Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2002, Page 30

30
______LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2002
Helgarblað_________________________________________________________________________________ dv
DV-MYNDIR E.ÓL.
Dofri Om segist aidrei hafa mætt slíkum fordómum áður.
„Þótt ég sé opinn hommi og meö skýrar og meðvitaðar hugmyndir fullþroska
manns um kynhneigð og kynhegðun mína varð mþr Ijóst aö það sem lá að
baki öllu viðmðti og spurningum félagsmálastjóra voru fyrirfram tilbúnar hug-
myndir hans, stereótýpur, af samkynhneigðum körlum. Aftali hans réð ég
að þar sem ég væri samkynhneigður hlyti ég (og sennilega allir samkyn-
hneigðir) að hans mati að leita á drengi og unga pilta til kynmaka. “
Homminn
sem var
hafnað
- Dofri Örn Guðlaugsson uppeldis-
fræðingur mætti fordómum og út-
skúfun hjá Kópavogsbæ þegar hann
sótti þar um starf. Hann segir DV frá
reynslu sinni.
Það er erfitt að skilgreina for-
dóma en við þekkjum þá öll þegar
við sjáum þá. Fordómar gegn ýms-
um hópum samfélagsins er eitt-
hvað sem flestir vildu helst vera
lausir við og mikið starf hefur ver-
ið unnið til að vinna bug á þeim.
Þess vegna hrökkva flestir við þeg-
ar fordómarnir koma upp á yfir-
borðið af fuilum krafti.
Þetta fékk Dofri Örn Guðlaugs-
son, 29 ára uppeldisfræðingur, að
reyna þegar hann mætti í atvinnu-
viðtal við Aðalstein Sigfússon, sál-
fræðing og félagsmálastjóra Kópa-
vogsbæjar, 4. mars síðastliðinn.
Dofri var einn umsækjenda um
starf umsjónarmanns með væntan-
legu tilsjónarsambýli fyrir ung-
linga í Kópavogi.
Umsjónarmaður rekur heimili
fyrir 3-4 unglingspilta sem átt
hafa i félagslegum erfiðleikum og
„leigja“ herbergi þar í lengri eða
skemmri tíma vegna fjölskylduað-
stæðna. Umsjónarmaður sér um
að kaupa inn mat og aðrar nauð-
synjar, sér til þess að allir hjálpist
að við þrif og matseld og að allir
fari I skólann eða vinnuna.
Það var ekki að ástæðulausu að
Dofri var mættur í þetta viðtal því
hann hafði um fjórtán mánaða
skeið annast slikt starf fyrir Fé-
lagsþjónustu Reykjavíkur á einu
af þremur tilsjónarsambýlum sem
til eru á Islandi. Auk þess hafði
hann margvíslega og fjölþætta
reynslu af uppeldislegu starfi með
unglingum og starfað víða í félags-
lega kerfinu og skólakerfmu að
slíkum málum þrátt fyrir ungan
aldur.
Lærði í Danmörku
Dofri varð stúdent af félags-
fræðibraut Fjölbrautaskóla Suður-
nesja en hefur undanfarin fjögur
ár dvalið í Danmörku þar sem
hann hefur sótt sér menntun á
þessu sviði. Hann útskrifaðist frá
Gentofte Seminarium í janúar 2002
með diploma í uppeldis-
fræði/pædagog sem er ígildi BA
prófs. Lokaritgerð hans fjallaði
einmitt um rekstur og uppbygg-
ingu heimila eins og þess sem ver-
ið er að setja á stofn í Kópavogi.
„í Danmörku eru pædagog og
kennari þeir sem vinna með fólki.
Kennarinn er í kennslu og annað
fellur svo til undir pædagoginn.
Pædagognámið felur í sér þrjár
undirgreinar, fritids-, social- og
börnehave-pædagog. Þar af leið-
andi get ég valið um það að sækja
um að fá starfsréttindi sem leik-
skólakennari og/eða þroskaþjálfi
(af háskólagráðum). Af styttra
námi er það meðferðarfulltrúi og
starf/rekstur félagsmiðstöðva. í
Danmörku hefur starfsfólk á sam-
býli pædagog-menntun, hvort sem
um er að ræða sambýli fyrir fatl-
aða eða einstaklinga með önnur
(félagsleg) vandamál," segir Dofri í
samtali við DV.
