Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2001, Blaðsíða 13

13
MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2001
DV
Ekkert vœl
Þegar Menningarverðlaun DV fyrir
árið 2000 voru afhent minntist Thor
Vilhjálmsson rithöfundur í ræðu sinni
á rússneska tónskáldið Tchaikovsky
og sagði að hann hlyti að vera óskap-
lega erfiður i túlkun. Tónlist hans
væri svo tilfinningarík að lítið þyrfti
til að hún hljómaði væmin og tilgerð-
arleg. Það er alveg rétt, Tchaikovsky
getur auðveldlega orðið vemmilegur
eins og þegar Richard Chamberlain
lék hann í kvikmyndinni The Music
Lovers. Flestir tónlistarmenn passa
sig samt að detta ekki í sykurleðjuna
og reyna að túlka Tcahikovsky karl-
mannlega, ekki með neinum vælutón,
heldur bara nógu hratt og kraftmikið.
En þá koma hinar öfgarnar, margir
fara yfir strikið og spila með svo mikl-
um látum að útkoman er eins og hvert
annað sterabaul. Fyrsti pianókonsert
tónskáldsins hljómar til dæmis stund-
um eins og lokaspretturinn í vaxta-
ræktarkeppni, og hin frægu áttunda-
hlaup í fyrsta kaflanum minna þá
meira á vélbyssuskothríð en tónlist.
Líflegt og fjörugt
Á Tíbrártónleikum i Salnum í Kópa-
voginum síðastliðinn laugardag var
sem betur fer farinn millivegurinn
þegar strengjasextett eftir Tchaikov-
sky, Souvenir de Florence op. 70, var
fluttur. Var túlkunin hvorki væmin né
ofbeldisfull. Verkið var samið á
sautján dögum meðan tónskáldið bjó á
Ítalíu árið 1890 og er af einhverjum
ástæðum minna italskt en Capriccio
Italienne opus 45, sem Tchaikovsky
samdi tíu árum áður. Að flutningnum
stóðu fiðluleikararnir Sigrún Eðvalds-
dóttir og Zbigniew Dubik, víóluleikar-
amir Ásdís Valdimarsdóttir og Helga
Þórarinsdóttir og sellóleikararnir
Michael Stirling og Bryndís Halla
DV-MYND E.ÓL.
Sextett í Salnum
Raddstyrkur hljódfæranna var í fullkomnu jafnvægi, samspiliö hárnákvæmt, túlkunin
hnitmiöuö, bæöi lærö og innblásin.
Gylfadóttir. Var einkar ánægju-
legt að heyra í Ásdísi, sem meðal
íslendinga í „klassíska geiranum"
hefur náð hvað lengst á erlendri
grund. Voru einleiksstrófur henn-
ar hér og þar einstaklega fallega
útfærðar. Sama má segja um
Michael Stirling, þekktan kamm-
ertónlistarmann erlendis, það sem
heyrðist í honum var afar fagurt,
hreint og vel mótað. Aðrir hljóð-
færaleikarar stóðu sig af stakri
prýði og var heildartúlkunin hæfi-
lega lífleg og fjörug, án þess að
valtað væri yfir ljóðrænni hliðar
verksins.
Hitt atriðið á efnisskránni var
Sextett i B-dúr opus 18 eftir
Brahms, magnþrungið tónverk
þar sem laglínurnar eru himnesk-
ar og uppbyggingin snilldarleg.
Hér var flutningur sexmenning-
anna hreint ótrúlegur, t.d. var
fyrsti kaflinn svo vel spilaður að
maður stóð á öndinni. Raddstyrk-
ur hljóðfæranna var í fullkomnu
jafnvægi, samspilið hárnákvæmt,
túlkunin hnitmiðuð, bæði lærð og
innblásin. Tónlist Brahms ein-
kennist af miklum þunga og
nostalgíu (enda var hann spikfeit-
ur), en um leið kraftmikifli undir-
öldu. Sumir fatta það ekki og spfla
Brahms alltof hægt og drungalega,
sem virkar alls ekki því þá fjarar
undiraldan út og eftir stendur eitt-
hvað sem enginn nennir að hlusta
á. Öllum þáttum tónlistarinnar
voru gerð góð skil hér, flæðið var
ávaflt til staðar og ólík tilfmninga-
blæbrigði á yfirborðinu voru fag-
urlega mótuð. í stuttu máli sagt
voru þetta frábærir tónleikar,
ekki bara út af framlagi þeirra Ás-
dísar og Stirlings, heldur spilaði
hver einasti hljóðfæraleikari með
glæsibrag.
Jónas Sen
Tónlist
Elía spámaður
Tríó Reykjavíkur hélt siðustu tónleika starfsárs
síns í Hafnarborg á sunnudagskvöldið og á efnis-
skránni voru tónsmíðar eftir Beethoven. Á undan las
einn meðlimur tríósins, Gunnar Kvaran sellóleikari,
upp hugleiðingu sínu um snillinginn mikla, sem
samdi flest meistaraverka sinna heyrnarlaus. Greini-
legt var að Gunnar dáir Beethoven og er hann ekki
einn um það. Bandaríski rithöfundurinn Philip K.
