Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.2003, Side 41

LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 2003
//<?? /C) ct rb / o cð DV
45
Brennd
fyrir að vera
álfkona
Hjátrúin qetur uerið skemmtileg en hún get-
ur líka verið háskaleg. Sagan um írsku kon-
una Bridget Clearg er dæmi um slíkt. I mars
1895, þegar Bridget var tuttugu og sex ára,
var hún drepin með hræðilegum hætti þegar
eiginmaður hennar reyndi að særa úr henni
álfsem hann taldi að hefði tekið sér ból-
. festu í henni.
Áöur en vikið er aö sögu Bridgetar Cleary er rétt
að rifja upp önnur svipuð mál sem áttu sér stað á ír-
landi. Um miðja 19. öld brenndi maður í Kerry barn
sitt vegna þess að hann taldi það vera álf. Maðurinn
var ekki sóttur til saka þar sem hann var talinn geð-
veikur. Nokkrum árum áður hafði gömul kona
drekkt fjögurra ára dreng sem gat hvorki gengið né
talað og hún taldi barnið vera álf. Konan sagðist ekki
hafa ætlað að drepa barnið heldur lækna það með því
að svæla álfinn út. Um svipað leyti voru tvær konur
handteknar eftir að hafa brennt lamaðan þriggja ára
dreng. Konurnar töldu að álfur hefði tekið sér bústað
í líkama hans og ætluðu að reka álfinn burt með því
að leggja glóðir á barnið. Drengurinn lifði en var illa
brenndur.
Sjö árum fyrir morðið á Bridget Cleary var kona
lögð inn á geðveikrahæli eftir að hún hafði drepið
flogaveikan son sinn með exi. Eiginmaður hennar og
þrjú eldri börn aðstoðuðu hana við verknaðinn. Kon-
an sagði drenginn ekki vera son sinn heldur vondan
álf, djöful í mannsmynd.
Öll dæmin hér að framan segja frá bömum sem
urðu fyrir barðinu á hjátrúnni. Bridget Cleary er
eina fullorðið fórnarlamb álfatrúarinnar sem vitað er
til að hafi verið drepið á írlandi.
Líkamleg einkenni
Bridget Cleary fæddist í Ballyvadlea árið 1869. Hún
þótti strax lagleg og var sterk og sjálfstæð. Bridget fór
ung að vinna fyrir sér með kjólasaumi, átti nokkrar
hænur og seldi eggin. Hún var því fjárhagslega sjálf-
stæð og ekki háð manni sínum, Micheal Cleary, um
afkomu. Hjónunum samdi þokkalega en voru barn-
laus og sagt var að Bridget ætti sér elskhuga.
Dag einn fékk Bridget kvef eftir að hafa verið í
gönguferð og lagðist í rúmið með nístandi höfuðverk.
Henni versnaði stöðugt og varð ekki sjálfri sér lík.
Þegar vinur hjónanna, Jack Dunne, kom í heim-
sókn og sá Bridget fársjúka i rúminu sagði hann við
Michael að konan í rúminu væri ekki Bridget heldur
álfkona. Til marks um að svo væri benti Jack á að
annar fótur hennar væri lengri en hinn.
í írskri þjóðtrú er sagt að fólk sem dvalist hafi hjá
álfum komi aftur til mannheima með einhvers konar
líkamlega einkenni. Michael Cleary lagði trúnað á
orð vinar síns og varð mjög áhyggjufullur.
Hamingjusöm fjölskylda
Bridget og Michael Cleary fyrir utan heimili WiIIi-
ams, bróður Michaels, í Clogheen í Tipperaiy á ír-
landi. Börnin á myndinni er börn Williams því
Bridget og Michael voru barnlaus.
Skvetti yfir hana hlandi og steinolíu
Þrátt fyrir mixtúruna og eldinn hrakaði heilsu
Briget. Michael fékk því nokkra karlmenn, þar á
meðal tengdafoður sinn, til að neyða Bridget til að
kyngja fleiri jurtablöndum. Mennirnir héldu henni
niðri en hún barðist á móti og bað þá að láta sig í
friði því mixtúran væri bragvond og hún vildi hana
ekki. Hvað eftir annað hrópuðu mennimir á hana í
guðs nafni og báðu hana að segja sér hvort hún væri
hin raunverulega Bridget Cleary. Hún sagðist vera
Bridget en þeir trúðu henni ekki.
