Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.2002, Qupperneq 17

ÞRIÐJUDAGUR 1. OKTÓBER 2002
17
Skoðun
um
nánast ekkert. Hér fá nánast allir vinnu sem vilja og svo
nnnuafli í einstökum atvinnugreinum að fyrirtæki þurfa
i vinnuafl inn til landsins erlendis frá.
ræmingu á skattheimtu innan ESB,
sem mun leiða til hærri skattlagn-
ingar innan ESB í framtíðinni. Ríkis-
stjóm íslands hefur hins vegar lækk-
að skatta verulega á síðustu misser-
um.
Áhrif smáþjóða innan ESB munu
minnka samhliða stækkun sam-
bandsins. Áhrif íslands innan ESB
yrðu því lítil sem engin. Með aðild
íslands að ESB myndi yfirstjóm fisk-
veiða við ísland færast úr íslenska
sjávarútvegsráðuneytinu til embætt-
ismanna í Belgíu, félagsgjöld aöildar-
þjóða ESB eru himinhá, stjómlyndi
og miðstýring allsráðandi og svo
mætti lengi telja.
íslendingar eiga að ráða sínum
málum sjálfir. Hverju sem Björgvin
G. Sigurðsson og aðrir aðildarsinnar
halda fram þá hafa íslendingar engu
glatað með því að standa utan ESB.
Þvert á móti hafa íslendingar al-
mennt haldið vel á sínum spilum,
sérstaklega á síðasta áratug, og ekki
em teikn á lofti um að breyting verði
þar á. Fyrirætlanir ráðamanna ESB
eru hins vegar ekki til hagsbóta fyr-
ir íslendinga. Þess vegna eiga íslend-
ingar að halda sig fyrir utan ESB.
Ummæli_____________
Vinstri stjórn í vor?
„Sjálfstæðisflokkur og Framsókn-
arflokkur hafa oft setið saman í
stjóm, en aldrei jafnlengi samfleytt
og nú, átta ár að loknu þessu kjör-
tímabili. Núverandi ríkisstjóm er
fimmta tveggjaflokkastjóm Fram-
sóknar og Sjálfstæðisflokks frá 1932
en að auki hafa flokkarnir átt sam-
an aðild að ríkisstjómum með þátt-
töku fleiri flokka. Athyglisvert er að
í kjölfar ríkisstjóma þessara tveggja
flokka hafa verið myndaðar þrjár
vinstri stjómir og ein utanþings-
stjóm. Ef eitthvað er að marka sög-
una þá má með dálitlu ábyrgðar-
leysi halda þvi fram að yfirgnæf-
andi líkur séu á að vinstri stjórn
verði mynduð í kjölfar kosninganna
í vor.“
Stefán Friörik Stefánsson
á Pressunni á strik.is
Skipan dómara
„Nú þegar hafa komið fram hug-
myndir hér á landi um að umsækj-
endur um dómarastöður þurfi að
hafa hlotið náð fyrir augum almenn-
ings til þess að fá að gegna embætti.
Þessar hugmyndir era góðra gjalda
verðar. Dómarar þurfa gjaman að
taka matskenndar ákvarðanir í erf-
iðum málum sem snerta ríka al-
mannahagsmuni. Hví skyldu þeir
ekki hafa einhvers konar umboð frá
almenningi? Líklega er þó skynsam-
legra að fela Alþingi að velja dóm-
ara frekar en að almenningur kjósi
þá beint, líkt og tíðkast sums staðar
i Bandaríkjunum. Fyrmefnda leiðin
er bæði ódýrari og dregur líka úr
hættu á því að lýðskrum og sýndar-
mennska fari að ráða því hverjir fái
að verma hin virðulegu dómarasæti
i landinu. Það er nefnilega þannig
með blessað lýðræðið að það þarf
stundum að leiðbeina því svo það
fari sér ekki að voða.“
Óli Jón Jónsson á kreml.is
Vinstri stjórn?
„Össur hefur margoft sagt að
Sjálfstæðisflokkurinn sé höfuðand-
stæðingur Samfylkingarinnar. Það
var því kyndugt í meira lagi að
heyra Össur ráðast með offorsi á
störf og stefnu Framsóknarflokksins
i heilbrigðismálum á yfirstandandi
og siðasta kjörtímabili. Var engu
líkara en að Össur hefði með öllu
gleymt vandræðagangi flokksfélaga
sinna sem gegndu embætti heil-
brigðisráðherra og sátu m.a. með
honum í rikisstjóm áður en núver-
andi ríkisstjórn tók við. Það var
heilbrigðisstefna sem enginn heil-
brigður maður reynir að rökstyðja í
dag. Og auðvitað var hver höndin
upp á móti annarri í heilbrigðismál-
um eins og öllum öðram málum
sem ríkissfjóm Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks fékkst við á þeim
tíma. Það var þá gæfulegt tímabil
eða hitt þó heldur."