Sálfræðingur, félagsráð-
gjafi og fordómar
Viðtalið sem hér er til umræðu
varði í um 45 minútur og þar voru
mættir fyrir hönd Kópavogskaup-
staðar þeir Aðalsteinn Sigfússon
sálfræðingur, félagsmálastjóri, og
Kristín Friðriksdóttir félagsráð-
gjafi. Fyrr hafði Dofri mætt í við-
tal til Kolbrúnar Ögmundsdóttur
félagsráðgjafa sem veitir fjöl-
skyldudeild bæjarins forstöðu.
Hann hafði áður verið í tölvusam-
bandi við Kolbrúnu og veitt henni
margvíslegar upplýsingar auk
þess að afhenda henni eintak af
lokaritgerð sinni sem hann segir
að sé nokkurs konar „blueprint”
eða forskrift að rekstri tilsjónar-
heimilis.
Dofri segir í viðtali við blaða-
mann DV þegar hann rifjar upp
aödraganda þessa viðtals að um-
rætt starf hafi í raun verið ástæða
þess að hann kom heim frá Dan-
mörku til lengri dvalar á íslandi
þar sem hann taldi sig eiga mögu-
leika á því að afla sér nokkurra
tekna auk þess að vinna að ein-
stöku uppeldisfræðilegu tækifæri
á tilsjónarsambýlinu.
„Ég hefði getað verið kyrr úti og
fengið vinnu þar en ég var með
skuldir á bakinu eftir námið og sá
fram á að með því að hella mér í
vinnu hér heima í svona tvö ár
gæti ég komið undir mig fótunum
á ný,“ segir Dofri þar sem við sitj-
um yfir kaffí og sætabrauði á
Rauðarárstígnum.
„Ég hef heyrt að þú sért
samkynhneigður, Dofri?“
- En hvað var það sem gerðist í
viðtalinu?
„Fyrstu 15-20 mínútur viðtals-
ins var andrúmsloftið neikvætt,
mér var strax gert ljóst að þessi
vinna væri ekki fagleg og þar af
leiðandi fengi ég ekki mikið fag-
legt út úr henni. Þar fyrir utan
væru væntingar mínar til starfs-
ins meiri en þeir ætluðust til af
umsjónarmanninum.
Ég svaraði því til að ég hefði
reynslu af slíkum rekstri og vissi
að hverju ég gengi en nú hefði ég
frá því ég vann við þetta síðast öðl-
ast menntun til að móta mér hug-
myndafræði í starfí. Þetta svar var
ekki fullnægjandi fyrir félagsmála-
stjóra og ég þurfti nokkrum sinn-
um að „réttlæta" það að áhugi
minn á starfínu snerist um áhuga
á að vinna við fagið.
Eftir ca 20 mínútur segir félags-
málastjóri: „Ég hef heyrt að þú
sért samkynhneigður, Dofri?"
Ég játaði því og spurði á móti:
„Og ...?“
Þá sagði hann: „Mér fínnst að
þú hefðir átt að segja það fyrr í
viðtalinu!“
Ég svaraði: „Nú? Ekki kynntir
þú þig þegar ég kom inn með orð-
unum: Aðalsteinn, ég er gagnkyn-
hneigður?"
Nú hófust orðaskipti um hvort
mér bæri yfirhöfuð að tilkynna
væntanlegum vinnuveitendum
kynhneigð mína. Það vildi félags-
málastjóri meina að væri nauð-
synlegt eðli starfsins vegna, bær-
inn yrði að baktryggja sig gagn-
vart slúðri o.s.frv.
Ég sækist í mína líka
Þegar hér vár komið sögu gerði
félagsmálastjóri a.m.k. þrjár til-
raunir til að fá upplýsingar um
kynhegðun mína og byggði hann
þær upp með sömu sögunni:
„Þetta sambýli er fyrir drengi
16-18 ára. Okkur mundi aldrei
detta í hug að ráða konu í starfíð
vegna þess að það gæti valdið
óþægilegum aðstæðum. Við mynd-
um heldur aldrei ráða mann á
heimili fyrir þrjár stúlkur. Nú -
með því að ráða þig gætum við
valdið vandamálum ..."
