Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.2000, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 2000
15
Ég hef stundum verið
að spyija mig hvar sé
meiri hagræðing en á
stóru sjúkrahúsunum.
Skyldu nokkrar rikis-
stofnanir geta státað af
slíkum árangri við hag-
ræðingaraðgerðir sem
t.d. Landspítalinn? Ætli
mörg einkafyrirtæki
væru ekki ánægð með
þann árangur sem
þama hefur náðst?
Lyfjakostnaöur
eykst
Reiknað á verðlagi
ársins 1999, þriðja árs-
fjórðungs, hefur rekstrar-
kostnaður aukist á fimm
árrnn, þ.e. frá 1995-1999, .—
um 11%, það er að segja
kostnaður hefur aukist úr 9006 m.kr.
í 10.858 m.kr., eða um 2% á ári að
meðaltali. Á þeim tima hefur sjúk-
lingum fjölgað um 8100, eða 19%.
Hafa ber í huga að lyfjakostnaður
eykst mikið ár frá ári. Ný lyf koma á
Hvar er meiri
hagræðing?
Kjallarinn
Guömundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
„Tölur sýna stööugt vaxandi mik-
ilvægi Landspítalans. Fólksfjölg-
unin á höfuðborgarsvæðinu eyk-
ur stöðugt álagið á spítalann.
Gera menn sér grein fyrir því að
1-2 fjölskyldur flytja utan af
landi til höfuðborgarsvæðisins á
hverjum degi, þ.e. 10-12 fjöl-
skyldur á viku hverri?u
markaðinn og þróunar- og fram-
leiðslukostnaður þeirra er mikill. Al-
gengt er að lyfjakostnaður aukist um
12-13% á milli ára á sjúkrahúsum í
nærliggjandi löndum.
Á Landspitala hefúr lyfjakostnað-
ur aukist um ca 6% milli ára und-
anfarin ár. Sá árangur hefur náðst
með auknum útboðum og aukinni
samvinnu við hin
norrænu löndin um
lyfjainnkaup. Hafa
ber og i huga að
launakostnaður,
sem er um 70% af
rekstrarkostnaði,
hefur aukist mikið
hin síðari ár. En
heilbrigðisgeirinn
hefur verið lág-
launasvæði að
mestu leyti þótt
vissulega sé launa-
munur mikill innan
spítalanna.
Kostnaður á sjúk-
ling fer lækkandi.
„Þyngri"
sjúklingar
Þrátt fyrir hækk-
andi verðlag hefur kostnaður á
sjúkling lækkað um 7% á þessu 5
ára tímabili. Þrátt fyrir fjölgun
sjúklinga á fimm árum um 8100
hefur á þessu tímabili starfsfólki
fækkað um 3% sem er fækkun um
------------! 80 manns.
Þannig hefur
fjöldi sjúklinga á
starfsmann vaxið
um 23%^ á tíma-
bilinu. Árið 1995
voru sjúklingar
16 á starfsmann
en 1999 voru þeir
20.
Nú þarf að hafa
í huga að um
70% sjúklinga
koma á sjúkra-
húsið um bráða-
móttöku og legu-
tími hefur styst mikið á þessu 5
ára tímabili. Þessar staðreyndir
leiða aftur til þess að sjúklingar
eru „þyngri" en áður var og því
hefur álag á starfsmenn farið vax-
andi - hjúkrunarþyngd hefur vax-
ið. Á bráðamóttöku komu á árinu
1999 15.040 sjúklingar og alls kom
á Landspítalann 50.321 sjúklingur
„Heilbrigðisgeirinn hefur verið láglaunasvæði að mestu leyti þótt vissu-
lega sé launamunur mikill innan spítalanna," segir Guðmundur m.a. í
grein sinni.
það ár. Þetta þýðir að um 140 sjúk-
lingar koma á Landspítalann á
hverjum degi.
Vaxandi fjöldi, vaxandi
mikilvægi
Tölur sýna stöðugt vaxandi mik-
Ovægi Landspítalans. Fólksfiölgun-
in á höfuðborgarsvæðinu eykur
stöðugt álagið á spítalann. Gera
menn sér grein fyrir því að 1-2 fiöl-
skyldur flytja utan af landi til höf-
uðborgarsvæðisins á hverjum degi,
þ.e. 10-12 fiölskyldur á viku hverri?
Á sama tíma fiölgar öldruðum sem
hlutfalli af ibúum landsins og eðli
málsins samkvæmt þurfa þeir
meira á þjónustu spítalans að halda
en hinir yngri.
Talning sýnir að á Landspítala-
lóð koma um 4000 bílar á degi
hverjum og um 6000 manns ef all-
ir eru taldir, sjúklingar, starfs-
menn, nemendur o.s.frv. Þetta
stóra og mikilvæga fyrirtæki hef-
ur á undanfórnum árum náð at-
hyglisverðum árangri við hagræð-
ingu. í fljótu bragði er ekki auð-
velt að benda á aðra ríkisstofnun
sem hefur skilað viðlíka afkasta-
aukningu.
