Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2001, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2001
15
I>V
Kristín Helga Gunnarsdóttir skapar bráðhressa tólf ára þríbura og sendir
þá til paradísar:
í heimi allsnægtanna er
ekki alltaf rúm fyrir börn
Kristín Helga Gunnarsdóttir er
meöal vinsœlustu barnabókahöfunda
landsins fyrir óborganlegar bœkur
sínar um elskuna hana Binnu og
verölaunabókina um Móa hrekkju-
svín. í ár gefur hún út hjá Máli og
menningu söguna í Mánaljósi, en það
er ekki rómantísk saga um ástir í
meinum og Ijúfsára fundi undir fullu
tungli heldur sagan af sumrinu ör-
lagaríka í lífi Silfurbergþríburanna
þegar þau voru send til ömmusystur
sinnar sem býr í húsinu Mánaljósi í
hippanýlendunni Friöarbœ í Kaup-
mannahöfn.
Þríburarnir íris ína, Isabella og
Júlíus eru tólf ára og búa i Reykja-
vík hjá auðugum foreldrum sínum
sem eru afar önnum kafnar mann-
eskjur. Um börnin hugsar fil-
ippseyska húshjálpin Rósalinda sem
er þeirra önnur móðir. Þegar saman
fer sumarfri þríburanna, brottför
Rósalindu til Filippseyja og brottför
foðurins af heimilinu til viðhaldsins
getur móðirin ekki horfst í augu við
hvunndaginn og grípur til ofan-
greinds ráðs. Og það reynist þjóðráð
fyrir blessuð börnin.
Hvers er börnum þörf?
- Friðarbær er vissulega á sömu
jörðinni og Reykjavík en hann er
samt eins og úr öðrum tíma og öðr-
um heimi. Þar er enginn önnum kaf-
inn og allir elska tólf ára krakka ...
„Eiginlega er hann leifar af
annarri veröld í nútímanum," segir
Kristín Helga. „Ég er ekki að boða
afturhvarf til hippatímans heldur
langaði mig til að leika mér að þess-
um andstæðum. Veruleiki þríbur-
anna hér heima er fremur kuldaleg-
ur og hann er ekkert bundinn við ís-
land; börnin gætu búið hvar sem er í
hinum vestræna heimi, líka í Dan-
mörku, því hún er ekki öll eins og
Friðarbær, síður en svo. Það er al-
þekkt að í heimi alisnægtanna er
ekki alltaf rúm fyrir börn. Mér
fannst fróðlegt að senda þessa
krakka inn í heim með allt öðru gild-
ismati og sjá hvað þau fengju út úr
því. Þríburarnir hafa þörf fyrir
hlýju, umhyggju og samskipti við
aðra og þetta fá þau i Mánaljósi þar sem enginn
gefur neitt fyrir efnisleg gæði en allt fyrir hin
andlegu. En Mánaljós er ekkert dæmigert fyrir
leifarnar af hippamenningunni sem víða eru til,
það er meira eins og pínulitill óskaheimur sem ég
bý til til að bjóða börnunum upp á þá endurhæf-
DV-MYND E.ÖL.
Kristín Helga Gunnarsdóttir rithöfundur
„Aðallega á bók að vera þannig að þú sleppir henni ekki fyrr en hún er búin!“
ingu sem þau þurfa.“
- Þú ert þá ekki að halda þvi fram að líf barna
hafi verið miklu betra á áttunda áratugnum?
„Nei, ég er bara að búa til paradís fyrir þessi
ákveðnu börn.“
- Friðarbær er greinilega reistur á leifum
lesa-
Kristjaníu. Hefurðu sjálf búið þar?
spyr blaðamaður, ekki af baki dottinn.
Kristín Helga hlær við. „Nei, bara
rölt þar í gegn sem túristi. Vissulega
var ég með Kristjaníu í huga öðrum
þræði, en fyrst og fremst er þetta tilbú-
inn fyrirmyndarheimur fyrir þessa
bók, það er að segja húsið Mánaljós
þar sem allir eru vinir og tillitssamir
hver við annan. Umhverfis það er allt
til, þar með taldir dópsalar og brennu-
vargar.“
Þriggja barna þroskasaga
- Af hverju þríburar?
„Ég ímyndaði mér að foreldrar þess-
ara barna væru kannski fólk af því
tagi sem geymir að eiga böm svo lengi
að þegar það er loksins komið í rétta
stöðu og búið að byggja rétta húsið þá
getur það ekki eignast börn nema með
hjálp vísindanna," segir Kristín Helga
og glottir, „og þá geta óvart komið
þrjú! En aðallega var gaman að senda
þessa þrjá einstaklinga - sem eru ólík-
ir þrátt fyrir skyldleikann - út í óviss-
una og athuga hvernig þeir brygðust
við og hvað þeim yrði úr reynslunni.