Guðjón Ólafur Jónsson á hrifla.is
Heilábilun
Heilbrigðiskerfið íslenska
er endanlega komið í þrot
og tími til kominn að
gera upp búið. Orðin heil-
brigði og kerfi eiga reynd-
ar alls ekki við þegar tal-
að er um þetta tiltekna
þrotabú því þar var ekki
byggt á neinum hug-
myndafræðilegum grunni
heldur fékk óskapnaður-
inn að renna óhindraður
út og suður eins og heit-
ur hraunstraumur á vel-
mektardögunum.
En þeir dagar víns og rósa eru löngu
liðnir og síðasta áratuginn hafa
hryðjuverkamenn hagræðingarafl-
anna verið sendir skipulega út í vel-
ferðarhraunið með sprengjur sínar og
nú er svo komið að stríðshrjáðir borg-
arar þessa lands bíða þolinmóðir i röð-
um á sundurtættu sprengjusvæðinu
með pengingaveskin á lofti.
Eiginhagsmunahyggjan hefúr gert
okkur svo sjúklega þröngsýn á þessum
niðurrifsáratug að við sjáum ekki að
ábyrgðin á ástandinu liggur fyrst og
fremst hjá okkur sjálfúm, skattborgur-
um og kjósendum þessa lands. Við get-
um bent á ríkisstjómina, á heilbrigðis-
ráðherra, á Alþingi, á kerfiskarlana, á
spítalana, á heilsugæsluna og læknana
en það breytir því ekki að á meðan við
borgum þegjandi og hljóðalaust það
verð sem upp er sett höldum við áfram
að vera áhrifalausir aumingjar sem
hrósa því happi helstu að siðasta
sprengja skuli hafa sprungið í garði
náungans en ekki í garðinum okkar.
Naglasúpa
Landspítalinn er fjárhagslega og fag-
lega gjaldþrota. Spítalinn er um þessar
mundir rekinn af birgjum og einkarek-
ið fyrirtæki í sömu stöðu væri löngu
farið á hausinn. Tregða ríkissjóðs til
að greiða reikninga spítalans er óskilj-
anleg í ljósi þess að ahnenningur hefúr
þegar staðið við sinar skuldbindingar
með því að borga skatta og ætlast að
sjálfsögðu til þess aö ríkissjóður geri
slíkt hið sama. Við þekkjum það nefrii-
lega af reynslunni að við getum ekki
velt skuldum okkar yfir á aðra - eins
og baugur og bankinn gera - því við
erum síðasti hlekkurinn í keðjunni og
við borgum alltaf á endanum.
Faglega gjaldþrotið er að mínu mati
alvarlegra mál. Það liggur í augum
uppi að það er ekki hægt að spara þeg-
ar þjónustan er í lágmárki og einhver
verður að grípa í taumana þegar „hag-
ræðingin" er komin yfir öll skynsam-
leg mörk. Það sjá allir heilvita menn
að það er engin lausn að fækka spítala-
plássum. Fólkið verður ekki frískara á
því að bíða eftir plássi og frestunin er
í- öllum tilfellum kosmaðarsamari, í
mörgum tilfellum þjáningarfúil og í
sumum tilfellum lifshættuleg.
Mér finnst það ekki sæmandi sið-
uðu þjóðfélagi að líta á slíkt glæfraspil
með líf og heilsu manna sem einhvers
konar úrræði. Það er sömuleiðis ósið-
legt af spítalayfirvöldum að notfæra
sér neyðarástandið til að sekta þá sjúk-
linga sem spara sjúkrahúsinu mesta
peninga. Þá á ég við gönguskattinn
sem er lagður á þá sem koma fótgang-
andi heiman frá sér í rannsóknir og
læknisaðgerðir á göngudeildir spítal-
ans. Sjúklingar á fæti úti í bæ borga
síst minni skatta en hinir sem liggja í
rúminu inni á deildum og eiga þess
vegna sama rétt á sömu þjónustu á
sama verði. Kostnaðarvitund getur
komið að gagni þegar fólk veltir því
fyrir sér hvort það kaupir sér meðal
við kvefi eða hausverk en það fer eng-
inn í ristilspeglun, hjartaþræðingu eða
krabbameinsmeðferð nema af illri
nauðsyn.
Neyðarbrauð
íslenska heilbrigiskerfið er eitt það
besta i heiminum. Þessa tuggu hef ég
mátt hlusta á þau tuttugu ár sem ég
hef starfað í heilbrigðisgeiranum. Ráð-
herrar öskra þessi orð um leið og nið-
urskurðarhnífnum er brugðið á loft,
þingmenn og sjúkrahússtjómendur
japla á þeim meðan niðurskurðurinn
er samþykktur og síðan rennur tuggan
ómelt gegnum fjölmiðlamenn ofan í
kokið á almenningi sem gleypir hana
hráa. Þessi fúllyrðing var aldrei sönn
og á síðasta áratug hefur það sann-
leikskom sem leyndist í henni fokið út
í veður og vind. Það hafa flestir ein-
hverja slæma sögu að segja af viðskipt-
um sínum eða sinna nánustu við heil-
brigðiskerfið og í minni litlu flölskyldu
hafa tvær manneskjur lent i alvarleg-
um mistökum á Landspítalanum sem
rekja má til þess að þjónustan hefur
verið alltof mikið skert og vinnubrög-
in eru í kjölfarið orðin hættulega
handahófskennd.
