Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.2001, Blaðsíða 22

ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 2001

nðimur
Stephen Hawking með umdeildar yfirlýsingar:
Dómsdagsspár hljóta ekki hljómgrunn
Einn þekktasti
vísindamaður
okkar tíma,
stærðfræðing-
urinn Stephen
Hawking, hefur
vakið upp kurr í vísindasamfélag-
inu með ummælum í viðtali við
breska dagblaðið Daily Telegraph.
1 viðtalinu var rætt um væntan-
lega bók Hawking, The Universe in
a Nutshell (í. Alheimurinn í hnot-
skurn).
Á meðal þess sem farið hefur í
taugarnar á sumum starfsfélögum
Hawkings eru dómsdagsspár hans
um hugsanleg afdrif mannkyns á
næsta árþúsundi. Hawking telur
að hætta sé á að manngerður vírus
eigi eftir að ganga af mannkyninu
dauðu. Hvort sem það verður af
slysni eða með ráðum gert. Það er
skoðun Hawkings að þetta verði
örlög mannkyns nema ef til komi
landvinningar og landnám úti í
geimnum. Ekki gangi að veðja á
öryggi einnar lítillar plánetu.
Hawking er viss í sinni sök um að
liffræðilegar uppgötvanir muni
vera aðalógnin en ekki eðlisfræði-
legar. Rannsóknarstofur til líf-
fræðirannsókna séu litlar og erfitt
að hafa eftirlit með þeim öllum.
Einnig telur Hawking að krukkað
verði í erfðafræðilega uppbyggingu
mannsins áður en hann getur haf-
ið löng ferðalög út í geim.
Benny Peiser, doktor í mann-
fræði, er einn þeirra sem ekki taka
undir tal Hawkings. Hann telur að
Stephen Hawking, einn þekkasti vísindamaöur okkar tíma þjáist af ólæknandi vöövarýrnunarsjúkdómi og talar
gegnum tölvu.
Hawking telur að
hætta sé á að mann-
gerður vírus eigi eftir
að ganga af mannkyn-
inu dauðu. Hvort sem
það verður af slysni
eða með ráðum gert.
Það er skoðun Hawk-
ings að þetta verði ör-
lög mannkyns nema ef
til komi landvinningar
og landnám úti í
geimnum.
Hawking sé aðeins að reyna að
selja bókina sína með því að halda
svona dómsdagsspám fram. Peiser
er á þeirri skoðun að kenningar
Hawkings seinustu árin hafi verið
æ ævintýralegri. Ekki sé langt síð-
an hann hafi lagt fram þá kenn-
ingu hitastig jarðar ætti eftir að
hækka og hækka vegna aukins
magns koltvísýrings af mannavöld-
um og að afleiðingarnar yrðu sjóð-
bullandi yfirborð líkt og er á Ven-
us. Peiser segir að Hawking, líkt
og aðrir dómsdagsspámenn, ýki
allar mögulegar hættur. í leiðinni
tækju þeir ekki með í reikninginn
möguleikana á að mannkynið
kæmi upp með félagslegar, tækni-
legar eða læknisfræðilegar lausnir
við hugsanlegum vandamálum.
Tækniþróun og samfélagsleg þró-
un nú á dögum hefur að mati
Peiser gert lffslikur mannkyns
næsta árþúsundið mun hærri en
áður hefur þekkst.
Miklar breytingar á sjávarhæð
- vegna bráðnunar suðurskautsíss fyrir 25-34 milljónum ára
Rannsóknir á
borkjörnum úr
íshettunni á Suð-
urskautslandinu
sýna að yflr-
borðshæð sjávar
á jöröinni sveifl-
aðist mikið til með reglulegu millibili
fyrir um 15-34 milljónum ára. Hópur
vísindamanna hefur unnið að rann-
sóknum á austurströnd heimskauts-
landsins og samkvæmt niðurstöðum
þeirra rannsókna þá sveiflaðist yfir-
borð sjávar um allt að 50-65 metra á
milli ísalda og heitari tímabila. Von-
ast er til að rannsóknir þessar hjálpi
loftslagsfræðingum að spá fyrir um
breytingar í loftslagi í framtíðinni.
