Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2000, Blaðsíða 33

32
41
Helgarblað
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
DV
Velgengni 101
- Baltasar Kormákur talar um velgengni fyrstu kvikmyndar sinnar, íslenskt leikhús, ímyndina, frægðardramna og framhaldið
fengist viö leikstjóm erlendis. 101
var frumraun hans í kvikmynda-
leikstjóm og á hátíðinni í Toronto
höfðu erlendir umboðsmenn sam-
band við hann. Nú eru handrit á
leiðinni til hans víðs vegar að úr
heiminum. Hvert er næsta verkefn-
ið?
„Það voru umboðsmenn frá átta
stærstu umboðsskrifstofunum sem
höfðu samband við mig i Toronto
og vildu ráða mig í ýmis verkefni.
Ég ýtti öllum slíkum tilboðum til
hliðar þar til ég var kominn heim
og mun lesa handrit á næstunni.
Það sem mig langar til að gera
næst er að gera kvikmynd eftir
handriti sem ég er að vinna úr leik-
ritinu Hafið eftir Ólaf Hauk Símon-
arson, sem yrði kvikmynd á ís-
lensku með íslenskum leikurum.
Einnig er ég með verkefni sem heit-
ir A Little trip to Heaven, sem er
mitt eigið handrit. En maður veit
aldrei hvað veröur ef eitthvað af
þeim handritum sem verið er að
senda mér er virkilega áhugavert."
Langar þig til Hollywood?
Það er ljóst að sigurganga 101
opnar margar dyr fyrir ungan leik-
stjóra ofan af íslandi. Það mætti
nefna mörg dæmi um leikstjóra sem
hafa vakið athygli Holiywood á sér
með myndum frá sinu málsvæði en
farið síðan og leikstýrt í drauma-
verksmiðjunni með ýmsum ár-
angri. Þar mætti nefna Danann
Bille August, Finnann Renny Harl-
in, Tékkann Milos Forman og
marga fleiri. Oft er ferðin til
Hollywood sett upp eins og leiðang-
ur sveitadrengsins til stórborgar-
innar sem annaðhvort spillir hon-
um eða hampar honum. Verður
erfitt að standast borgarljósin í
Hollywood?
„Með því að búa til 101 vildi ég
brjóta niður þau landamæri sem
mér fannst afmarka mig við ísland.
Ég vil gjaman fá tækifæri til þess
að framleiða kvikmyndir í sam-
vinnu við erlenda aðOa sem geta
lagt til íjármagn.
Kvikmyndagerð er alþjóðleg at-
vinnugrein sem býður upp á stór-
kostleg tækifæri fyrir ísland og ís-
lenskt fagfólk. Mér frnnst oft eins og
talið um íslenskar kvikmyndir fyrir
íslendinga lykti af einhverjum þjóð-
emishroka. Með samstarfi við út-
lendinga getum við flutt hæfileika
og gríðarlegt fjármagn inn í landiö
en ekki síður flutt út íslenskt hæfi-
leikafólk sem hefur vakið verð-
skuldaða athygli þeirra erlendu
leikara sem hingað hafa komið.
Viktoria Abril, sem lék í 101, sagði
að þetta væri besta áhöfn sem hún
hefði unnið með. Ég gerði 101 ekki
einn því með mér vann frábært fólk
sem á þessa sigra með mér.
Ef tækifæri tO að gera kvikmynd-
ir koma frá Ameríku þá er það bara
gott. HoOywood er eins og risastór
regnhlíf varðandi framleiðslu
mynda sem væri vissulega gott að
komast undir. Mér flnnst það ekk-
ert atriði hvort það er töluð ís-
lenska í kvikmyndum eða ekki. ís-
land er í þessum efnum ekki ein-
angraður kotbær heldur hluti af al-
þjóðlegri listgrein. Mér fmnst engin
ástæða tO þess að smekkur Þjóð-
verja ráði mestu um það hvaða
myndir eru gerðar á íslandi."
Eru leikarar
betri en lambakjöt?
Þama vísar Baltasar tO þess að
undanfarin ár hefur mikið fjár-
magn frá þýskum framleiðendum
runnið inn í íslenska kvikmynda-
gerð og alkunna er að öflugir með-
framleiðendur taka mikið mið af
því hvað feflur markaði þeirra í
geö. En eru íslenskir leikarar betri
Monster, amerískri kvikmynd sem
verið er að taka á íslandi, búin að
segja mér að kunningjar hennar í
Kanada hefðu heyrt mikið gott um
myndina."
