Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2002, Page 12

12
LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2002
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________X>V
Pervez Musharraf, forseti Pakistans:
Bjargvættur eða
valdas j úklingur ?
Perez Musharraf, forseti Pakistans,
tilkynnti þjóð sinni i sjónvarpsávarpi
um síðustu helgi að boðað yrði til
þjóðaratkvæðagreiðslu í landinu
fyrstu vikuna í maí um það hvort
þjóðin vildi að hann sæti áfram í for-
setastóli næstu fimm árin. Musharraf
tilkynnti þetta eftir að ríkisstjóm
hans hafði samþykkt samhljóða að
boða til atkvæðagreiðslunnar en það
gerði hún eftir samráðsfund með hér-
aðsstjórum landsins og þjóðaröryggis-
ráðinu sem skipað er háttsettum for-
ingjum úr hernum. í yfirlýsingu frá
ríkisstjórninni sagði að niðurstaða
samráðsfundarins hefði verið að
nauðsynlegt væri að skoða vilja þjóð-
arinnar tímanlega fyrir fyrirhugaðar
þingkosningar í október nk.
í ávarpi Musharrafs kom einnig
fram að fyrrum forsætisráðherrum
landsins, þeim Benazir Butto og Na-
was Sharif, sem eru leiötogar stærstu
stjórnarandstöðuflokkanna í landinu,
yrði ekki leyft að koma' heim til
Pakistans úr útlegðinni, enda hefðu
þau með lagasetningu verið útilokuð
frá pólitisku starfi.
Eina von Pakistans
Musharraf, sem kom til valda í
Pakistan eftir átakalausa valdatöku
hersins árið 1999, er sannfærður um
að þjóðin muni veita sér umboð til að
stjórna landinu allt til árins 2007 og
gæti að eigin sögn alveg hugsað sér að
sitja enn lengur í forsetastóli. Hann
tilkynnti eftir valdatökuna árið 1999
að hann hygðist aðeins sitja í valda-
stóli i þrjú ár en hefur síðan eins og
fleiri herstjórar orðiö tregur til að láta
af völdum. Hann ber því við að áfram-
haldandi vera sín í valdastóli sé eina
von Pakistans til að tryggja áfram-
haldandi efnahagsuppbyggingu í land-
inu svo félagslegur stöðugleiki verði
að veruleika og raunverulegu lýðræði
verði komið á sem fyrst.
Einnig mun hann óttast að lýðræð-
islega kjörin stjórn kunni að dæma
hann fyrir landráð vegna valdatök-
unnar, sem auðvitað var í engu sam-
ræmi við stjórnarskrá landsins. Með
sigri í þjóðaratkvæðagreiðslu getur
hann þó komið í veg fyrir það og
stjórnað áfram í krafti herlaga án
afskipta þingsins sem þar með yrði
áhrifalaust undir hæl þjóðaröryggis-
ráðsins.
Einfalt „já“ eða „nei“
Ekki er þó víst að Musharraf fái
þau völd sem hann sækist eftir með
sigri í þjóðaratkvæðagreiðslunni. Það
sýna fyrri dæmi glögglega, eins og til
dæmis þegar Zia ul Haq hershöfðingi
boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslu árið
1984 með misjöfnum árangri. Þá var
þjóðin m.a. spurð hvort hún styddi að-
ferðir hans við uppbyggingu íslamsks
ríkis í Pakistan í anda kóransins.
Jafnvel þó Zia ynni sigur í atkvæða-
greiðslunni náði hann aldrei að sann-
færa þjóðina, hvað þá stjórnmála-
mennina, um að hann stjómaði í anda
þess umboðs sem honum var gefið. Til
þess voru spumingamar allt of marg-
þættar og flóknar, þannig að enda-
laust var verið að þrátta um mismun-
andi túlkun. Zia var því undir stöð-
ugri pressu allt þar til hann fórst á
grunsamlegan hátt í flugslysi árið
1988.