Guðmundur G. Þórarinsson
Fiskveiðistefnan endurskoöuð
Eftir að Héraðsdómur Vest-
fiarða á Patreksfirði dæmdi að
kvótakerfið hefði verið í andstöðu
við ákvæði stjómarskrárinnar
alla tíð siðan það var sett með lög-
um frá 1983 er augljóst, að það
verður að breyta lögum um stjóm-
un fiskveiðanna. Höfundurinn,
Halldór Ásgrímsson, hefir fyrir
löngu sagt sitt álit það að ef núver-
andi kvótakerfi standist ekki
ákvæði stjómarskrárinnar verði
að breyta stjómarskránni. Sagt er
að fiölskylda hans „eigi“ nú um
umfram aðra landsmenn. Verndun
sérhagsmunanna hefir allt frá
stofnun Framsóknar verið kjarn-
inn í stefnumörkun þess flokks og
dæmin sýna að hann hefur lengst
af náð miklum árangri í þeim
rangindum.
Augljóst er að stjómvöld verða
nú að hafa hraðar hendur.
Alþingi kemur nú saman á ný 1.
febrúar eftir þinghlé og þá verður
að liggja fyrir fmmvarp að nýjum
lögum um stjómun fiskveiða sem
sé í samræmi við ákvæði núgild-
------------l andi stjómar-
„Enginn veit hver verður niður-
staða Hæstaréttar en þar á bæ
eru flestir démarar eyrnamerktir
flokkunum og þá fyrst og fremst
núverandi stjórnarflokkum, enda
skipaðir af umboðsmönnum
stjórnmálaflokkanna til embætt-
isins.“
10.000 tonna kvóta en á sama tíma
er Byggðastofnun að úthluta heilu
byggðarlagi 68 tonna kvóta.
Opinbert ranglæti
Þetta er mynd af þvi opinbera
ranglæti sem gildir í þessu landi.
Það era ekki allir jafnir fyrir lög-
unum, enda var Framsókn stofnuð
af Jónasi frá Hriflu til að sjá um
að flokksmenn hefðu sérréttindi
skrár. Hvorki
bráðabirgðalög
né breyting á
ákvæðum stjóm-
arskrár kemur
til greina. Stað-
festing Hæsta-
réttar á héraðs-
dómnum þýðir
að engar reglur
eru 1 gildi um
stjómun fisk-
veiöa og að
glundroði ríkir
um framkvæmd i fiskveiðum
landsmanna.
Eyrnamerktir dómarar
Stjómvöld hafa nú ákveðið að
áfrýja héraðsdómnum til Hæsta-
réttar og vilja vefengja niðurstöð-
una sem í raun þýðir að stjórnvöld
vilja áfram viðhalda misréttinu -
jafnvel gegn betri vitund þeirra
sjálfra og vilja mikils hluta þjóðar-
innar. Enginn veit
hver verður niður-
staða Hæstaréttar en
þar á bæ eru flestir
dómarar eyma-
merktir flokkunum
og þá fyrst og fremst
núverandi stjómar-
flokkum, enda skip-
aðir af umboðsmönn-
um stjómmálaflokk-
anna til embættisins.
Forsætisráðherra
tók fram að hann
myndi ekki hafa áhrif
á dómarana, svo sem
honum ber, því að
dómstólar eiga að
vera óháðir og hlut-
lausir þannig að al-
menningur geti
treyst þeim. Áður en
kvótadómurinn gekk hafði forset-
inn þó í nýársávarpi sínu til þjóðar-
innar varað við hefndaraðgerðum
stjómvalda og er það eflaust mælt
af þekkingu og nokkurri reynslu.
Útgeröarstaöir á lokastigi
Lengi hefir legið í loftinu að
þeir sem ekki fallast á stefnu
stjómvalda eru settir utan garðs
og taldir óalandi og óferjandi til
allra hluta. Eftir sextán ár hefir
kvótakerfið gjöreytt möguleikum
fiölda fiskibyggða til áframhald-
andi útgerðar og vinnslu á fiski og
hefir kvótunum verið safnað á ör-
fáar hendur stórútgerðarmanna
sem höfðu aðgang að bönkum eða
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olís
sjóðum landsmanna.
Öflugir útgerðarstaðir
við bestu fiskimiðin,
svo sem ísafiörður,
eru komnir á lokastig
og kvótamir ýmist
famir eða á förum.
Aðrir útgerðarstaðir
sem nýlega eru komn
ir í útrýmingarhættu
eru td. Skagaströnd
Raufarhöfn og Súða-
vlk. Hvenær skyldum
við læra af reynslunni
ef ekki nú?