Sara Polly er meðal þekktustu
ieikkvenna í Kanada og íslenskir
sjónvarpsáhorfendur gætu munað
eftir henni í hlutverki Önnu í
Grænuhlíð í samnefndum sjón-
varpsþáttum og kvikmyndaáhuga-
menn muna eflaust eftir henni í
The Sweet Hereafter eftir Atom
„Ég veit ekki tfl þess að íslensk
kvikmynd hafl fengiö slíkar viðtök-
ur áður. Þegar við sýndum mynd-
ina í Locarno voru 4500 manns í
salnum og stemningin var eins og á
rokktónleikum. Þegar hún fékk svo
ekki aðalverðlaun hátíðarinnar var
eins og áhorfendur móöguðust hálf-
partinn en í netkosningu völdu 62%
þeirra hana bestu mynd hátíðarinn-
ar og hún fékk verðlaun ungu dóm-
nefndarinnar.
Þannig lýsir Baltasar Kormákur
viðtökum þeim sem kvikmynd
hans, 101 Reykjavík, fékk á einni
stærstu kvikmyndahátíð Evrópu í
Locamo í Sviss. Þar má segja að
sigurganga 101 hafi byrjað fyrir al-
vöru en fyrir rúmri viku var mynd-
in síðan sýnd á stærstu kvikmynda-
hátíð vestanhafs, í Toronto i
Kanada, og þar má segja að allt hafi
oröið vitlaust. Kvikmyndin fékk
Discovery-verðlaun hátiðarinnar,
sem t.d. Roger Ebert telur þau mik-
Ovægustu, í kosningu 780 blaða-
manna sem sóttu hátíðina. I
Toronto var einnig skrifað undir
sölusamninga á myndinni tO fjölda
landa, þar á meðal einn stærsta
samning sem menn muna eftir að
hafl verið gerður um dreifingu á
einni íslenskri kvikmynd í einu
landi. Sá samningur snerist um
sýningu 101 Reykjavík í 50 kvik-
myndahúsum í Frakklandi og voru
greiddar fyrir 21,5 mOljónir ís-
lenskra króna, en stærri samningar
munu vera í bígerö.
Anna í Grænuhlíð í Monster
„Ég gerði mér enga grein fyrir
því á hverju ég ætti von þegar ég
fór tO Toronto. Ég vissi að þetta
væri meðal stærstu kvikmyndahá-
tíða í heiminum og var auðvitað
spenntur þegar ég fór utan. Þar að
auki var Sara Polly, kanadísk leik-
kona sem er að vinna með mér í
Baltasar hefur fengiö Qölda tilboöa, m.a. frá Hollywood, í kjölfar 101
„Kvikmyndagerö er alþjóöleg atvinnugrein sem býöur upp á stórkostleg
tækifæri fyrir ísland og íslenskt fagfólk. Mér finnst oft eins og taliö um
íslenskar kvikmyndir fyrir íslendinga lykti af einhverjum þjóöernishroka.
Meö samstarfi viö útlendinga getum viö flutt hæfileika og gríöarlegt fjár-
magn inn í landiö. “
Myndin er gerð eftir samnefndrl sögu Hallgríms Helgasonar rithöfundar
Fyrstu kynni Baltasars af bókinni 101 Reykjavík var þegar Hallgrímur Helgason, rithöfundur og fastagestur,
sat úrvinda meö handritiö á Kaffibarnum og var aö leita aö hentugum titli á bókina.
„Ég fékk aö lesa handritiö og vildi strax nota hluta af því í kvikmynd.“
Egoyan.
Það reyndist vera orðsporiö frá
Locamo sem hafði fylgt 101 tO
Toronto en ekki síður velgengni
myndarinnar á kvikmyndahátíð-
inni í Edinborg þar sem 101 var val-
in ein sex mynda af 200 sem Best of
the Fest.
„Ég er á leiðinni úr landi fljótlega
tO að fylgja myndinni á kvikmynda-
hátíðir í Þýskalandi og Kóreu. Það
getur skipt miklu máli að vera á
staðnum til þess aö selja myndina.