Þarna fá krakkamir svigrúm til að
leita uppi það sem þau langar til að
gera, Júlíus finnur listaneistann í sér
sem enginn hefur haft tíma til að
finna með honum, íris ína getur borað
sér ofan í bækur og ísabella vasast í
dýrum og fólki að vild.“
- Nú ertu ekki síst þekkt sem pistla-
höfundur í Fréttablaðinu þar sem þú
hefur komið fram sem eitilharður
þjóðfélagsgagnrýnandi og þessi saga
rímar betur við það en fyrri bækurn-
ar þínar. Ertu sjálf á breytingaskeiði
sem höfundur?
„Auðvitað á maður alltaf að vera að
breytast og þroskast sem höfundur,"
ségir Kristin Helga,“ maður er ekki
sama manneskjan í kvöld og í morg-
un!“
- Finnst þér þá vera hlutverk bama-
bóka að benda lesendum á það sem
betur mætti fara í samfélaginu?
„Nei, það finnst mér ekki,“ segir
Kristín Helga ákveðin, „barnabækur
eiga bara að vera skemmtilegar! Það
er svo flott verkefni sem við höfum
fengið: að fá ungar manneskjur til að
lesa og lesa sér til skemmtunar - og svo dá-
samlegt þegar það tekst, að það eitt er alveg nóg.
Auðvitað er gaman að lauma einhverjum korn-
um með ef það skyldi vera mannbætandi, en að-
ailega á bók að vera þannig að þú sleppir henni
ekki fyrr en hún er búin!“
„Kleppari“ fer út í heim
Úlfar Þórðarson læknir er úr
hópi sjö systkina sem ólust upp á
Kleppi, börn yfirlæknisins þar.
Úr þeim ættboga hefur komiö
margt umdeilt fólk sem erfitt er
þó að hafa ekki gaman af. Nú
stendur Úlfar á niræðu og er tek-
inn við að rekja endurminningar
sínar. Ekki kemur fram hvort
hann er rétt að byrja en í öllu
falli lýkur sögunni um miðjan
fimmta áratuginn og eflaust
margt frásagnarvert eftir.
Úlfar kann mikilvægustu list
góðs sögumanns en hún er að
gefa sér tíma - annaðhvort að
segja rækilega frá eða láta það
ógert. Þess vegna eru endurminn-
ingar hans skemmtilegar aflestr-
ar og fróðlegar, þó að stundum
hefði mátt fága aðeins betur. Fyrsti kaflinn segir
frá bernskunni sem litaðist nokkuð af því að þau
systkinin eru dönsk í aöra ætt. Hann er skemmti-
legur og greinargóður (þjóðháttafræðingar munu
kætast). Það er ekki auðvelt að koma áleiðis þeim
anda sem ríkir í fjörugri fjölskyldu en tekst bæri-
lega. Sjálfum sér lýsir Úlfar í anda Egils Skalla-
grímssonar og Grettis Ásmundarsonar. Hann er
óeirinn og fyrirferðarmikill,
hamhleypa til vinnu en gengur
stundum of langt í uppátektar-
seminni.
Næstu kaflar eru hefðbundn-
ar frásagnir af skólanámi,
kannski fullknappar til að vera
verulega áhugaverðar. Þó eru
þar skemmtilegar sögur inn á
milli, til að mynda þegar hann
heilsar kónginum. Síöan geng-
ur hann í flokk þjóðemissinna
en fer þar mjög hratt yfir sögu
og góða skýringu fáum við
ekki á því uppátæki. Þetta er
sett pínulítið upp sem svar við
dónalegum kommúnista. Stað-
reyndin er auðvitað að þessi
stefna var talin raunverulegur
valkostur fyrir marga unga
hægrimenn á þessum tíma enda þótt hún hyrfi
hér fljótlega inn í Sjálfstæðisflokkinn.
Bestu kaflamir í bókinni fjalla um ár Úlfars er-
lendis á fjórða áratugnum, í Köningsberg, Prúss-
landi, á ólympiuleikununum i Berlín og í Kaup-
mannahöfn. Úlfar nýtur sín vel sem sögumaður,
virðist minnisgóður með afbrigðum og getur end-
ursagt nákvæmlega stutta dvöl hjá prússneskum
greifa. Vegna þess að frásögnin er ítarleg tekst að
miðla því allvel til lesenda hvernig var að vera
æskumaður á fjórða áratugnum. Söguhetjan er
ennþá framhleypinn mjög en reynist hafa lítinn
smekk fyrir stjórnarfari nasismans í verki og
verður þó vitni aö glæsilegustu stund hans,
ólympíuleikunum í Berlín.