Landspítalinn er neyðarsjúkrahús.
Það kemur til af því að undanfarin ár
hafa fjárveitingar til spítalans rétt
nægt til að veita bráðveikum neyðar-
þjónustu og afgangurinn sem í raun-
inni er sáralítill fer í að sinna sjúkling-
um sem hafa mátt dúsa lasnir og
lemstraðir á biðlista árum saman. En
Landspítalinn hefur alla burði til að
verða fint háskólasjúkrahús og auðvit-
að er grátlegt að þessi tæknivædda
stofnun og það sérhæfða fólk sem þar
starfar skuli ekki fá að fullnýta þá
tækni og þekkingu sem þar er saman-
komin til að búa okkur sem heilbrigð-
ust lífsskilyrði.
Þetta háa tækni- og þekkingarstig
þýðir að hvert pláss á Landspítalanum
er svo dýrt að þar á einungis að taka á
móti þeim sem ekki er hægt að sinna
annars staðar í heilbrigðiskerfmu. Til
að svo megi verða þurfum við efla
heilsugæsluna og tryggja að alltaf séu
laus hjúkrunarrými fyrir aldraða. Það
er ekki nóg að miða við biðlistana
heldur verður að gera ráð fyrir að sá
fiöldi aukist, vegna þess að fólk lifir
lengur og þess að heilsufar gamal-
menna er óstöðugra en annarra þjóðfé-
lagshópa. Ef við setjum okkur það
óvenjulega markmið að byija einu
sinni á byijuninni og treystum grunn-
inn svo um munar þá er von til þess að
okkur takist að endurreisa íslenskt
heilbrigðiskerfi.
Skuldadagar
Ein af undirstöðunum í góðu heil-
brigðiskerfi er virk öldrunarþjónusta.
Skorturinn á hjúkrunarrýmum gerir
það að verkum að öldrunarþjónustan
er ekki virk. Þar fara ómæld útgjöld og
kraftur í að sinna vandamálum sem
komin eru á versta stig í stað þess að
taka á þeim á frumstigi. Á Landakoti
stóð til að byggja upp mikilvægan þátt
í þjónustuneti Landspítalans sem er al-
hliða spítalaþjónusta sérhæfð á sviði
öldrunarsjúkdóma. Af því hefur ekki
orðið nema að hluta til vegna þess að
Landakot var lagt undir aldraða hjúkr-
unarsjúklinga af legudeildum bráða-
sjúkrahúsanna þegar þau voru sam-
einuð og nú dugir plássið þar ekki
lengur til.
Á Landakoti áttu að vera sérhæfðar
legudeildir fyrir langveika aldraða og
nokkrar öldrunarlækningadeildir sem
eru lykilatriði í þeirri stefiiu að gera
gömlu fólki kleift að búa eins lengi og
mögulegt er við eðlilegar aðstæður.
Þar endurmeta öldrunarlæknar and-
legt og líkamlegt ástand gamla fólksins
og að því búnu tekur við endurhæfing
sem getur Mist í sjúkraþjálfún, iðju-
þjálfún, næringarráðgjöf og félagsráð-
gjöf auk líkamlegrar og sálrænnar að-
hlynningar. Að lokinni endurhæfmgu
á fólk að vera fært um að útskrifast aft-
ur heim en þá verður stoðkerfið líka
að virka. Til að fólk geti húið við við-
unandi aðstæður heima hjá sér verður
það að geta gengið að aðstoð eins og
heimilishjálp, heimahjúkrun, dagvist-
un og endurhæfingu vísri
Þrátt fyrir að öldrunarþjónustan
komist á þetta plan megum við aldrei
gleyma því að þetta fólk á rétt á ör-
uggu skjóli á hjúkrunarheimili um
leið og nauðsyn krefúr. Það að búa við
sæmilegt öryggi á siðasta æviskeiðinu
á ekki að vera torsóttur munaður fyr-
ir þá sem verst eru haldnir heldur á
það að vera skilyrðislaus réttur allra
þeirra sem hafa skilað sínu ævistarfi.
Þar fyrir utan er það sjálfsögð um-
hyggja og virðing fyrir þeim mönnum
og konum sem ólu okkur upp.
„Kostnaðarvitund getur komið að gagni þegar fólk veltir því fyrir sér hvort það
kaupir sér meðal við kvefi eða hausverk en það fer enginn í ristilspeglun, hjarta-
þrœðingu eða krabbameinsmeðferð nema af illri nauðsyn. “