Síðan getur maður hjálpað kvik-
myndinni með því að koma á stað-
inn þegar hún er sýnd í viðkomandi
landi og aðstoðað við kynningu."
26 hátíftir tll jóla
101 hefur verið eftirsótt á kvik-
myndahátíðir víðs vegar um heim-
inn sem sést best af því að hún er
bókuð á 26 hátíðir fram aö næstu
jólum. Ætlar Baltasar að mæta á
þær allar?
„Ég ætla að reyna að mæta á eins
margar og ég get en þvi eru auðvit-
að takmörk sett hvað maður getur
ferðast mikið. Það er enn að bætast
við því við erum enn að fá boð á há-
tíðir.“
Með þessum góðu undirtektum,
sem réttOega má kalla sigurgöngu,
hefur gengið miklu betur að selja
myndina en jafnvel bjartsýnustu að-
standendur hennar þorðu að vona. I
flestum tflvikum er um að ræða
svokaflaða „minimum guarantee"-
samninga, sem þýðir lágmarks-
trygging. Það þýðir að t.d. í því tU-
viki sem áður er nefnt um dreifingu
í Frakklandi er upphæðin 20 miUj-
ónir lágmarksupphæð en ef myndin
gengur betur og aðsókn verður um-
fram ákveðin lágmörk hækkar hún.
Búið er að gera fjölda slíkra samn-
inga og fleiri eru á leiðinni.
Hver á 101?
101 Reykjavík kostaði 2 milljónir
dollara í framleiðslu, eða 160 miflj-
ónir íslenskra króna, sem telst af-
skaplega lítið á alþjóðlegan mæli-
kvarða. Helminginn af því lagði
eignarhaldsfélagið 101 ehf. fram, en
það er í eigu Baltasars, LOju Pálma-
dóttur, eiginkonu hans, og Ingvars
Þórðarsonar, en hann og Baltasar
hafa starfað saman um árabU, með-
al annars að rekstri Loftkastalans
og fleiri verkefnum.
„Við ákváðum að hætta mjög
miklu við gerð myndarinnar. Ég er
sannfærður um að maður nær ekki
árangri nema með því að leggja allt
undir. Með þeim undirtektum sem
myndin hefur fengið hingað til er
að minnsta kosti búið að tryggja að
við töpum ekki stórfé á þessu en
enn skortir samt nokkuð á að
myndin sé farin að skOa hagnaði.
Um 30 þúsund manns hafa komið
að sjá hana hérna heima svo við
getum verið mjög ánægðir, en betur
má ef duga skal. Það er enn verið að
sýna hana í bíó svo það er ekki of
seint.“
„Ég lifi mínu lífi og er
satt að segja andskotans
sama hvað fólk heldur
um mig. Ef mig langar
til að fá mér í glas á
Kaffibamum þá geri ég
það og ætla ekkert að af-
saka það né annað fyrir
neinum.
Sá sem fer að lifa í sam-
ræmi við einhverja
ímynd er fljótlega far-
inn að elta skottið á
sjálfum sér. “
Góðar undirtektir á kvikmynda-
hátíðum eru eitt og verðlaun annað,
en hvaða þýðingu hefur þetta?
„Verðlaun og jákvæð gagnrýni
eins og við höfum fengið í fjölmörg-
um erlendum blöðum auðvelda
fyrst og fremst sölu og dreifingu.
Það er þeirra helsta þýðing, auk
þess að vera góð viðurkenning í
sjálfu sér, en mér finnst meira var-
ið í verðlaun sem eru byggð á vali
stórs hóps, eins og í Toronto, held-
ur en verðlaun þriggja manna dóm-
nefndar eins og algengt er á hátíö-
um.“
Þeir átta stærstu
Baltasar Kormákur hefur starfað
í íslensku leikhúsi sem leikari og
leikstjóri síðastliðin 10 ár en einnig
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
DV-MYNDIR E.ÓL.
Baltasar Kormákur, leikstjóri 101
Frumraun hans sem kvikmyndaleikstjóra, 101 Reykjavík, hefur fariö sigurför um kvikmyndahátíöir heimsins og hefur veriö boöiö á 26 hátíöir fram aö jólum. „Þegar viö sýndum myndina í Locarno voru
4500 manns í salnum og stemningin var eins og á rokktónleikum. “
útflutningsvara en lambakjöt?
