Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2001, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2001, Blaðsíða 10
10 DV LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2001 Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf. Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason Aðstoöarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: Þverholti 11, 105 Rvik, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999 Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605 Setning og umbrot: Frjáls fjðlmiðlun hf. Plötugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf. Áskriftarverö á mánuði 2050 kr. m. vsk. lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblað 280 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds. DV greiðir ekki viðmælendum fýrir viötöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim. Gegnsœi og traust Notalegt er þjóðfélag, þar sem fólk treystir hvert öðru, embættismönnum sínum og stjórnmálamönnum, svo og innviðum þjóðfélagsins. Aðgerðir til að efla og tryggja traust manna á samfélaginu eru brýnni þáttur vestræns lýðræðis en frjálsar kosningar á fjögurra ára fresti. Tugir dæma þess eru í þriðja heiminum, að kosningar séu haldnar reglulega, án þess að vestrænt lýðræði teljist ríkja. í þessum löndum skortir lög og rétt, frelsi til skoð- ana, funda og frétta og gegnsæi í innviði þjóðfélagsins. Sukksamir lýðskrumarar ráða ferðinni. Sum atriði eru svo sjálfsögð og einföld, að við áttum okkur ekki á, að þau séu meðal forsenda lýðræðis. Tökum fasteignaskrána sem dæmi. Með nákvæmri skráningu, sem er gegnsæ og nýtur trausts, geta menn sannað eigna- rétt sinn án þess að leita skjóls hjá sterkum aðila. Einn af einföldu þáttunum er, að til skuli vera flugslysa- nefnd, sem gefur út skýrslur um orsakir flugslysa. Þar sem þær eru gefnar út, eru þær gegnsæjar og opnar fyrir gagnrýni. Líklegt má telja, að slík gagnrýni leiði smám saman til betri vinnubragða í flugslysanefnd. Svo alvarlegir annmarkar eru á nýrri skýrslu, að full- yrða má, að núverandi flugslysanefnd njóti ekki trausts fólks. Hún er talin skauta léttilega yfir kerfislæg vandræði í flugmálum landsins. En skýrslan er gegnsæ og vekur umræðu, sem getur leitt til endurbóta á kerfinu. Annað þekkt dæmi í nútímanum er umhverfismat, sem að vestrænni fyrirmynd hefur verið tekið upp við undir- búning stórframkvæmda á borð við orkuver. Með því ferli verður málatilbúnaður gegnsærri og auðveldara verður að koma af stað málefnalegri umræðu. Hitt er svo líklegt, að í fyrstu umferðum komi í ljós, að ekki sé nógu vel staðið að umhverfismati, ekki sízt þegar verið er að renna stoðum undir framkvæmdir, sem í eðli sínu eru meira pólitiskar en hagkvæmar. Slíkt umhverfis- mat hagsmunagæzlu mun ekki njóta trausts manna. Þriðja dæmið um gegnsæi og traust er, að vestræn ríki leitast við að draga mikilvæg hlutverk úr höndum rétt kjörinna fulltrúa og fela í hendur embættismanna, sem ekki þurfa að vera á teppinu hjá ráðherrum. Þannig eru seðlabankar og þjóðhagsstofnanir gerðar sjálfstæðar. Það skerðir traust manna á slíkum stofnunum hér á landi, að ráðamenn skuli vera með nefið niðri í þeim. For- sætisráðherra amast við gagnrýni í skýrslum Þjóðhags- stofnunar, þótt slík gagnrýni þyki sjálfsögð og nauðsynleg hjá þjóðhagsstofnunum nágrannaríkjanna. Það skerðir líka traust manna á slikum stofnunum, ef þeim er stjórnað af þreyttum stjórnmálamönnum, sem fá embættið fyrir að hætta að vera fyrir í pólitíkinni. Slik misnotkun á Seðlabankanum rýrir traust manna