Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2000, Page 11

LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
11
DV
Skoðun
Skoðanir annarra
Ofsahræðsla
„Ofsahræðsla
fyrir lokun kalla
andstæðingar evr-
unnar tilraunir
stjórnarinnar til
að hrekja fullyrð-
ingar þeirra um
að já við evrunni
þýði lok velferðar-
kerfisins og þar
með afnám ellilíf-
eyris. Loforð forsætisráðherrans
likjast óneitanlega ofsahræðslu en
hver er það eiginlega sem veldur
hræðslunni? Sannleikurinn er jú að
forsætisráðherrann hefði aldrei lent
i þessari stöðu hefði það ekki verið
vegna mælskulistar andstæðinga
evrunnar. Umræðan um evruna er
svo eldfim að andstæðingunum
tókst að þvinga fylgjendur til að
grípa til úrslitavopna. Það er grát-
legt að umræðan um evruna skuli
vera á þessu stigi og það er næstum
óþolandi að forsætisráðherrann,
eins trúverðugur og hann er þegar
um ábyrgð er að ræða, skuli láta sig
hafa það að ábyrgjast eitthvað enn
einu sinni.“
Úr forystugrein Politiken 18.
september
Djarfari umbætur
„Frelsi fjallar í raun ekki um að
geta keypt sér valfrelsi. Frelsi á
ekki að vera bara fyrir þá sterku og
ríku. í nútímasamfélagi okkar fjall-
ar frelsi um að hafa vald yfir lifi
sínu. Að geta haft áhrif á vinnutíma
sinn, starf sitt, þekkingu sína, dag-
heimili sitt, umhverfi sitt, alla sam-
félagsþróunina. Fyrir þess konar
frelsi nægir ekki að lækka skatta til
að fá meira fé í budduna. Þar eru
hugmyndafræðilegum mörkin dreg-
in. Jafnaðarstefnan ætti að vera
miklu greinilegri, miklu framtaks-
samari og miklu djarfari í umbótum
á samfélaginu."
Úr forystugrein Aftonbladet 21.
september
Bíllausi dagurinn
„Maður getur ekki annað en sað-
fest að bíllinn er bráðnauðsynleg
vara, nema maður vilji vera óheið-
arlegur. Oft kemur ekkert í staðinn
fyrir hann, einkum í fjarlægum út-
hverfum og uppi í sveit. Skýrsla frá
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins leiddi í ljós í gær að hlut-
fall íbúanna sem notar almennings-
samgöngur til að fara í vinnu hefur
ekki aðeins ekki hækkað á fimmtán
árum, heldur farið lækkandi, á
sama tíma og dögum þar sem meng-
un var nálægt hættumörkum í við-
komandi borgum fjölgaði um sextíu
prósent. Að bíllausa daginn í Evr-
ópu skuli bera upp svo skömmu eft-
ir hina miklu uppreisn gegn háu
bensínverði ætti að vera frekar til
umhugsunar og til að draga af því
lærdóm en til að flissa að.“
Úr forystugrein Libération 21.
september.
Áhyggjur okkar og Gores
„Enginn getur
deilt um að margt
er gagnrýnivert í
fari bandariskra
stórfyrirtækja. Við
deilum þeim
áhyggjum með A1
Gore, sem hann
lýsti á þriðjudag, að
mörg fyrirtæki geri ekki nóg til að
standa vörð um einkahagi við-
skiptavina sinna. Þessi málefni eru
samt sjaldan spurning um hið góða
gegn hinu illa, eins og Gore og með-
frambjóðandi hans, Joseph
Lieberman, gamall vinur trygginga-
félaganna, vita vel. Lyfjafyrirtæki
selja kannski vöru sína of dýru
verði en lægra verð myndi líklega
draga úr hvatanum til að búa til ný
lyf. Markaðsverði á hráolíu er að
mestu hægt að kenna um hækkandi
bensínverð og hvað sem öðru líður
er hátt bensínverð gott fyrir um-
hverflð, eins og Gore hefði kannski
einhvern tíma minnt okkur á.“
Úr forystugrein Washington Post
21. september.
nýtt“. Það kom svipur á okkur fé-
lagana og við misstum andann
stutta stund. Kviðurinn bólgnaði
þvi f stað brjóstkassans. Það virt-
ist ekki hafa nein áhrif á ungu
konuna sem fannst skyndilega að
hún væri að verða gömul. „Ég
verð að fá viðtækari reynslu,"
sagði konan og augljóst var að
hún tók hvorki eftir kvið okkar né
bringu. Við önduðum því eðlilega.
