Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2001, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2001
DV
Helgarblað__________
Baráttan
um bensínið
Það er stríð í Reykjavík. Það
hefðu fáir búist við því ofan í um-
ræðuna um verðsamráð og „græn-
metismafiu“ að olíufélögin færu í
stríð en það er samt skollið á. Þaö
geisar verðstríð í bensínsölu og
sveittir afgreiðslumenn hamast við
að skrúfa og stilla verðið í tölvunni
meðan árvakrir neytendur hring-
sóla fyrir utan og bíða færis á
besta verðinu.
Það sem gerðist áður var að olíu-
félögin tilkynntu hækkun 1. maí
sem er frá fornu fari baráttudagur
verkalýðsins og má það heita
óheppileg tímasetning. Bensín hef-
ur verið dýrt undanfarin misseri
en náði nú nýju meti og fór yfir 100
krónur hver lítri. Helstu orsakir
voru sagðar hækkun á heimsmark-
aðsverði og hljómar kunnuglega.
Fjórum dögum seinna tilkynnti
Esso um tæplega fjögurra króna
hækkun í viðbót og mátti skilja að
það stafaði einkum af miklu geng-
isfalli krónunnar og ýmsum váleg-
um teiknum á himni efnahagslífs-
ins. Olís fylgdi í kjölfarið og stökk
á vagninn en öllum að óvörum
brast hin rómaða samfylking olíu-
félaganna þegar Skeljungur til-
kynnti að þar á bæ yrði engin
hækkun að sinni heldur skyldu
menn bíða átekta og sjá hver fram-
vindan yrði.
Við erum einir
Markaðurinn þoldi augljóslega
ekki misjafnt verð á bensini nema
fáa daga því í byrjun þessarar
viku lækkuðu Esso og Olís verð
sitt á ný og markaði það upphaf
verðstríðs milli félaganna sem enn
stendur.
„Það kaupa aUir inn á sama
verði. Það er alveg sama hvort það
er Skeljungur eða Jón Jónsson.
Svona er þetta,“ segir Kristinn
Bjömsson, forstjóri Skeljungs, en
halda má því fram að hann í nafni
Skeljungs hafi hrint stríðinu af
staö. En er sama verð og sameigin-
leg innkaup náttúrulögmál?
„Esso og Olís kaupa inn saman.
Þar eru ákveðin eignatengsl á
milli því Esso á 40% í Olís og
reyna þeir eflaust að nýta sér kraft
stærðarinnar. Við kaupum inn
einir og leitum stundum víðar en
þeir og fórum stundum óhefð-
bundnari leiðir. Við tökum inn
minni skammta og minni skip sem
er óhagstæðara. Þetta er allt
spurning um marga þætti. Við
erum trúlega ekki að kaupa inn
eins og þeir en við erum að kaupa
sömu vöru og flytja hana sömu
vegalengd."
Samstaðan brást
En hvers vegna brast samstaða
félaganna einmitt núna? Hvers
vegna hækkuðuð þið ekki bensín-
ið um leið og hinir eins og alltaf
hefur gerst?
„Við fréttum þetta á fostudegi að
Esso væri búið að hækka um 3,40
í viðbót. Við skutum á fundi,
nokkrir helstu stjómendur félags-
ins. Okkur fannst að það gjöm-
ingaveður sem væri í kringum
gengi íslensku krónunnar væri
með þeim hætti að rétt væri að
bíöa auk þess sem það hefur ekki
tíðkast í þessu fyrirtæki að hækka
bensínverð tvisvar sinnum í sömu
vikunni," segir Kristinn.
Ekki auðveld ákvörðun
Ótíðindin af gengismálum voru
ekki góðar fréttir fyrir Skeljung en
þennan sama dag var haldinn
stjórnarfundur þar sem kynnt var
óendurskoðað þriggja mánaða
uppgjör sem sýndi 44 miUjóna
króna tap og gengistap hrannast
upp og nam 500 milijónum á ein-
um mánuði. Miðað við 113 miUj-
óna hagnað á sama tíma í fyrra
voru þetta slæmar fréttir. Var
ekki freistandi í þessari stöðu aö
stökkva með á vagninn og hækka
bensínið eins og hinir?