Dick lætur hann t.d. vera endurfæddan Elía spámann
í einni bók sinni og segir hann hafa verið mesta snill-
ing sem uppi hafi verið. Undir það tekur dulspeking-
urinn og tónskáldið Cyril Scott sem hélt því fram að
tónlist Beethovens hafi verið innblásin af æðri mátt-
arvöldum og hafi hægt og rólega á síðustu tvö hund-
ruð árum verið að umbreyta vitundarástandi mann-
kyns með yfirskflvitlegum hætti.
Tónverkum Beethovens er venjulega skipt i þrjú
tímabil. Hið fyrsta var áður en heymarleysið gerði
vart við sig og allt gekk eins og best var á kosið í lífi
hans. í öðru tímabilinu snerist tónsköpun hans um
heymarleysið og örlögin, náttúruna, vilja Guðs,
manninn og alheiminn en í verkum þriðja tímabils-
ins er að finna uppgjör, nýja lífsýn, og jafnvel sátt.
Á tónleikum Tríós Reykjavíkur voru leiknar þrjár
tónsmíðar, ein frá hverju tímabili, og hófst dagskrá-
in með Vorsónötunni svonefndu, sem tilheyrir hinu
fyrsta. Hún er fyrir fiðlu og píanó, opus 24 í F-dúr.
Nafngiftin er ekki komin frá tónskáldinu heldur trú-
lega frá einhverjum útgefanda í markaðssetningar-
hugleiðingum. En vorstemning ríkti í leik þeirra
Guðnýjar Guðmundsdóttur fiðluleikara og Peters
Maté píanóleikara, túlkunin var sérlega lifleg og fal-
leg, samspilið gott og aflar hendingar vel mótaðar.
Var þar hvergi dauður punktur; sónatan rann ljúf-
lega áfram allt til enda, og var hinn fjörlegi scherzo
þáttur sérstaklega skemmtilegur, bæði glitrandi og
danskenndur. Enn fremur voru hinir kaflarnir leikn-
ir af skáldlegu innsæi og var útkoman afar ánægju-
leg.
Frá þriðja tímabilinu var sónata fyrir selló og pí-
anó opus 102 nr. 1 í C-dúr sem þeir Gunnar og Peter
léku af mikifli alvöru og skilningi. Sumt heppnaðist
reyndar ekki eins og best verður á kosið en í heild
var túlkunin stórbrotin. Víða var að finna ljóöræna
fegurð, sérstaklega í Adagio þættinum, sem var ein-
staklega vel fluttur. Sama má segja um Erkiher-
togatríóið svokallaða, sem er í B-dúr opus 97 og til-
heyrir öðru timabilinu. Þar var flutningurinn magn-
aður og kraftmikill og ekkert gefið eftir í dramatísk-
um hápunktum. Túlkunin var fullkomlega í anda
Beethovens, þrungin innri spennu og skýrt afmörk-
uðum andstæðum, og hægi þátturinn, sem er þunga-
miðja verksins, var leikinn svo fallega að unun var á
að hlýða. Jónas Sen
Kvikmyndir frá Norðurbotni
Á morgun verður í Norræna húsinu kvik-
myndahátíð frá Norðurbotni sem hefst á fyrir-
lestri Per-Erik Svensson kl. 12 á hádegi. Hann
talar um þróun kvikmyndagerðar í
Norðurbotni sem lögð hefur verið
mikil áhersla á, áhrif og árangur
hennar og framtíðarsýn Filmpool
Nord. Filmpool Nord hf. er svæð-
isstofnun fyrir kvikmynda- og
myndbandagerð í Norðurbotni og á
að efla gerð kvikmynda og sjón-
varpsefnis. Til þessa er lagt
fé, mismikið milli ára,
tækni og mannafli sem og
öflugt tengslanet og at-
orka. Filmpool Nord fram-
leiðir bæði stuttmyndir og
myndir í fullri lengd,
leiknar myndir og heim-
ildamyndir og hefur sið-
asta kvikmyndin í fullri
lengd, Glervængir undir
stjóm Reza Bager, vakið mikla athygli og verið
valin til sýningar á kvikmyndahá-
tíðinni í Cannes í ár. Auk þess
vinnur stofnunin að dreif-
ingu, kynningu og sölu á
kvikmyndum ásamt því að
starfa með fjölmiðlum að
fræðsluverkefnum.
Fyrsta sýningin er á
heimildamyndinni
Blóðslóð eftir Gunillu G.
Bresky (50 mín.) kl. 16 en
hún hlaut nýlega mikils-
virt verðlaun á sjón-
varpsmyndahátíðinni í
Isko-Matti og hans
heittelskaða
Ibúar Noröurbotns leggja
mikla áhersiu á fram-
leiöslu kvikmynda.