Vísindamenn hafa þegar sett fram
þá kenningu að loftslagsbreytingar á
norðuhveli jarðar, innan seinustu
tveggja milljóna ára, hafi haft gríðar-
leg áhrif á sjávarhæð. Talið er að þær
breytingar hafi komið til vegna smá-
mmmmnmismmmMtmemimimaBBmiii
vægilegra breytinga í sporbraut jarð-
ar um sólina og að ísbráðnun hafi ris-
ið og fallið um allt að 100 metra.
Breytingar þessar gerðust með reglu-
legu millibili, eða á um 20.000, 40.000
og 100.000 árum. Þessi tímabil eru
kölluð Milankovitch-tímabil. Rann-
sóknirnar á Suðurskautslandinu eiga
að kanna hvort svipuð timabil hafi
gengið yfir áður en íshettan á norður-
skautinu myndaðist. Svo virðist vera
samkvæmt niðurstöðunum. Sýnt hef-
ur verið fram á tímabil mikilla breyt-
inga sem gerðust á 40.000 árum. Vís-
bendingar eru einnig um að stundum
hafi þetta gerst á mun styttri tíma eða
10.000 árum eða styttra.
Meðalhiti loftslags jarðar á þeim
tíma sem rannsakaður var var um 3-4
gráðum hærri en gerist í dag, auk
þess sem koltvísýringsmagn lofthjúps-
ins var tvöfalt á við það sem er í dag.
Þetta þýðir að engar stórvægilegar
breytingar hafa orðið á yfirborði sjáv-
Hópur vísindamanna
hefur unnið að rann-
sóknum á austur-
strönd heimskauts-
landsins og sam-
kvæmt niðurstöðum
þeirra rannsókna þá
sveiflaðist yfirborð
sjávar um allt að 50-65
metra á milli isalda og
ar seinustu árþúsundin. Samkvæmt
spám er hins vegar talið að hiti og
koltvísýringsmagn í lofthjúpi jarðar
verði orðið svipað eftir um 100 ár ef
ekki tekst að takast á við gróðurhúsa-
áhrifin.
Stórir farfuglar spara orku meö því aö fljúga oddaflug, auk þess sem þaö hjálpar viö veiöar.
Lofthiti var um 3-4 gráöum hærri og koltvísýringsmagn í lofthjúpnum tvö-
falt meira þegar breytingarnar áttu sér staö og talið er aö ástandiö veröi
svipaö eftir um 100 ár. Þá verður Ross sjórinn auöur á ný.
Oddaflug er
orkusparandi
Vísindamenn
hafa nú endan-
lega leyst leynd-
ardóminn á bak
við oddaflug
margra farfugla-
tegunda. Hópur
vísindamanna við Frönsku náttúru-
fræðistofnunina fylgdist með hópi
hvítra pelíkana sem þjálfaðir höfðu
verið til að fljúga á eftir lítilli
svifílugvél. Þetta gaf vísindamönn-
unum tækifæri til að festa lítil
mælitæki við pelíkana og fylgjast
með þeim úr bát fyrir neðan.
Niðurstöður rannsóknanna sýna
að með oddaflugi spara fuglarnir
mikla orku. Hjartsláttur reyndist
mun hægari hjá pelíkönunum þegar
þeir flugu í oddaflugi og þeir náðu
að svífa meira án þess að blaka
vængjunum. Kenningar um ástæðu
oddaflugs hafa lengi verið á þessa
vegu en nú hefur það verið sannað.
Kenningin um þróun oddaflugs er
sú að það auðveldar fuglum að ferð-
ast langar vegalengdir vegna orku-
spörunar, auk þess hjálpar flugið til
við veiðar. Oddaflug er líka talið
vera til hægðarauka í félagslegum
tilgangi. Með því geti fuglar á auð-
veldari hátt haft samskipti hver við
annan.
Hjartsláttur reyndist
mun hægari hjá
pelíkönunum þegar
þeir flugu i oddaflugi
og þeir náðu að svífa
meira án þess að
blaka vængjunum.