á honum og spillir getu hans til að valda hlutverkinu. Einnig er þáttur vestræns lýðræðis, að fólk geti treyst gjaldmiðlinum. Gengi hans má aðeins breytast hægt á löngum tíma. Vegna erfiðleika við að standa undir þeirri kröfu hafa vestrænar þjóðir í auknum mæli farið að nota öflugar myntir á borð við dollar og evru. Loks má nefna gegnsæi, sem þarf að vera í fjárreiðum stjómmálanna, svo að fólk sjái, hvernig pólitikin er fjár- mögnuð. Lög um opnar fjárreiður eru forsenda gegnsæis, sem er síðan forsenda umbóta, sem að lokum leiða til trausts. Þannig er vestræn lýðræðisþróun. í mörgu erum við aftarlega á merinni í þessu ferli vest- ræns lýðræðis. Leiðtogar okkar fara sér óþarflega hægt við að efla gegnsæi og traust í þjóðfélaginu. Jónas Kristjánsson Bæði bíll og bílstjóri Jónas Haraldsson aðstoðar- ritstjóri Stutt sjómannaverkfall er bara eins og smálegt fri, tilhlökkun fyrir alla. Eiginmaðurinn og pabbinn er heima til tilbreyting- ar. Hann fagnar því, konan og börnin líka. Það er hátíð í kotinu. Langt verkfall sjómanna er hins vegar böl. Þá fer nýjabrumið af. Karlinn fer að skipta sér af. Hann fer inn á verksvið konunnar og það kann ekki góðri lukku að stýra. Sjómannskonur hafa þá sérstöðu að vera bæði bíll og bíl- stjóri eins og segir í gömlum dægurlagatexta. Þær eru hús- bændur á sínu heimili, sjá um allt sem viðkemur fjárhag og heimilisrekstri, húsi og bíl og síðast, en ekki síst, uppeldi barn- anna. Karlarnir leggja að sjálf- sögðu til heimilisins líkt og kon- urnar en hlutverk þeirra er samt allt annað. Þeir eru í hlutverki gestsins sem kemur og fer eftir stuttan tíma. Stutt hamingja Þegar ég var í háskóla las ég fróðlega bók um togarasjómenn í Fleetwood. Þeir, líkt og margir þarlendir starfsbræður, höfðu lifibrauð sitt af veiðum á íslands- miðum. Líf karlanna var púl á fjarlægum miðum og langar fjar- vistir frá heimili. Það var því mikil tilhlökkun að komast heim eftir túrinn. Sömu sögu var að segja af heimilum þeirra. Þar snerist allt um heimkomu eigin- manns og foður. Það var skúrað og skrúbbað svo allt ilmaði af sápu. Kona og krakkar voru i sínu finasta pússi þegar skipið lagðist að. Hátíðarmatur beið, hjónin áttu sínar yndisstundir og fjölskyldan var sameinuð. Þetta hamingjuríka ástand stóð þó stutt. Þegar á þriðja degi voru karlarnir farnir að skipta sér af heimilisrekstrinum og jafnvel skamma börnin. Konan varð fúl og börnin grétu. Karlamir fundu að þeir voru fyrir á heimilinu og leituðu niður á bryggju þar sem þeir hittu félaga sína í sömu stöðu. Þeir urðu því fegnir þegar þeir komust aftur á sjóinn. Þar höfðu þeir hlutverk. Sama gilti um konuna. Hún stjórnaði öllu sem stjórna þurfti þegar eiginmaðurinn var farinn og andaði því léttar þegar hann sigldi á brott. Þetta breytti engu um sömu tilhlökkun sjómanns- ins að komast heim næst eða konunnar og barnanna að fá hann heim. Landlegan mátti bara ekki verða of löng. Þá ruglaðist mynstrið. Þótt ekki megi færa þetta enska ástand beint yfir á íslenskar sjómanns- fjölskyldur má þó ætla að einhver skyldleiki sé. Því verðum við land- krabbar, sem viljum að hjól þjóðarbúsins fari að snúast á ný, að treysta á sjómannskonurnar. Þær verða að reka á eftir sínum mönnum svo samkomulag ná- ist. Það verður að koma körlun- um á sjóinn á ný þó ekki væri nema til þess að eðlilegt ástand skapist á ný á heimilum sjó- mannskvenna. Þar verður af- skiptum karlanna af því sem konunum einum kemur við að linna. Ósýnilegur heimilismaður Þessu er öfugt farið á mínu heimili. í seinni tíð bý ég að kalla eingöngu