í sjónvarpsfréttum
sjáum við stundum
þegar hvolft er úr
trollunum að mikill
hluti aflans er síli eða
kóð, sem auðvitað er
mokað strax beint í
hafið aftur. Þetta eru sönnustu
upplýsingarnar sem við höfum um
meðferðina á fiskistofnunum. Það
var Hafró sem bjargaði þorskstofn-
inum með því að taka upp lokanir
á uppeldisstöðvum þorsksins og
eru stundum margar slíkar lokan-
ir í gangi samtímis - og full nauð-
syn á að þetta sé gert. Ný fiskveiði-
löggjöf ætti að loka fyrir allar tog-
veiðar á landgrunninu út að 50
mílna línunni, sem fylgir land-
grunninu nokkuð nákvæmlega, og
áskilja að allur afli sem veiddur er
innan þeirrar línu sé tekinn á land
til vinnslu. Við biðum og sjáum
hvað setur.
Önundur Ásgeirsson
Með og
á móti
Mislæg gatnamót Kringlumýr-
arbrautar og Miklubrautar
Umferð um götur Reykjavíkur hefur
þyngst ár frá ári. Pau gatnamót sem
mest umferð er um á landinu eru gatna-
mót Miklubrautar og Kringlumýrarbraut-
ar. D-listinn í borginni telur að nú verði
ekki beöið lengur með aðgerðir við
þessi fjölförnu gatnamót og hefur nú
lagt fram tillögu í borgarstjórn um að
gera mislæg gatnamót á þessum stað.
lnga Jóna Þóröar-
dóttlr, oddviti
D-listans
í Reykjavík.
Brýnt að fram-
kvæma strax
„Brýnt er að tryggja eins og kost-
ur er umferðaröryggi vegfarenda og
að láta umferðina ganga eins greið-
lega fyrir sig og mögulegt er. Á und-
anförnum árum hefur umferð um
þessi fiölfömu gatnamót aukist tals-
vert. Slysum hef-
ur því miður líka
fiölgað og kostn-
aður vegna tjóna
nemur háum fiár-
hæðum.
Engar vísbend-
ingar eru um ann-
að en að umferðin
haldi áfram að
aukast. Nú er gert
ráð fyrir að bæta
við einum fasa
við umferðarljósin þannig að þeir
verði fiórir. Það þýðir lengri bið-
tíma, meiri umferðartafir, meiri
mengun fyrir umhverfið og hættu á
að umferð finni sér leið í gegnum
íbúðahverfi með þeim anmörkum
sem slíku fylgir. Sú lausn tryggir
ekki nógu greiða leið um þessi
gatnamót. Með mislægum gatnamót-
um er hægt að anna mun meiri um-
ferð og tryggja um leið meira öryggi
vegfarenda en ella væri. Brýnt er að
breyta þessu skipulagi nú, svo að
hægt verði að koma mislægum
gatnamótum Kringlumýrarbrautar
og Miklubrautar inn á vegaáætlun,
þar sem nú er verið að raða niður
framkvæmdum næstu ára. Sú ósk-
hyggja um minnkandi urnferð sem
virðist hafa verið ástæða fyrir þvi að
R-listinn hætti á sínum tima við mis-
læg gatnamót á þessum stað er ekki
í takt við raunveruleikann. Við
búum á íslandi, flestir þurfa að kom-
ast leiðar sinnar á bílum og yfirvöld
verða að skipuleggja umferðarmann-
virki með tilliti til þess.“
Bíðum með
ákvörðun
„Nú er í gangi vinna við svæðis-
skipulag höfuðborgarsvæðins alls og
tillögur ráðgjafa okkar um skipu-
lagsmál munu liggja fyrir 1. maí nk.
Þess vegna tel ég langskynsamlegast
að bíða með ákvörðun af þessu tagi
þangað til svæðis-
skipulagið liggur
fyrir. Þá geta
menn tekið
ákvarðanir um
breytingar á um-
ferðarmannvirkj-
um og á því hvaða
stofnbrautir
verða lagðar á
höfuðborgarsvæð-
inu í framtíðinni.
Endurskoðun á
svæðisskipulagi
höfuðborgarsvæðisins mun ljúka um
áramót og þangað til að niðurstöður
liggja fyrir er ábyrgðarlaust að ráð-
ast í milljarðaframkvæmdir sem
kunna að stangast á við skipulagið á
svæðinu. Þessi gatnamót eru fyrst og
fremst þung snemma á morgnana og
síðdegis þegar fólk er að fara til og
frá vinnu. Auk þess tel ég ekki sjálf-
gefið að það eigi að byggja mislæg
gatnamót á mótum Kringlumýrar-
brautar og Miklubrautar. Ákvörðun
um þetta þarf að taka með hliðsjón
af mjög mörgum þáttum sem tengj-
ast umferðarmálum í borginni og
því tel ég langskynsamlegast að bíða
í fáeina mánuði þangað til linur
skýrast og taka síðan ákvörðun. Ég
er ekki fylgjandi tiRögu sjálfstæðis-
manna en hún er innlegg í þá um-
ræðu um skipulagsmál á höfuðborg-
arsvæðinu sem fram undan er.“-HG
Árni Þór Sigurós-
son, formaður
skipulags- og um-
ferdarnefndar
Reykjavíkurborgar.