Hann botnaði með öðrum orðum
aldrei dæmisögu sína.
Eftir að sagan kom í þriðja sinn
og félagsmálastjóri hafði þæft
hana í einar 10 mínútur braut ég
ísinn og sagði skýrt og skorinort:
„Ég sækist í rnína líka! Ég hef
ekki kynferðislegan áhuga á
drengjum eða ungum piltum og ég
hef siðferðilegt og faglegt
„distance", enda tel ég að það hafí
verið eitt af þvi sem ég hef lært
með menntun minni. En núna
erum við komnir út í siðfræðium-
ræður ...“ en þá greip hann fram í
og játaði því.
Þótt ég sé opinn hommi og með
skýrar og meðvitaðar hugmyndir
fullþroska manns um kynhneigð
og kynhegðun mína varð mér ljóst
að það sem lá að baki öllu viðmóti
og spurningum félagsmálastjóra
voru fyrirfram tilbúnar hugmynd-
ir hans, stereótýpur, af samkyn-
hneigðum körlum. Af tali hans réð
ég að þar sem ég væri samkyn-
hneigður hlyti ég (og sennilega all-
ir samkynhneigðir) að hans mati
að leita á drengi og unga pilta til
kynmaka.
Hroki gagnvart kynhneigð
minni
Fjórum til fimm sinnum í viðtal-
inu sagði Aðalsteinn:
„Ég held að ég sé ekki fordóma-
fullur," en síðan byrjaði hann að
spyrja með viðmóti sem ég get ein-
ungis kallað hroka gagnvart kyn-
hneigð minni og aðeins er hægt að
túlka sem fordómafullt.
Og bara það eitt að þurfa að end-
urtaka meint fordómaleysi sitt svo
oft gaf mér þá tilfinningu að nær-
veru minnar væri ekki óskað á
neinum þeim vettvangi sem snerti
félagsmálastjóra Kópavogs.
Mér fannst ég ná að halda uppi
góðri „vörn“ fyrir persónu mína
og mig sem samkynheigðan mann.
Ég sagði í viðtalinu að ég hefði
aldrei fyrr þurft að „réttlæta" kyn-
hneigð mína, enda teldi ég það
brjóta í bága við lög og rétt, m.a.
væri mannréttindadómstóllinn bú-
inn að taka á þessum málum, og
spurði hann hvort hann kannaðist
ekki við það, en hann kvaðst ekki
þekkja til slíks.
Þá spurði ég hann um hvort
hann þekkti þá lagagrein sem ger-
ir það refsivert að mismuna mönn-
urn vegna kynferðis, litarháttar,
stjórnmálaskoðana, trúarbragða
og kynhneigðar?
Jú, nú rámaði hann eitthvað í
það en vék umræðunni strax i
aðra átt svo ekki gafst mér tæki-
færi til að dýpka þann þátt og
tengja þeirri spurningu um kyn-
hneigðina sem fyrir mig var lögð.“
Er þetta forsvaranlegt?
„Þegar hér var komið sögu sagði
félagsmálastjóri að hann vildi ekki
sjálfur taka afstöðu til þess hvort
það væri forsvaranlegt að ráða
mig sem samkynhneigðan einstak-
ling í starf umsjónarmanns tilsjón-
arsambýlisins en sagði að hann
myndi kalla saman deildarfundi á
Félagsþjónustusviði bæjarins á
fimmtudaginn eða föstudaginn
kemur. Spurði ég hann hverjir
sætu slíkan deildarfund og fékk
þau svör að það væru allir starfs-
menn félagsmáladeildarinnar og
eftir því sem ég best veit eru það
a.m.k. þrir félagsráðgjafar í barna-
verndarmálum, tveir félagsráðgjaf-
ar, deildarstjóri fjölskyldumála,
Hann kom ekki til greina í starf hjá Kóp
sálfræðingur og loks hann sjálfur.
Þessi fundur átti að taka afstöðu
til kynhneigðar minnar!
í samtalinu setti félagsmála-
stjóri upp hugsanlega aðstöðu: „Ef
þú verður valinn, hvenær myndir
þú segja strákunum að þú værir
samkynhneigður?"
Þessu svaraði ég á þá leið að
fyrst hlytu viðkomandi ungmenni