„Ég er ofboðslega leiður á þessu
tali um að íslenskir leikarar séu svo
sviðslegir og tilgerðarlegir að þeir
virki ekki í kvikmyndum. Ég visa
slíkum ummælum til föðurhúsanna
sem vitni um vangetu leikstjóra
sem ráða ekki við alvöruleikara. ís-
lenskir leikarar hafa fengið frábæra
dóma í mörgum íslenskum kvik-
myndum og t.d. er Hilmir Snær lof-
aður mjög fyrir leik sinn í 101, hann
þykir frábær og erlendis tala menn
um hann sem stóra uppgötvun. I
kjölfar velgengni danskra mynda á
alþjóðavettvangi hefur fjöldi
danskra leikara fengið stór tæki-
færi sem sýnir að þjóðemið er ekk-
ert aðalatriði.“
Er Frikki oröinn of stór?
101 Reykjavík er ekki eina ís-
lenska myndin sem gengur vel um
þessar mundir því Englar alheims-
ins eftir Friðrik Þór Friðriksson,
þar sem Baltasar og Hilmir Snær
leika tvö aðalhlutverkanna, hafa
fengið góðar viðtökur. íslenska
kvikmyndasamsteypan kom ekki að
gerð eða fjármögnun 101 Reykjavík
eins og flestra annarra íslenskra
kvikmynda undanfarin ár. Er sam-
steypan orðin of stór á hinum smáa
íslenska kvikmyndamarkaði?
„Það er gott fyrir öll fyrirtæki að
hafa samkeppni eða mótvægi. Sá
sem verður of stór getur orðið of ör-
uggur, sem er hættulegt. Öll sam-
keppni hvetur til betri árangurs,"
segir Baltasar eins og fæddur
diplómat.
Hitti Hallgrím á barnum
Fyrstu kynni Baltasars af bók-
inni 101 Reykjavík voru þegar Hall-
grímur Helgason, rithöfundur og
fastagestur, sat úrvinda með hand-
ritið á Kaffibarnum og var að leita
að hentugum titli á bókina.
„Ég fékk að lesa handritið og
vildi strax nota hluta af því i kvik-
mynd. Ég tek þó aðeins ýmsar hug-
myndir og persónur úr bókinni og
nota í myndina en Hallgrimur var
afskaplega örlátur á sögu sína og
umburðarlyndur gagnvart breyting-
um mínum. Ég vildi ekki mynd-
skreyta bókmenntaverk."
En skilja útlendingar þennan sér-
islenska húmor og þetta rammreyk-
viska umhverfi sem Kafilbarinn og
snjórinn mynda?
„Það er fullt af lókalbröndurum í
101 og sumir þeirra fá góðar undir-
tektir en sumir ekki. Það sem vakti
fyrir mér var aö segja sögu af fólki
og aðstæðum. Góðar sögur eru al-
þjóðlegar. Þetta átti ekki að vera
landkynning."
Smæftin litar umræftuna
Baltasar var leikhússtjóri og einn
eigenda Loftkastalans sem fjrr á ár-
inu varð hluti af Leikfélagi íslands.
Hann er 5% hluthafl í nýju félagi en
situr ekki í stjóm félagsins. Til-
koma nýs atvinnuleikhúss hefur
valdið talsverðum skjálfta í leikhús-
heiminum og mikið verið fjaflað í
ijölmiðlum um það hver ætli að
leika hvar, hver stal hvaða leikriti
frá hverjum og hverjar séu skyldur
leikhússins við markaðinn og
menninguna. Hvemig koma þessi
átök þér fyrir sjónir?
„Smæð samfélagsins hefur litað
þessa umræðu sem sést best á því
að einn af menningarpennum Morg-
„Smœð samfélagsins
hefur litað þessa um-
rœðu sem sést best á því
að einn af menning-
arpennum Morgun-
blaðsins, Hávar Sigur-
jónsson, skuli draga
taum þess leikhúss sem
hefur keypt af honum
hans fyrsta leikverk.