„Má ég benda þér á það, góða
mín,“ sagði ég, „að þú ert ung en
ekki gömul. Ég á son sem er jafn-
aldri þinn...“ Ég þagnaði í miðri
setningu. Fyrirlesturinn varð
ekki lengri enda hafði ég með orð-
um mínum skipað mér í öldunga-
deild, að minnsta kosti í huga
ungu konunnar sem var orðin
gömul í huganum. Staðfestingin
var fengin. Fátt er nefnilega eldra
og forgengilegra en foreldrar ungs
fólks. Ég sá fyrir mér að faðir
blaðakonunnar væri á mínum
aldri.
Spyrðu ömmu þlna
Enginn efi er að krakkamir
mínir, þeir eldri raunar orðnir
fullorðnir, styðja aldursgreiningu
ungu blaðakvennanna. Annar
sona minna gerði til dæmis at-
hugasemd við skókaup föður síns
á dögunum. Ég dró upp glansandi
fínar mokkasínur úr kassanum og
mátaði heima. „Sjáiði kallinn,"
hrópaði strákurinn og kallaði til
systkini sín. „Hvernig skó haldiði
að hann hafi fengið sér í þetta
sinn?“ hélt hann áfram á hærri
nótunum. „Mokkasínur," svöruðu
þau einum rómi. Tilgátan var rétt
enda þykir mér sá skóbúnaður
þægilegur, engar reimar, engin
fyrirhöfn.
„Þeir hafa víst fundiö upp aðrar
gerðir af skóm,“ hélt strákurinn
áfram. „Hefurðu ekki litið á lapp-
irnar á fólki í aldarfjórðung?"
sagði hann og rétti fram hægri
ganglim sinn með breiðum þykk-
botna pramma. „Þetta er ljótt,“
sagði ég, „og ábyggilega vont að
ganga á þessu. Mínir eru með
þunnum botnum þannig að maður
er með tilfinningu í fótunum,"
bætti ég við og tók fyrir hann
snúning í nýju mokkasínunum.
„Ég er ekki síðri en Fred Astaire,"
sagði ég og bætti við steppi til
þess að sanna mál mitt. „Fred
hver?“ spurði strákurinn, „var
hann skiptinemi hér þegar þú
varst í skóla?“
„Hann var dansari," sagði ég og
tók sambaspor í nýju skónum.
„Vá,“ sagði strákurinn," og jafn-
vel eldri en John Travolta?" Ég
veit að guttinn kann að meta Tra-
volta af nýrri myndum kappans
en telur um leið diskóskeið hans
tilheyra tertíertímabilinu.
„Mamma! Hver var Fred Astaire,
uppáhaldið hans pabba?“ kallaði
strákurinn og gafst ekki upp. „Æ,
þú verður að spyrja hana ömmu
þína,“ svaraði móðirin. „Þú veist
hvernig hann pabbi þinn er. Hann
fæddist gamall."
Hógvær bylting
GSM-símhringing til yngsta fjöl-
skyldumeðlimsins, dóttur okkar,
bætti ekki stöðu mína. Hún er ell-
efu ára gömul og fékk síma systur
sinnar í vor þegar sú eldri endur-
nýjaði og fékk sér annan fingerð-
ari. Þar með voru allir á heimil-
inu farsímavæddir nema fjöl-
skyldufaðirinn. „Sérðu þetta?“
sögðu eldri systkinin einum rómi
og bentu á þá litlu. „Hversu lengi
á það að viðgangast að þú, einn
manna hér, sért sambandslaus. Þú
ert aflóga i öllum þanka, Neand-
ertahlsmaður í orði og æði“. Þau
stundu og virtust ekki heyra veik-
burða mótbárur föðurins um
truflun einkalífs og örbylgjur sem
steiktu heilafrumur farsímakyn-
slóðarinnar. „Pabbi, fáðu þér
síma.“ Orð systkinanna endur-
spegluðu fremur uppgjöf en skip-
un. Faðirinn var talinn vonlaust
tilfelli.
