu ... Verkefni nýrrar ald-
ar er að gera okkur sem minnst háð stjómmála-
þjarki, draga úr möguleikum stjómmálamanna tU
að hafa áhrif á líf okkar og búa svo um hnútana að
við getum ræktað garðinn okkar í friði - án þess að
eiga á hættu að afskiptasamur stjómmálamaður
setji líf okkar úr skoröum."
Ásgeir F. Jakobsson í Mbl. 20. janúar.
Ástandið róast á árinu
„Ég hef það á tilfinningunni að þegar líður fram á
þetta ár verði ástandiö aUt orðiö miklu rólegra en
það hefur verið. Ég á ekki von á að kjarasamningar
raski þessu. Ég held að aUir séu sammála því að
klúðra ekki þeim ávinningi sem náðst hefur og
skapa forsendur fyrir því að hægt sé að halda áfram
á sömu braut. Ég viðurkenni að ég er órólegur yfir
verðbólgunni en það er verið að gera réttu hlutina
og það er gott. Ef tU viU kemur í ljós að það þurfi að
gera meira og þá gera menn það.“
Vilhjálmur Egilsson í Degi 21. janúar.
Góðærið á fallanda fæti?
„Vatneyrardómurinn vestfirski mun vafalítið hafa
langvinn áhrif og kerfi stjómarflokkanna riðar tU
faUs líkt og Samfylkingin benti á í kosningabaráttu
vorsins að gerast myndi... Samfylkingin viU ná sátt
um breytt stjórnkerfi fiskveiða og markmið slíkrar
sáttar eiga að vera vemdun nytjastofna, hagkvæm
nýting þeirra, traust atvinna og öflug byggð í landinu.
Jafnframt að gætt sé jafnræðis þegnanna tU nýtingar
á auölindinni enda kemur á daginn með Vatneyrar-
dóminum að kvótakerfið brýtur í bága við stjómar-
skrá þar sem jafhræði þegna landsins tU atvinnufrels-
is er ekki tU staðar í kvótakerfi í sjávarútvegi."
Björgvin G. Sigurðsson í Mbl. 20. janúar.