Eiginmaðurinn greip því til þess ráðs að skvetta
yfir hana hlandi, enn einu vopninu gegn álfunum, og
neyddi hana til að drekka meira af mixtúrunni.
Mennirnir hristu hana og skóku og hrópuðu í sífellu:
„Bridget komdu heim í guðs nafni!" á meðan Bridget
hljóðaði af sársauka og hræðslu.
Loks lyftu þeir henni úr rúminu og báru hana að
eldinum. Þar spurðu þeir hana enn hver hún væri á
meðan þeir héldu henni yfir eldinum án þess að
brenna hana. Bridget grátbað mennina að láta sig í
friði og steikja sig ekki í eldinum. Hún var hætt að
æpa og þjáðist því ekki að þeirra mati. Mennirnir
spurðu aftur hvort hún væri Bridget Cleary og hún
svaraði þeim nokkrum sinnum að svo væri. Mennirn-
ir lögðu Bridget loks aftur í rúmið og eftir nokkra
stund var hún með óráði. Karlmennirnir voru hæstá-
nægðir og töldu meðferðina hafa heppnast og að álf-
urinn væri rokinn úr Bridget.
Á brúðkaupsdaginn
Bridget og Michael Cleary voru gift í
sjö ár. Þeim saindi þokkalega en
voru barnlaus. Sagan hermir að
Bridget hafi átt elskhuga.
Daginn eftir kom prestur staðarins
í heimsókn og veitti Bridget sakra-
menti en hún tók oblátuna úr munni
sér og neri við læri sitt og það þótti
manni hennar benda til að særingin
hefði mistekist. Bridget hresstist að
vísu þegar leið á daginn og klæddi
sig í fyrsta sinn í ellefu daga. Michael
krafðist þess að hún borðaði þrjá
skammta af brauði og sultu og spurði
hana i leiðinni hvort hún væri
Bridget Cleary. Hún svaraði tvisvar
að svo væri og borðaði tvo skammta.
Þegar Bridget svaraði honum ekki í
þriðja sinn henti Michael henni í
gólfið, tók um hálsinn á henni og
neyddi hana til að borða þriðja
skammtinn.
Ættingjar hjónanna, sex karlmenn
og tvær konur sem voru í heimsókn,
horfðu afskiptalaust á ofbeldið, fyrir
utan það að frænka Bridgetar bað
hann að hætta því þetta væri Bridget.
Michael neitaði og reif konu sína
úr öllum fötum nema undirkjólnum
og náði í logandi sprek sem hann hélt
við munn hennar og hótaði að reka
niður í kok á henni. Hann var sann-
færður um að álfurinn væri enn í
henni. Bridget lyfti höfðinu en skall
síðan rænulaus í gólfið. Michael
trylltist og sagði að hún væri dáin og
veifaði logandi sprekinu yfir henni þar til eldurinn
læstist í undirkjólinn. Hann var sannfærður um að
konan á gólfinu væri ill álfkona og tók því steinoliu
og hellti yfir Bridget um leið og hann öskraði: „Þetta
er ekki konan mín, þetta er svikari, hún skal ekki
blekkja mig lengur og bráöum rýkur hún upp um
strompinn." Gestirnir horfðu aðgerðalausir á en
sögðu seinna að þeir hefðu ekkert getað gert þar sem
Bridget hefði fuðrað upp á nokkrum sekúndum.
Michael bað því næst einn manninn að hjálpa sér
við að fela illa brunnið líkið. Hann færðist undan í
fyrstu en samþykkti að lokum.
Álfakofinn
Daginn eftir kom Michael Cleary grátandi til
kirkju, þar sem hann reif í hár sitt og hegðaði sér
eins og geðsjúklingur. Hann sagðist hafa kveikt í eig-
inkonu sinni og grafið líkið. Michael bað um að hún
yrði grafin upp og veitt kristileg útför.