Síðan er haldið til Kaupmannahafnar og Úlfar
sleppur á seinustu stundu heim til íslands á
Frekjunni, sannkölluð svaðilför það. Síðan er
hann í Færeyjum og ann landi og þjóð mjög (og
skemmtir sér greinilega talsvert við að hafa eftir
færeyskar setningar). í lokin gerist sagan ögn
endaslepp, þegar Úlfar kemur undir sig fótunum
hér í Reykjavík. Eins og gjaman vill verða í ævi-
sögum lækna er fjallað talsvert um margs konar
sjúkdóma hér og þar í sögunni. Þrátt fyrir gam-
ansaman tón voru þetta erfíðir tímar.
Úlfar Þórðarson hefur frá mörgu að segja og
gerir það vel. Æviminningar hans eru lifandi lýs-
ing á liðnum tímum sem gátu verið erfiðir en
samt var gaman að vera ungur og þeirri tilfinn-
ingu er komið vel til skila.
Ármann Jakobsson.
Unnur Úlfarsdóttir: Úlfar Þóröarson læknir: Æviminning-
ar. Setberg 2001.
___________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Eftirkeimur
Steinþór Jó-
hannsson hefur
sent frá sér sína
sjöttu bók, ljóða-
bókina Eftirkeim.
Hún er í þremur
hlutum; í hinum
fyrsta eru geðþekk
ljóð um samskipti
fólks og þá einkum
kynjanna, í öðrum
hluta er ort um ljóðið, lífið og tilver-
una og leikið sér að (ljóð)málinu.
Þar er titilljóð bókarinnar:
Ljóðiö kemur til þín
í formi sykurmola
meöan þú situr
yfir kaffinu.
Hvítt og saklaust
leysist þaó upp eins og
molinn með kaffinu
og sœtur bragöaukinn
feróast með þér
sem Ijóörœnn eftirkeimur.
Myndin á kápu eftir Daða Guð-
björnsson listmálara sýnir einmitt
hvítan sykurmola á leiðinni ofan í
heitt kaffi.
í lokakaflanum eru „Bernsku-
myndir úr Kópavogi". Pjaxi ehf. í
Garðabæ gefur bókina út.
Undir köldu
Sigursteinn
Másson, hinn
kunni fréttamaður
og dagskrárgerðar-
maður, hefur
skrifað bókina
Undir köldu
tungli, sára og
átakanlega frásögn
ungrar konu sem
kallar sig Karólínu.
Karólina ólst upp í skugga geð-
veiki móöur sinnar sem hvíldi
þungt á heimilinu. Móðirin beitti
dóttur sína sjúklegu ofbeldi, líkam-
legu og andlegu, og eru lýsingarnar
á því þyngri en tárum taki. Þennan
þunga bagga uppvaxtaráranna geng-
ur Karólína með inn í fullorðinsár-
in, en smám saman losnar hún und-
an oki minninganna og getur hleypt
ástinni og voninni inn í líf sitt.
Öðrum þræði segir svo Sigur-
steinn frá harmsögu móðurinnar
sem gerði líf dóttur sinnar svona
óbærilegt.
Sigursteinn hefur mikið starfað
að málefnum geðsjúkra og er for-
maður Geðhjálpar. Almenna bókafé-
lagið gefur bókina út.
Um landið hér
Dr. Sigurbjöm
Einarsson biskUp
varð niræður á
þessu ári og af því
tilefni gefur Skál-
holtsútgáfan út
bókina Um landið
hér - Orð kross-
ins við aldahvörf
- með nýlegum
ræðum, greinum
og ljóðum eftir hann.
Hér má lesa orð Sigurbjöms um
kjama kristinnar trúar, skýr og
ákveðin sem löngum fyrr. Þótt hann
fjalli um kunn efni eins og sköpun-
ina, upprisuna, þjáninguna, siðaboö-
skap trúarinnar, uppeldi, kirkju og
þjóö, skoðar hann öll mál frá nýjum
sjónarhomum og kemur lesanda
sínum aftur og aftur á óvart. Djúp
virðing fyrir landi og þjóð, tungu og
menningu endurómar í öllum hans
texta, sem þó er hispurslaus og opin-
skár.
tungli