Hann talar um „mark-
aðsleikhús“ í neikvæð-
um tón en sat í úthlut-
unamefnd þegar leik-
húsið sem hann vinnur
fyrir fékk fyrsta styrk-
inn en það er nú mest
styrkta sjálfstœða leik-
húsið. “
unblaðsins, Hávar Sigurjónsson,
skuli draga taum þess leikhúss sem
hefur keypt af honum hans fyrsta
leikverk. Á sama tíma og hann
stendur fyrir ofsóknum á Leikfélag
íslands og kallar það markaðsleik-
hús í neikvæðri merkingu orðsins
fyrir það eitt að reyna að afla sér
tekna fyrir rekstrinum. Þess má því
líka geta til gamans að þessi sami
maöur sat í þeirri úthlutunamefnd
sem veitti Hafnarfjarðarleikhúsinu
sinn fyrsta opinbera styrk. Það leik-
hús hefur allar götur síðan verið
mest styrkti sjálfstæði leikhópurinn
á landinu og er nú komið á fjárlög
sem væntanlega verða notuð til að
greiða Hávari því ekki em íslensk
leikrit ókeypis. Á síðum Morgun-
blaðsins hefur sami maður vegið að
mínum starfsheiðri úr sínum flla-
beinstumi fyrir að ég hafi misnotað
aðstöðu mína í Þjóðleikhúsinu. Ég
hafna því algerlega því ég þáöi
aldrei laun hjá Þjóðleikhúsinu
nema þegar ég var að starfa þar.
Ég spyr: Hvar er sjálfsvirðing
þeirra leikara sem líða að talað sé
um þá eins og lánsvöru? Leikarar
eru ekki hlutir sem leikhúsið getur
lánað hingað og þangað. Þetta snýst
um að ffla launaðir leikarar hafa
verið að afla sér tekna í frítíma sín-
um.
AUt þetta tal um vinsældaleikhús
er út í hött. Það segir sig sjálft að
fyrirtæki eins og sjálfstætt leikhús
verður aö afla tekna. Það kemur úr
hörðustu átt frá stóru leikhúsunum,
sem hafa dregið til sín fjölda leik-
húsgesta á undanfömum árum með
sýningum eins og Grease og Litlu
hryllingsbúðinni og ætla að setja
upp Singin’ in the Rain, sem hafa
síðan staðið undir áhorfendatölum
sem þessi sömu leikhús nota sem
mælikvarða."
Er gott aft eiga bar?
Samtal okkar fer fram á hinum
eina sanna Kafllbar við Bergstaða-
stræti sem er vettvangur grátbros-
legra atburða í bók Hallgríms og
kvikmynd Baltasars. Kafilbarinn er
49,5% í eigu Baltasars en meðal
annarra eigenda em Ingvar Þórðar-
son og Damon Albarn, söngvari í
Blur, svona rétt til að nefna þá
frægustu. Stundum er sagt að það
séu tvær góðar ástæður fyrir því að
eiga bar. önnur er sú að barinn get-
ur skilað góðum hagnaði en hin er
sú að þar geta eigendur drukkið
frítt og dvalið löngum stundum viö
eftirlit með eigum sínum. Það orð-
spor hefur fylgt Baltasar gegnum
árin að hann stundi skemmtanalíflð
af talsverðri elju og því er eðlilegt
að spyija hvort það sé nógu hag-
stætt fyrir ímynd hans að vera bar-
eigandi:
Aft elta skottlft
á sjálfum sér
„Að mínu viti er stærsti kostur-
inn við að eiga Kafflbarinn sá að
maður fær frítt að borða í hádeg-
inu. Hvað varðar álit annarra þá
einsetti ég mér fyrir löngu að láta
ekki ímyndaða ímynd stjóma því
hvaö ég geri. Ég lifi mínu lífl og er
satt að segja andskotans sama hvað
fólk heldur um mig. Ef mig langar
til að fá mér i glas á Kafilbamum þá
geri ég það og ætla ekkert aö afsaka
það né annaö fyrir neinum.
Sá sem fer að lifa í samræmi við
einhverja imynd er fljótlega farinn
að elta skottið á sjálfum sér. Ef min
ímynd hefur komið í veg fyrir að
einhver sjái mig og mín verk í réttu
ljósi þá verður svo að vera. Það get-
ur hver sem er verið eftirlæti allra
og sagt afltaf réttu hlutina við rétta
fólkið, en þá verður maður ekkert
nema léleg eftirmynd af sjálfum sér.
Líflð er langt og ég tek ákvörðun
um framhaldið við hver gatnamót
sem ég kem að.“
-PÁÁ