Biarritz í Frakklandi. Myndin segir frá örlögum
rússneskra stríðsfanga í Norður-Noregi í seinni
heimsstyrjöld og hvernig þýska hemámsliðið
níddist miskunnarlaust á þeim.
Kl. 17 verður Anton (26 mín.) eftir Reuben
Sletten sýndur, saga af pönkara í Murmansk,
sem hefur lítils háttar tekjur af því að tattóvera
vini og nágranna og líst ekki á blikuna þegar
hann er kallaður í herinn. Fyrir flóðið (26 mín.)
eftir Mika Ronkainen er kl. 17.30 og fjallar um
átökin um Vuoto-stífluna sem hafa staðið í
fjörutíu ár. Isko-Matti og ástin (20 mín.) undir
stjórn Paul-Anders Simma verður sýnd kl. 18,
gamansöm mynd með blöndu af skuggalegum
draugagangi. Og loks Rackelhane (40 mín.) kl.
18.30, skáldleg frásögn af manni sem hefur lengi
barist gegn því að áin hans sé virkjuð.
Ókeypis er á myndirnar. Þær eru með
finnsku, sænsku eða rússnesku tali en allar
með enskum texta nema sú síðasta sem er á
sænsku.
___________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Laxness í tónlist
Uppskeruhátíð Þorgerðar Ingólfs-
dóttur og Hamrahlíðarkórsins henn-
ar verður með óvenjulegu sniði í ár.
Þau hafa undirbúið eins konar tón-
listarlega bókmenntadagskrá þar
sem þau kanna hvernig tónskáld
hafa hugsað til Halldórs Laxness í
tónum og hana flytja þau í Þjóð-
menningarhúsinu við Hverfisgötu
annað kvöld, fimmtudagskvöld, kl.
20.30. Vel fer á því að hafa dag-
skrána þar því í því húsi er nóbels-
skjalið geymt og frumútgáfur af öll-
um verkum Halldórs.
Á dagskránni verða m.a. flutt ólík
lög við sömu Ijóðin úr bókum Hall-
dórs, til dæmis lög Gunnars Reynis
og Atla Heimis viö ljóð úr Sjálf-
stæðu fólki og lög Gunnars Reynis
og Jóns Ásgeirssonar við ljóð úr
Heimsljósi. Þá verður leikið af list-
fengi á saltfisk undir lag úr Atóm-
stöðinni.
Þorgerður sagði að óvenjulega
gaman hefði verið að undirbúa
þessa dagskrá. Unga fólkið hefði les-
ið bækur Halldórs sér til mikillar
skemmtunar og myndi sjálft sjá um
kynningar.
Uppskeruhátíð
Fóstbræðra
Vortónleikaröð Fóstbræðra hófst
í gærkvöldi í Langholtskirkju og
heldur áfram annað kvöld á sama
stað kl. 20.30. Einnig verða tónleikar
þar á föstudagskvöldið á sama tíma
og kl. 14 á laugardag.
Auk kórsins koma fram þau
Rannveig Fríða Bragadóttir messó-
sópran, sem um þessar mundir er
fastráðin við Vínaróperuna, og Jó-
hann Friðgeir Valdimarsson, einn
efnilegasti tenórsönvari íslendinga.
Stjórnandi Fóstbræðra er Árni
Harðarson og Jónas Ingimundarson
sér um píanóleik. Efnisskráin er
fjölbreytt og nýstárleg; meðal ann-
ars frumflytur kórinn nýtt verk eft-
ir Atla Heimi Sveinsson sem heitir
Alþingisrapp og er textinn byggður
á vísum alþingismanna, sem fluttar
voru í síðustu þingveislu. Þá flytur
kórinn einnig lagið Fenja Úhra eftir
Hjálmar H. Ragnarsson við texta
Karls Einarssonar Dunganon og er
það frumflutningur á verkinu fyrir
karlakór.
Tónleikar
í Selfosskirkju
Kirkjukór Selfoss heldur tónleika
í kirkjunni annað kvöld kl. 20.30.
Þetta eru öðrum þræði afmælistón-
leikar þvf bæði kirkjan og kórinn
eiga afmæli um þessar mundir,
kirkjan 45 ára afmæli og kórinn 55
ára . Á tónleikunum verður flutt
ýmis kirkjuleg tónlist, Elín Gunn-
laugsdóttir syngur einsöng og sr.
Þórir Jökufl Þorsteinsson flytur
ávarp og annast kynningu. Aðgang-
ur er ókeypis.
Um sjálfs-
ævisögur
Kl. 12 á háaegi á
morgun heldur
Soffia Auður Birg-
isdóttir bók-
menntafræðingur
rabb í Rannsókna-
stofu í kvenna-
fræðum í stofu 101
í Odda. Fyrirlest-
urinn nefnir hún „Um sjálfsævisög-
ur sem bókmenntaform."