„Þetta var ekkert auðveld
ákvörðun. Skeljungur hefur aUtaf
verið rekinn með hagnaði, að visu
ekki neinum gríðarlegum hagnaði
en reksturinn hefur verið farsæU
og í jafnvægi. Fyrirtæki eins og
okkar ber mikla ábyrgð gagnvart
samfélaginu og sínu starfsfólki.
Það er ekki okkar stíU að rjúka tU
og taka þátt í einhverri æsingu.
Með því hefðum við veriö að heUa
olíu á eldinn. Mér finnst það ekki
forsvaranlegt.
Mér sýnist í dag að við höfum
haft nokkuð tU okkar máls því
gengið hefur verið að rétta úr
kútnum. Við vorum ekki sammála
því að tímabært væri að hækka
verðið. Ég get ekki annað en verið
ánægður með að svo virðist sem
við höfum haft á réttu að standa.
Ég er nýkominn af fundi SheU
sem haldinn var í Istanbúl í Tyrk-
landi þar sem menn breyta verð-
inu í hverjum kaffitíma. Þar búa
menn við ónýtan gjaldmiðil og
erfitt efnahagsumhverfi. Þetta á
alls ekki við hér og þess vegna
eiga menn ekki að hlaupa til og
segja að gengisstefnan sé ónýt og
þess vegna verði að hækka bensín-
ið.
Auðvitað veldur þetta ólgu á
markaðnum. Við auglýstum þetta
að sjálfsögðu því við þurfum meiri
viðskipti tU að mæta því að hækka
ekki.“
Menn nteð slæma samvisku?
Kristinn segir að í rauninni séu
engin rök fyrir því að lækka verð
á bensíni niður fyrir það sem nam
hækkuninni 1. maí.
„En ef menn eru með slæma
samvisku vegna þess að hafa
hækkað verðið meira en aðstæður
leyfðu þá er ekki nema sanngjarnt
að eitthvað af því gangi tU baka.
Það er líklega það sem félagar okk-
ar, t.d. í Olís, eru að gera.“
Kristinn segir að Skeljungs-
menn hafi lengi verið talsmenn
þess að vera með mun örari breyt-
ingar á olíuverði en nú tíðkast og
breyta verðinu í takt við sveiflur á
heimsmarkaði með líkum hætti og
tíðkast víða erlendis.
„Við ættum að vera enn gagn-
særri. Ég sagði einhvern tímann
að við ættum að vera með dag-
prísa en með aulafyndni var nú
snúið út úr þeim ummælum þegar
ég lét það fylgja að við gætum ekki
gert það einir.
Það gera þetta allir í kringum
okkur. Það væri raunhæft að
skoða verðið einu sinni í viku meö
tUliti til heimsmarkaðar. Þessar
skoðanir mínar hafa ekkert
breyst. Það er löngu tímabært að
taka upp nútímalegar aðferðir í
þessum viðskiptum."
Hvaða verðsamráð?
Olíufélögin hafa um langa hríð
hækkað og lækkað sitt verð mjög
nákvæmlega í takt. Frávik frá því
eru þessa dagana köfluð stórtíð-
indi. Staðfestir þetta ekki víðtækt
verðsamráð félaganna?
„Þannig er almenningsálitið. Ég
geri mér grein fyrir því. Enda er
mjög alið á því í sumum fjölmiðl-
um og í pistlum hjá helstu nöldrur-
um landsins. Hins vegar er það
þannig að þegar aUir eru aö kaupa
sömu vöruna á svo tU sama mark-
aönum þar sem verð er greint mín-
útu fyrir mínútu fyrir þetta svæði
í Evrópu er óumflýjanlegt að
verðið sé það sama. Þess vegna
vísa ég þvi út í hafsauga aö um
verðsamráð sé að ræða. Svo er alls
ekki.
Þið hafið ekki náð að sannfæra
almenning um að samráð sé ekki í
gangi. Ef virk samkeppni væri í
gangi myndi þá almenningur sjá
einhvem örlítinn verðmun milli
félaganna við venjulegar aðstæð-
ur?
