Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.2000, Qupperneq 17

FIMMTUDAGUR 2. MARS 2000
17
I>V
Leiklist
Innihaldsskertur
Sjeikspír?
Hvort sem menn eru vel kunnugir leikrit-
um Williams Shakespeare eður ei er nokkuð
ljóst að hvar sem er í heiminum þekkja menn
nafn hans. Flestir vita líka að hann var ákaf-
lega afkastamikiU og því úr nógu að moða fyr-
ir bandarísku leikarana sem duttu niður á þá
bráðsnjöUu hugmynd að setja saman leiksýn-
ingu „byggða á“ verkum Spíra gamla. Þeir
settu markið hátt og einsettu sér að koma öU-
um leikritunum að i 97 mínútna sýningu (og
sonnettunum að auki) og gefa þannig löndum
sínum kost á að kynnast þessum mikla
skáldjöfri í eitt skipti fyrir öU.
Nú geta íslenskir leikhúsgestir lika valið
þessa hraðferð því frá og með gærkvöldinu
býður SVR upp á Sjeikspír eins og hann legg-
ur sig í Iðnó. TU að fyrirbyggja misskUning
stendur SVR fyrir Sjeikspírvinafélag Reykja-
víkur sem samanstendur af leikurunum Frið-
riki Friðrikssyni, HaUdóri Gylfasyni og HaU-
dóru Geirharðsdóttur og leikstjóranum Bene-
dikt Erlingssyni. Gísli Rúnar Jónsson sem á
heiðurinn af þýðingu verksins á væntanlega
góða von með að fá inngöngu í félagið sem og
Börkur Jónsson hönnuður leikmyndar og
búninga og aðrir sem tengjast þessari upp-
færslu Leikfélags íslands.
Það er skemmst frá því að segja að Sjeikspír
eins og hann leggur sig er bráðskemmtUeg og
vel lukkuð sýning. Án þess að hafa handrit í
höndunum er auðvitað erfitt að meta hversu
nákvæmlega því er fylgt en hlutur leikhópsins
í endanlegri útkomu er mikiU. Ekki hefur
hann aðeins lagað verkið að islenskum veru-
leika heldur má segja að hópurinn hafi lagað
verkið að sér. Aldrei slíku vant fá persónu-
einkenni leikaranna að njóta sín og augljóst
að leikstjórinn nýtir kosti hvers og eins út í
æsar. Líklega hefði ekki verið hægt að fmna
betri leikstjóra að þessari uppsetningu en
Benedikt því hann hefur sjálfur unnið leik-
sýningu á svipaðan hátt eins og þeir vita sem
sáu Ormstungu. Þessi sýning sannar líka að
leikhússportið sívinsæla hefur haft jákvæð og
örvandi áhrif á íslenskt leikhús, í það minnsta
hvað varðar uppsetningu gamanleikja.
TU að spiUa ekki ánægju væntanlegra leik-
húsgesta verður efnistökum í Sjeikspír eins
og hann leggur sig ekki lýst í smáatriöum.
Sýningin hefst á harmleiknum um Rómeó og
Júlíu og þar á eftir birtist Titus Andrónikus
sem gestur í Eldhúsi sadismans. Við tekur
ÓþeUó og síðan streyma verkin fram hvert af
öðru, mismunandi „innihaldsskert". Og eins
og þeir vita sem þekkja sinn Sjeikspír er hann
ótrúlega nútímalegur og hentar því vel sem
efniviður í rapplag, hefðbundna bamasýn-
ingu, handboltakappleik og aUt þar á mUli.
Hamlet er auðvitað kapítuli út af fyrir sig og
þó ég vUji ekki gera upp á miUi einstakra
atriða verður að viðurkennast að lokahnykk-
urinn á því ágæta verki var hrein sniUd.
Þetta er hröð sýning sem krefst mikiUar
einbeitingar af hálfu leikaranna sem eru í sí-
feUu að skipta um gervi og karakter. Reyndar
er þessi Sjeikspír ekki aUur í bundnu máli en
hrynjandin í textanum skiptir engu að síður
gríðarmiklu máli og því má lítið út af bera. Á
frumsýningunni í gær sýndu HaUdóra, Frið-
rik og HaUdór að þau hafa aUt sem til þarf vel
á valdi sínu og eiga örugglega eftir að eflast
með hverri sýningu. „Hugsanlega, án aUs efa“
er Sjeikspír eins og hann leggur sig langbesta
gamanleikritið sem boðið er upp á í menning-
arborginni Reykjavík þessa dagana.