Undrun þeirra var því einlæg
sem og móðurinnar á heimilinu
þegar ég birtist nokkrum dögum
síðar og nefndi það í allri hógværð
að frá og með þessari stundu væri
ég farsímavæddur. Upp úr brjóst-
vasanum dró ég GSM-síma og
sýndi þeim. Þau horfðu á mig í for-
undran. Nítjándu aldar maöurinn
viðurkenndi loks iðnbyltinguna.
Álfur í talhólfl
„Kanntu á hann?“ sagði eldri
dóttirin. „Nei,“ sagði ég sannleik-
anum samkvæmt. Ég var tekinn í
skyndinámskeið á staðnum. I flýti
sýndi stúlkan mér ýmsa mögu-
leika farslmans. Hann lék í þjádf-
uðum höndum hennar en nem-
andinn var stirðari. „Þú verður að
tala inn á talhólfið," sagði hún og
stillti upptöku símans fyrir stam-
andi föðurinn. Róleg karlmanns-
rödd í símanum leiðbeindi eigand-
anum sem sagði nafn sitt, sagðist
vant við látinn og bað menn að
hringja í sig. Dóttirin stoppaði
föður sinn á samri stundu. „Það
er ekki í lagi með þig,“ sagði hún
og hafði ekki tamið sér þolinmæði
góðs kennara. „Skilurðu ekki að
þú ert að tala við þá sem eru að
hringja í þig. Það þýðir lítið að
biðja þá að hringja sem eru
einmitt að gera það. Þú átt að láta
þá skilja eftir skilaboð." Ég hlýddi
en ef vel er að gáð má heyra hlát-
urinn i krökkunum í bakgrunni
talhólfsins. Þeir höfðu aldrei
kynnst slíkum áifl.
Hringing við hæfi
„Veljum lag svo hann þekki
hringinguna til sín frá okkar,“
sögðu börnin símavönu. Þau spil-
uðu alla þá tóna sem síminn bauð
upp á, þekktar laglinur úr ýmsum
áttum. Mér leist ágætlega á marg-
ar þeirra en krakkarnir höfnuðu
öllum. „Þetta dugar ekki,“ sagði
stelpan. „Pabbi verður að fá við-
eigandi hringingu. Við flnnum
hana á Netinu“. Systkinin höfðu
ekki frekari orð um það, tóku sím-
ann og kveiktu á heimilistölv-
unni. Eftir nokkra stund, pískur
og fliss, réttu þau föður sínum
símann. Ég stakk honum í brjóst-
vasann. „Þetta er akkúrat fyrir
þig, gamli minn,“ sögðu þau og
hringdu í nýja símanúmerið. Úr
vasanum heyrðist bítlalagið gam-
alkunna, Yesterday.
Glottið á þessum afkomendum
mínum sagði meira en mörg orð.
Þeir voru sama sinnis og blaða-
konurnar ungu. Ég er maður gær-
dagsins.
„Þið eruð svo gamlir og vitrir
að þið hljótið að vita þetta,“ sagði
unga blaðakonan sem gekk á fund
okkar tveggja stjómenda rit-
stjómarinnar, manna tvímæla-
laust á besta aldri. í sömu setning-
unni klappaði hún okkur og löðr-
ungaði, gældi við meinta visku
okkar og reynslu en skaut okkur
um leið í kaf með ellistimplinum.
Konan unga sá aðeins tvo kalla á
óræðum aldri og gaf raunar ekki
mikið fyrir þann dúett. Það var að
visu hugsanlegt að hafa svolítið
gagn af honum en síðan ekki sög-
una meir. Þetta voru fyrrverandi
menn í öllum öðrum skilningi
ungu konunnar.
í þessari stöðu gátum við ekkert
annað en kyngt stolti okkar um
leið og við reyndum að svara því
sem fyrir var lagt. Við urðum að
minnsta kosti að reyna að standa
undir viskustimplinum. Hann var
huggun harmi gegn. Blaðakonan
sætti sig við svörin og snaraðist
burt en kinkaði þó kolli til jafn-
öldru sinnar og stéttarsystur sem
gekk um leið á fund okkar. Við,
þessir á óræða aldrinum, reynd-
um að draga inn kviðinn og blása
út brjóstið svo við kæmum betur
út i augum nýkomnu konunnar.
í öldungadeild
„Ég er orðin svo gömul,“ byrj-
aði blaðakonan án þess að heilsa,
„að ég verð að prófa eitthvað
Jónas
raldsson
aöstoöar-
ritstjóri
Maður gærdagsins