Hann breytti þó fljótlega sögunni og sagði Bridget
hafa hlaupið að heiman og, það sem meira var, ná-
grannakona þeirra og faðir Bridgetar lugu með og
staðfestu söguna.
Michael var á mörkum taugaáfalls. Hann hafði ekk-
ert sofið í marga sólarhringa og hugsun hans var
brengluð. Hann sagði vini sínum að álfar hefðu tekið
eiginkonu sína og sett álfkonu í hennar stað. Álfkon-
an væri nú dauð en Bridget biði hans á sérstökum
stað þar sem hún myndi koma riðandi út úr kletti á
hvítum hesti og ef hann gæti skorið á reipið sem batt
hana við söðulinn myndi hún koma aftur til hans.
Saga Michaels er í anda gamallar ískrar þjóðsögu
sem segir frá dauðlegri konu sem lendir hjá álfum.
Samkvæmt þjóðsögunni er hægt bjarga konunni úr
álögunum með því að vera á ákveðnum staö á
ákveðnum tíma og skera á reipið sem bindur hana
við álfaheiminn. Þrjú kvöld í röð beiö hann á staðn-
um þar sem hann taldi hana mundu koma ríðandi út
úr klettinum. Hún kom ekki.
Eftir að lögreglan hóf leit fann hún fljótlega lík
Bridgetar á akri skammt frá heimili Cleary-hjónanna.
Niu manneskjur voru handteknar og taldar bera
ábyrgð á dauða hennar. Michael neitaði við réttar-
höld að hafa haldið konu sinni yfir eldi; hann sagðist
hafa elskað hana og hefði aldrei gert slíkt. Hann neit-
aði einnig að hafa hellt yfir hana steinolíu - sagðist
hafa elskað Bridget svo heitt aö hann hefði fremur
kveikt í sjálfum sér en henni. Aðrir sakborningar
sögðust aftur á móti hafa séð Michael Cleary hella
steinolíu yfir konu slna og kveikja í henni.
Verjandi Michaels dró neitun hans til baka og
sagði hann játa á sig manndráp af gáleysi. Michael
var dæmdur i tuttugu ára fangelsi en aðrir sakborn-
ingar fengu frá hálfs árs til fimm ára dóm. Michael
grét þegar dómur var kveðinn upp og hrópaði að
hann væri saklaus. Hann sat i fangelsi í fimmtán ár
en var sleppt fimmtugum að aldri og flutti þá til
Kanada.
Harmsaga Bridgetar og Michaels Clearys er þekkt
á írlandi og húsið þeirra gengur þar undir nafninu
álfakofinn. Stundum er haft á orði að Bridget Cleary
sé síðasta nornin sem hafi veriö brennd á írlandi en
þau orð eru byggð á vanþekkingu. Bridget var ekki
norn heldur fórnarlamb hjátrúarinnar. -KB/Kip
Á okkar tímum hlýtur það að teljast furðulegt hvað
eiginmaðurinn var fljótur til að trúa því að konan
sem lá í rúminu væri ekki eiginkona hans heldur álf-
kona en Michael Cleary trúði á álfa og það gerðu
flestir samtimamenn hans einnig. Félagarnir trúðu
því staðfastlega að álfar hefðu lokkað Bridget til sín
og álfkona komið til mannheima í hennar stað. Eina
leiðin til að endurheimta Bridget var að særa álfinn
burt.
Michael hóf særingarnar með því að ganga hring-
inn í kringum húsið og þuldi særingar og bænir.
Hann heimsótti einnig grasakerlingu og skottulækni
og fékk jurtir sem hann sauð í mjólk til að gefa eigin-
konu sinni.
Bridget neit-
aði mixtúr-
unni og það
taldi hann
enn eina
sönnun þess
að hún væri
álfkona. Hann
greip því til
þess ráðs að
hita skörung í
eldinum og
brenna hana á
enninu því
járn og eldur
eru þekkt
vopn gegn álf-
um. Eftir það
þáði Bridget
mixtúruna.
Hrópaði og grét
Michael var dæindur í tuttugu ára
fangelsi en aðrir sakborningar fengu
mildari dóm. Hann grét þegar dómur
var kveðinn upp og hrópaði að hann
væri saklaus.