Halldóra Friðjónsdóttir
Leikfélag íslands sýnlr í lönó: Sjeikspír eins og hann
leggur sig eftir Jess Borgeson, Adam Long og Daniel
Singer. Þýöing: Gísli Rúnar Jónsson. Aölögun: Sjeik-
spírvinafélag Reykjavíkur. Lelkmynd og búningar:
Börkur Jónsson. Lýsing: Kjartan Þórisson. Leik-
stjórn: Benedikt Erlingsson.
Tónlist
Stærð SKIPTIR máli
Radiosinfoni orkestret þykir besta sinfóníuhljómsveit Dana og Jónasi Sen
þótti heimsókn hennar sannur listviðburöur. Á myndinni er hún á heimavelli.
Það er ekki á hverjum degi sem erlendar
sinfóníuhljómsveitir sækja okkur heim, og
því telst það viðburður í íslensku tónlistarlífi
að danska Útvarpssinfóníuhljómsveitin skyldi
halda tónleika í Háskólabíói síðastliðið mánu-
dagskvöld. Hljómsveitin er í tónleikaferð og
þykir vera sú besta í Danaveldi. Hún var
stofnuð árið 1925, margir merkUegir hljóm-
sveitarstjórar á borð við Ormandy, Stokowsky
og Kubelik hafa stjórnað henni, og hefur hún
gefið út sæg af geisladiskum.
Auðheyrt var strax í byrjun tónleikanna í
Háskólabiói að hér var ekkert sveitabaUaband
á ferðinni. Hljómsveitin er í fullri stærð og
því stærri en Sinfóníuhljómsveit íslands, t.d.
eru strengjaleikararnir töluvert fleiri. Það
munar um það, hljómurinn á tónleikunum
var fyUri, sterkari og í betra jafnvægi en sá
sem íslenskir sinfóníugestir eiga að venjast.
Virtist endurómun Háskólabíós, sem mikið
hefur verið kv'artað yfir, ekki hafa þar neitt
um að segja. Svo þá vitum við það: Það er
stærðin sem skiptir máli.
Fyrsta verkið á efniskránni var eftir
danska „nútímatónskáldiö" Poul Ruders og
bar nafnið Concerto in Pieces, eöa niðurbrytj-
aður konsert. Konsertinn samanstóð af til-
brigöum við stef eftir Purcell sem voru brotin
upp með útskýringum sögumanns. Það var
Ruders sjálfur sem með regluiegu miUibUi
sagði frá því sem hljómsveitin var að gera, og
kynnti væntanlega þróun mála. Þessi hug-
mynd er tilvitnun í tónverk Brittens, A Young
Personís Guide To The Orchestra, og stefið
eftir PurceU er kór nornanna úr óperunni
Dido og Eneas. Margt afar fallegt bar fyrir
eyru, fjölbreytnin var í fyrirrúmi og
áheyrandanum var stöðugt komið á óvart.
Hvert tUbrigði hafði sitt sérkenni og sumt var
ansi frumlegt, eins og blús-kenndur einleikur
alt-saxofóns við mUda strengjafroðu, sem var
krydduð með rörklukkum, hljóðgervli og
gongi í fuUri vatnsfötu. Var verk Ruders bæði
litríkt og skemmtUegt, og ágætiega skrifað fyr-
ir hljómsveit.
Tvær miklar sinfóníur voru fidttar á tón-
leikunum, sú fjórða eftir Carl Nielsen sem her
undirtitilinn „Det uudslukkelige“, og sinfónia
númer tvö eftir Sibelius. Sinfónía Nielsens er
margbrotið verk þar sem tónmálið er róman-
tískt en úrvinnslan þó að sumu leyti nútíma-
leg. Þar er enga klisjukennda væmni að finna
heldur er fjallað um „hina frumstæðu og
óslökkvandi þrá tU lífsins", og er útkoman
einhvers konar
edrú rómantík,
sem hljómsveit-
in danska undir
stjórn Yuris
Temirkanovs
túlkaði af næmi
og virðingu og
áhrifaríkum
styrkleikaand-
stæðum.
Sinfónia Si-
beliusar var
sömuleiðis frá-
bærlega flutt,
t.d. voru fiðlurn-
ar ótrúlega vel
samtaka í ógnar-
hröðum hlaup-
um, og þegar
strengir voru
plokkaðir hljóm-
uðu þeir eins og
eitt hljóðfæri.
Sömuleiðis var veikt spil strengjanna einstak-
lega ómþýtt og hreint, og sama má segja um
málmblásturshljóðfærin, hljómurinn var un-
aðslega mjúkur og tær.
Hljómsveitarstjórinn stjórnaði öUu af yfir-
vegun og nákvæmni, en þó af svo mikiUi
hæversku að maður tók ekkert eftir honum,
tónlistin bara flæddi áreynslulaust í gegnum
hann. Hann var ekkert að hoppa upp og nið-
ur, stappa með fótunum og baða út öUum öng-
um eins og athyglissjúkur krakki sem er að
sýna öllum hvað hann sé klár. Var það ekki
sist honum að þakka að tónleikarnir voru
sannur listviðburður.