Musharraf er staðráöinn í því að
láta mistök Zia sér að kenningu verða
og segir að sinni spumingu verði að-
eins svarað með einfóldu ,jái“ eða
„neii“. Herinn óttast þó lélega þátt-
töku þar sem allir helstu stjórnmála-
flokkar landsins og trúarhópar hafa
kvatt fólk til að hunsa atkvæða-
greiösluna.
Skipta úrslitin máli?
Helsta ástæðan fyrir því að stjórn-
málaflokkarnir hafa kvatt til and-
stöðu er að þeir hafa ekki trú á því að
herinn muni gefa eftir völdin á næst-
unni og muni engu skipta hver úrslit-
in verði, þeim verði bara hagrætt í
samræmi við vilja herstjórnarinnar.
Stærstu stjórnmálaflokkarnir hafa
hingað til látið lítið á sér kræla síðan
herinn tók völdin og frekar stutt við
bakið á herstjórninni í aðgerðum
hennar heldur en hitt. Þjóðaratkvæða-
greiðslan kemur því eins og köld
vatnsgusa framan í andlit stjómmála-
mannanna sem beðið höfðu spenntir
eftir valdaafsali hersins sem Mus-
harraf hafði áður boðað.
Samkvæmt stjómarskrá Pakistans
skal þingið kjósa forsetann og höfðu
stjórnmálamenn vonast til þess að
geta losað sig við Musharraf í lýðræð-
islegum kosningum strax í október. í
þeirra augum er ljóst að Musharraf
ætlar áfram að stjóma landinu í skjóli
hersins og má því búast við auknum
óróa og andstöðu við hann og her-
stjómina á næstu vikum, fram að at-
kvæðagreiðslunni.
Gagnrýnin mun elta hann
Stjómmálaflokkarnir geta ekki sak-
að herstjóminaiun að hafa ekki feng-
ið tækifæri til að fylgjast með undir-
búningi þjóðaratkvæðagreiðslunnar
þar sem Musharraf hefur á síðustu
vikum hitt forystumenn þeirra á fund-
um þar sem hann hefur kynnt málið
rækilega. Sumir flokkanna hafa þó
heitið stuðningi sínum en eins og við
var búist hafa tveir stærstu stjómar-
andstöðuflokkarnir, Þjóðarflokkur
Benazir Butto og Múslímabandalag
Nawaz Sharifs, lýst andstöðu sinni
við þjóöaratkvæðagreiðsluna og lýst
Erlingur
Kristensson
blaðamaður
Erlent fréttaljós
henni sem grófri tilraun Musharrafs
til að réttlæta áframhaldandi völd
hersins og áhrif hans til framtíðar.
„Við höfum mótmælt áður og gerum
það aftur núna,“ sagði Farhatullah
Babar, talsmaður Þjóðarflokks Buttos,
og bætti við að Musharraf þyrfti nú að
þola sifellt harðari gagnrýni. „Hún
mun elta hann áfram,“ sagði Babar.
Stærstu pakistönsku trúarhreyfing-
amar hafa einnig lýst andstöðu við at-
kvæðagreiðsluna og hótað að snið-
ganga hana. „Þessi ríkisstjóm starfar
ekki í umboði neins og ráðherrar
hennar eru aðeins strengjabrúður
Musharrafs," sagði Zafar Ali Shah,
varaformaður Múslímabandalagsins.
Þá hafa sjálfstæð pakistönsk mann-
réttindasamtök lýst þjóðaratkvæða-
greiðslunni sem fáránlegri leið og
skorað á Musharraf að beita sér frek-
ar fyrir varanlegu lýðræði með frjáls-
um kosningum, eins og hann hafði
lofað.
Tekur áhættu
Svo virðist sem mótlætið hafi lítil
áhrif haft á Musharraf og segist hann
vel gera sér grein fyrir þvi að hann sé
að taka áhættu. „Ég vil vita fullvissu
mín um hug þjóðarinnar til mín,“
sagöi Musharraf í viðtali fyrr í vik-
unni og ef, jáin“ verða fleiri en „nei-
in“ muni hann áfram gegna forseta-
embættinu næstu árin, þrátt fyrir að
stjómarskráin segi annað. Það gerir
hann í krafti hersins en auk þess að
heita forseti landsins er hann einnig
yfirmaður heraflans og nýtur þar
fyllsta stuðnings.