með konum. Strákarn- ir, synir okkar hjóna, eru ýmist farnir eða að fara að heiman. Því er ég einn eftir af karlkyni með konu og dætrum. Frómt frá sagt láta þær mig ekki trufla sitt dag- lega líf eða stjórnun á heimilinu. Ég hef það meira áð segja stund- um á tilfinningunni að þær taki alls ekki eftir því að ég er þar heimilisfastur. Nýlega reyndi ég að ná sambandi við þessar konur í lífi mínu og kallaði til þeirra milli hæða í húsinu. Þær sátu saman og létu sem þær heyrðu ekki í mér. Loks gafst yngri dótt- ir okkar upp og sagði við móður sína: „Ég held að hann sé eitt- hvað að reyna að tjá sig.“ Hún talaði sem sagt um föður sinn í þriðju persónu. Hvorki móðirin né eldri dóttirin nenntu að sinna þessari ábendingu hinnar yngri. Ég fékk því ekkert svar. Vantrúin augljós Frekari staðfesting tilgangs- leysis míns á heimilinu fékkst á dögunum. Þá kom í Ijós að hugs- anlegt var að móðirin yrði að sinna erindum í útlöndum á sama tíma og eldri dóttir okkar Líkur eru á að lörigu sjó- mannaverkfalli Ijúki innan skamms. Ekki vegna þess að vél- stjórar sömdu við út- gerðarmenn og lögðu línuna. Ekki vegna þess að þjóðarbúið engist og markaðir tapast. Ekki vegna þess að landverkafólk hangir heima á bótunum einum. Allt eru þetta smámunir ein- ir miðað við það sem skiptir máli. Sjómannskonurnar eru orðnar leiðar á að hafa karl- ana heima. Það er það sem skiptir sköpum. Þœr ráða því sem þcer vilja og segja, hingað og ekki lengra. Þetta var allt lygi Illu má venjast svo gott þyki, seg- ir máltækið og kannski var þaö þess vegna sem íslendingar gáfust ekki upp fyrir náttúruöflunum heldur ákváðu að lifa aldirnar af. Píning þjóðarinnar hefur verið samofin sögunni allt fram á síðustu öld. Landsmenn hafa þurft að láta margt yfir sig ganga, en tekið með þegjandi samþykki. Hundleiöinlegt sjó Kannski er það þessi áunna að- lögunarhæfni sem hefur valdið mikilli og almennri aðsókn íslend- inga að síendurteknu absúrdleik- riti olíufélaganna. Landanum hefur fundist þetta hundleiðinlegt sjó en samt hafa menn staðið í biðröðum til að ná í miða. Þetta leikrit er alltaf eins. I fyrsta þætti stígur ein- hver ijölmiðlanna fram og flytur fregnir af þvi að von sé á verð- hækkun á olíu, ýmist vegna hækk- andi heimsmarkaðsverðs eða óhag- stæðrar gengisþróunar. Á miðnætti sama dag fer annar þáttur leikrits- ins fram. Þá hækka öll olíufélögin verðið á bensinlítranum um sömu auratölu en síðan er hlé. Þriðji þáttur hefst daginn eftir þegar fréttamenn spyrja forstjórana af hverju allir séu með sama verð, hvort samráð sé í gangi? Nei, nei, segja furstarnir. Þvert á móti sé samkeppni mjög hörð í olíubrans- anum á íslandi. „Við erum að kaupa inn af sömu aðilum og þeir selja á sama verði. Það er einfalt reikningsdæmi að svona verður þetta bara að vera,“ segia þeir og þar með lýkur leikritinu. En aldrei klappaði neinn heldur tóku menn þessu sem hverju öðru hundsbiti. Illu má venjast svo gott þyki, sagði þjóðin - það er vonlaust að koma böndum á þessa menn. Senuþjófnaður í ljósi þessa er ekki skrýtið að mönnum hafi brugðið í brún þeg- ar Skeljungur ákvað að stela sen- unni og gjörbreyta leikritinu. Þetta var upphaf nýrra tima og nýs leikrits sem ber yfirskriftina „Verðstríð". Tímasetningin er at- hyglisverð og hafa vangaveltur komið upp hjá viðmælendum blaðamanna um að Skeljungur hafi jafnvel ekki staðið einn að baki senuþjófnaðinum heldur hafi olíufélögin sameiginlega sett verðstríðið á svið. Samkeppnisyf- irvöld hafa undanfarið brýnt
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.