Jónas Sen
___________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Krítarhringurinn að
lokast
Nú eru aðeins tvær sýningar eftir á Krítar-
hringnum í Kákasus eftir Bertolt Brecht á
stóra sviði Þjóðleikhússins, þeirri makalaust
frumlegu og hugmyndaríku sýningu sem sett
var upp i samstarfi við Théátre de Complicité
í London. Sýningin hlaut tilnefningu til
Menningarverðlauna DV í leiklist árið 2000 og
í umsögn dómnefndar sagði m.a.: „Sýning
Þjóðleikhússins á leikriti Brechts er áhrifa-
mikU og grípandi undir styrkri og agaðri
stjóm Stefans Metz og annarra listrænna höf-
unda verksins. Leikhópurinn svarar kallinu á
einstaklega hrífandi hátt.“
Nú styttist í frumsýningu á verðlaunaleik-
riti Ragnars Arnalds, Landkrabbanum, á
Stóra sviðinu, og nýlega var frumsýnt þar
breska leikritið Komdu nær. Krítarhringur-
inn verður þvi að vikja og sömuleiðis er sýn-
ingafjöldi takmarkaður á Abel Snorko býr
einn, hinum óvænta smelli sem fluttur var af
Litia sviðinu upp á það stóra vegna gífurlegr-
ar aðsóknar.
Síðustu sýningar á Krítarhringnum eru
annað kvöld og á fostudaginn kemur, 10.
mars.
Falsad“
5 J
Sú grein sem mesta athygli vekur í nýju
hefti Tímarits Máls og menningar (1. hefti
2000) er eftir Halldór Björn Runólfsson list-
fræðing og fjallar um málverkafalsanirnar
sem upp komst um í fyrra, stærsta svikamál
sem skekið hefur íslenskan listheim og ekki
sér enn fyrir endann á. Halldór Björn rekur
þar sögu þessa máls og segir frá helstu lista-
mönnum sem við það koma. Ekki kemur á
óvart að þeir skuli allir vera látnir - því „látn-
ir listamenn geta ekki kvartað þótt verið sé að
selja svikna vöru í nafni þeirra," segir Hall-
dór Björn. Hann hef-
ur skoðað nokkurt
magn þessara verka
og er vægast sagt
brugðið við að sjá
hvers konar drasl
gat blekkt kaupend-
ur. „Það liggur við
að hroll setji að
manni frammi fyrir
þessum haug af
fölsuðum málverk-
um þegar maður
hugsar til allra
þeirra milljóna sem í
þau fóru.“ Menn kaupa ekki notaðan bíl nema
bera sig upp við sérfræðing til að gá hvort
hann er peninganna virði en slíka forsjálni
viðhafa þeir hreint ekki þegar þeir fjárfesta í
fokdýrum málverkum látinna listamanna.
Halldór Björn spyr hvort hætta sé á annarri
holskeflu falsaðra listaverka á íslenskum list-
markaði og svarar þvi til aö vissulega sé hún
fyrir hendi meðan ekki verða breytingar á al-
mennri afstöðu okkar til myndlistar þar sem
föndur og list eru metin til jafns.
Auk þess eru þrjár greinar um íslenzka
menningu eftir Sigurð Nordal í heftinu. Þar
rýna í texta Sigurðar bókmenntafræðingarnir
Ármann Jakobsson og Kristján B. Jónasson
og Sigríður Matthíasdóttir sagnfræðingur. Ró-
bert H. Haraldsson skrifar um siöferðilegan
boðskap í Brúðuheimili Henriks Ibsens, Bald-
ur Hafstað um „Uppgjör í hömrum" og Sigríð-
ur Albertsdóttir um töfraraunsæi í íslenskum
samtímaskáldsögum. Skáldskap í heftinu eiga
Geirlaugur Magnússon, Sigmundur Ernir
Rúnarsson og Helgi Ingólfsson. Bókadómar
eru um Jónas Hallgrímsson eftir Pál Valsson,
Meðan þú vaktir eftir Þorstein frá Hamri,
Góða íslendinga eftir Huldar Breiðfjörð og
Jón Leifs eftir Carl-Gunnar Áhlén.
Ritstjóri TMM er Friðrik Rafnsson en for-
síðumyndin er af einu falsaöa málverkinu,
„Pelargonie pá et bord“ eftir Vilhelm Wils
sem merkt var Jóni Stefánssyni. Þeir Jón og
Vilhelm voru samtímamenn nánast upp á ár
en ansi virðist Jón hafa verið miklu listfeng-
ari málari ef marka má þessa mynd.