Þá getur Musharraf án efa treyst á
fullan stuðning Bandaríkjamanna og
annarra vestrænna ríkja sem eiga
honum margt að þakka fyrir einarðan
stuðning hans við baráttu þeirra gegn
hryðjuverkum í heiminum og aðgerð-
irnar gegn talibönum og liðsmönnum
al-Qaeda-samtakanna í nágrannarik-
inu Afganistan. Sá stuðningur er þó
grátbroslegur, þar sem talibana-hreyf-
ingin er upprunnin í Pakistan og ríkti
í Afganistan, meira og minna undir
verndarvæng Pakistans.
Kaldar kveðjur Samveldisins
Ekki eru þó allir tilbúnir að lýsa
stuðningi við ráðagerðir Musharrafs
og hefur Don McKinnon, aðalritari
Breska samveldisins, sent honum
kaldar kveðjur og sagt að þjóðarat-
kvæðagreiðslan sé langt út úr korti
hvað varðar samkomulag þess við
Pakistana um að koma aftur á virku
lýðræði 1 landinu. „Við sættum okkur
ekki við annað en að staðið verði við
samkomulagið um frjálsar lýðræðis-
legar kosningar og að þingið kjósi sér
síðan forseta samkvæmt stjórnar-
skránni," sagði McKinnon.
Viðbrögð Musharrafs voru þau að
segja að hann stæði alls ekki einn í
þessu. „Ég vil að allur heimurinn geri
sér grein fyrir því, og sérstakiega þeir
sem vilja stuðla að óeiningu og niður-
rifi í landinu, að ég hef meirihluta
þjóðarinnar á bak við mig - 140 millj-
ónir manna sem eru langþreyttar á
sundrungu og eymd fyrri ára og vilja
treysta mér fyrir áframhaldandi upp-
byggingu.
Margt hefur breyst til batnaðar á
síðustu tveimur árum og hver vill
fóma því? Við þurfum meiri tíma tfl
uppbyggingarinnar og á þessum tíma-
punkti tel ég þjóðina ekki tilbúna til
að höndla lýðræðið sem við stefnum
að. Við megum ekki ana að neinu og
ástandið á svæðinu er mjög ótryggt
þessa stundina þannig að lítið má út
af bera,“ segir valdaræninginn Pervez
Musharraf sem andstæðingamir segja
valdasjúkan.
Bjargvættur?
En kannski reynist hann bara
sannspár bjargvættur þjóðarinnar á
örlagastundu, eins og hann varð
bjargvættur Bandaríkjamanna með
því að opna land sitt í baráttu þeirra
gegn hryðjuverkaöflunum.
Upphefð hans innan hersins hefur
verið ævintýri líkust þar sem hann
hefur klifrað metorðastigann af mik-
illi fimi. Hann er eini hershöfðinginn
sem ekki er af þjóðflokki púnjaba,
sem ráða ferðinni í hernum. Hann er
af þjóðflokki úrda og hefur því ræki-
lega þurft að sanna sig.
Ferill Musharrafs í hemum hófst
árið 1964 og í forsætisráðherratíð Ben-
azir Butto var hann skipaður yfirmað-
ur hemaðaraðgerða og síðan yfirmað-
ur alls heraflans árið 1998 eftir að
Jehangir Karamat sagði af sér. Árið
eftir tók herinn völdin eftir harðan
ágreining við Nawaz Sharif, þáver-
andi forsætisráðherra, vegna Kasmir-
deilunnar, sem endaði með því að
Sharif setti Musharraf af. En herinn
stóð með sínum manni og hrifsaði
völdin og í kjölfarið var Sharif dæmd-
ur í lífstíðarfangelsi en síðan sendur i
útlegð. Musharraf skipaði sjálfan sig
forseta landsins og hefur að margra
áliti staðið sig með ágætum. Hann er
yfirvegaður og virðist í góðu jaíhvægi
sem kemur sér vel þar sem hann er
einn af fáum sem treyst er fyrir kjam-
orkufjarstýringu á náttborðinu sínu.