„Það sem gerist er að það kemst
enginn upp með að lækka verðið
því hinir elta hann. Menn geta
leikið sér meira með verðið á þess-
um sjálfsafgreiðslustöðvum og það
héifa menn gert svolítið."
Skeljungur er hluthafi í Orkunni
sem rekur sex sjálfvirkar bensín-
stöðvar, Olis rekur ÓB sem rekur
níu slíkar stöðvar og Esso er að
fara af stað með sambærilegar
stöðvar. Hefur hlutdeild þessara
stöðva vaxið í bensínsölu?
„Stöðvar Orkunnar eru flestar í
grennd við stórmarkaði eða versl-
unarkjama. Við komum annars
ekkert að rekstri Orkunnar en þró-
unin hefur verið svipuð og erlend-
is.“
Förum okkar eigin leiðir
Verðsamráð ráðandi aðila í ís-
lensku viðskiptalífi hefur verið
mjög áberandi upp á síðkastið.
Fréttir af „grænmetismafiunni"
sem fundaði í Öskjuhlíð hafa vakið
athygli og margir sem tóku til
máls vegna skýrslu Samkeppnis-
stofnunar um samráð á grænmetis-
markaði bættu gjarnan við að olíu-
félögin hlytu að verða næst. Má
halda því fram að Skeljungur hafi
séð sér leik á borði og brjóta upp
samstööu félaganna og bæta um
leið ímynd olíufélaganna allra?
„Okkar ákvörðun var viðskipta-
legs eðlis og hafði í upphafi lítið
með ímynd að gera. Hins vegar
höfum viö lengi lagt áherslu á að
Skeljungi sé stjórnað af fyrir-
hyggju og yfirvegun þar sem
ákvarðanir eru teknar að vandlega
yfirlögðu ráði. Viö þekkjum um-
ræðuna og vitum að fólk hefur
skoðun á verðákvörðunum olíufé-
laganna. í okkar huga er það eftir-
sóknarvert að vera sér á báti þegar
kringumstæður og ytri aðstæður
leyfa. Við forum okkar eigin leiðir
og þó keppinautar okkar fari aðra
leið þá kærum við okkur kollótta.
Við tökum okkar ákvarðanir ekki í
hendingskasti og við eigum allt
okkar undir því að fólk vilji versla
við okkur. Við sækjumst ekki eftir
óeðlilegri umbun fyrir vikið held-
ur sanngjamri. Þarna gafst kjörið
tækifæri til að skapa okkur sér-
stöðu gagnvart viðskiptavinunum
og við viljum gjarnan halda henni.
Því höldum við ótrauðir áfram og
varðar lítið um það hvað hinir
gera.“
Stækkar við fólksflóttann?
Skeljungur hefur um 35% hlut-
deild á bensínmarkaði og er næst-
stærsta fyrirtækið á eftir Esso.
Þessi hlutdeild Skeljungs hefur
aukist lítillega á undanfornum
árum og vaxið um 3% á undan-
förnum árum. Markaðsstaða Skelj-
ungs er mun sterkari á höfuðborg-
arsvæðinu en úti á landi þar sem
Esso ræöur lögum og lofum. Þessi
munur á ólikum markaðssvæðum
kemur meðal annars fram í því að
meðan Skeljungur rekur rúmlega
60 bensínstöðvar er Esso með rúm-
lega 100 stöðvar. Er aukin mark-
Ég þekki hins vegar vel marga sem eru taldir hluti af
Kolkrabbanum og það vill svo skringilega til að sumir
þeirra eru meira að segja frœndur mínir. Allir vilja
frekar vinna með þeim sem þeir þekkja og treysta og
ég er þar engin undantekning.
Það gera þetta allir í kringum okkur. Það vœri raun-
hœft að skoða verðið einu sinni í viku með tilliti til
heimsmarkaðar. Þessar skoðanir mínar hafa ekkert
breyst. Það er löngu tímabœrt að taka upp nútíma-
legar aðferðir í þessum viðskiptum.