Erlendar fréttir vikum
mannfall
ísraelski herinn
viðurkenndi á
fostudag að mikið
mannfall hefði orð-
ið í flóttamanna-
búðum Palestínu-
manna í Jenin á
Vesturbakkanum í
hernaðaraðgerðum undanfarinna
daga. ísraelar vísuðu þó á bug full-
yrðingum um fjöldamorð og fjölda-
aftökur. Colin Powell, utanrtkisráð-
herra Bandarikjanna, kom til ísra-
els á fimmtudagskvöld og hann hef-
ur síðan átt 1 viðræðum við ráða-
menn til að þrýsta á að komið verði
á vopnahléi í átökum ísraela og
Palestínumanna. Þegar þetta er
skrifað liggur ekki fyrir hvort til-
raunir Powells hafi borið einhvern
árangur. ísraelar hafa til þessa
þráskallast við að hlýða tilmælum
Bandaríkjaforseta og annarra þjóða-
leiðtoga um að hafa sig á brott frá
palestínsku landi og hætta hernað-
araðgerðum sínum.
Draumur að veruleika
Draumur margra ríkja um að
koma á laggirnar fóstum alþjóðleg-
um dómstóli, sem tæki á stríðsglæp-
um og öörum stórglæpum gegn
mannkyni, varð að veruleika á
fimmtudag. Þá staöfestu tíu ríki
stofnskrá dómstólsins, til viðbótar
þeim 56 sem þegar höfðu gert það.
Sextíu ríki þurftu að staðfesta stofn-
un dómstólsins til að hann yrði að
veruleika og hafðist það því, og gott
betur. Athygli vekur að Bandaríkin
eru ekki i þessum fríða hópi, enda
hafa stjómvöld i Washington haft
uppi mikla andstöðu við stofnun
dómstólsins sem tekur til starfa á
næsta ári.
Drottningarmóöir kvödd
Breska þjóóin ^
kvaddi Elísabetu
drottningarmóður
hinstu kveðju á
þriðjudag þegar
meira en ein millj-
ón manna safnað-
ist saman við og í
nágrenni Westminster Abbey í
London þar sem útfórin fór fram.
Drottningarmóðir naut mikillar
hylli meðal almennings og var hún
gjaman kölluð uppáhaldsamma
Breta. Að lokinni útfararathöfninni
í Westminster Abbey var farið með
kistu drottningarmóður til Windsor
kastala vestur af London þar sem
hún var jarðsett við hlið eigin-
manns stns, Georgs konungs sjötta,
sem lést fyrir fimmtíu árum.
Drottningin var 101 árs þegar hún
lést laugardaginn fyrir páska.
Chirac sækir á
Jacques Chirac
Frakklandsforseti
hefur heldur sótt í
sig veðrið í skoð-
anakönnunum að
undanfórnu, á
kostnað helsta
keppinautar sins
um forsetaembættið, Lionels
Jospins, forsætisráðherra og fram-
bjóðanda sósíalista. Chirac hefur,
eins og margir hægrimenn hafa gert
annars staðar, hötðað mjög til ótta
almennings við vaxandi tíðni glæpa
og laðað að sér fylgi með loforðum
um að taka hart á þeim málum nái
hann endurkjöri. Fyrri umferð for-
setakosninganna verður 21. apríl.
Saddam verður að fara
Félagamir George W. Bush
Bandaríkjaforseti og Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, voru á
einu máli um það í upphafi vikunn-
ar að breytingar þyrftu að verða á
stjómarháttum í írak. Leiðtogamir
tveir ræddust við á búgarði Banda-
rikjaforseta i Crawford í Texas um
síðustu helgi. Breytingar á stjómar-
háttum þýðir bara eitt, að Saddam
Hussein íraksforseti fari frá völd-
um. Bush og Blair sögðu aö það
væri best fyrir aiia aðila. Tvímenn-
ingamir gengu ekki svo langt að
lýsa þvi yfir að ráðist yrði gegn írak
en það hefur þó lengi verið draum-
ur Bush og hann hefur ekkert farið
leynt með hann.
Viðurkenna