Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2003, Qupperneq 33

LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 2003 DVHELGAR8LAÐ 37
J
Miðað við tölur annarra þjóða má reikna með því að um 2-4% íslensku þjöð-
arinnar séu grænmetisætur. Nú hafa nokkrir aðilar úr þessum minnihlutahópi
tekið sig saman og ákveðið að stofna félag grænmetisætna á íslandi. Maðurinn
á bak við hugmyndina, Einar Örn Jónsson, fræddi helgarblaðið um málið.
Græn-
metisætur
landsins
sameinast
„Svona samtök eru til í flestum
þeim löndum sem við berum okkur
saman við og mér fannst skrýtið að
það væru engin slík hér á landi,"
segir Einar öm Jónsson sem má
segja að sé potturinn og pannan í
væntanlegu félagi grænmetisætna á
Islandi. Hann og tvær jurtaætur aðr-
ar vinna nú að því að fá áhugasama
til þess að skrá sig í fyrirhugað félag
en áætlað er að halda stofnfund um
leið og nægur mannskapur sýnir
hugmyndinni áhuga en auk auglýs-
inga á Netínu hafa auglýsingar verið
hengdar upp víða um bæinn.
„Það sem við sjáum meðal annars
fyrir okkur er fræðslu- og kynningar-
starf," segir Einar, spurður um hvað
félagið hyggist gera. Hann vill þó
ekki vera með of miklar yfirlýsingar
varðandi starfsemi félagsins því að
hún muni fyrst og fremst mótast af
því fólki sem í félaginu verður.
Grænmetisfæði með
möguleika
Einar Örn telur fulla þörf á félags-
skap sem þessum, ekki síst þar sem
margra ranghugmynda og fordóma
virðist gæta gagnvart grænmetísæt-
um sem ekki veitir af að uppræta.
„Grænmetisætur eru náttúrlega
minnihlutahópur en á meðan ekki
þykir fi'nt að tala illa um minnihluta-
hópa eins og samkynhneigða eða
útlendinga virðist í góðu lagi að gera
grín að grænmetisætum. Það yrði
tvímælalaust eitt af markmiðum
samtakanna að stuðla að málefna-
legri umræðu um viðhorf okkar og
lífsstíl," upplýsir Einar. Sem dæmi
um þær ranghugmyndir sem við-
gangast segir Einar að margir haldi
að jurtaætur þjáist aflar af næringar-
skortí og fái ekki rétt magn af
prótíni. Einnig segir hann að margir
telji að grænmetisfæði sé mjög
óspennandi og bragðlaus fæða.
„Maður áttar sig ekki sjáffur á því
fyrr en maður hættir að borða kjöt
hvað grænmetísfæði býður upp á
mikla möguleika, t.d varðandi krydd
og annað. Grænmetisætur eru alls
ekki meinlætafólk sem afneitar líf-
inu af því að það kýs að sleppa því að
borða kjöt, fisk og aðrar dýraafurðir.
Maður fær oft að heyra að græn-
metísætur séu sérvitringar sem pína
ofan í sig gras með góðu eða illu."
Hagsmunagæsla og
neytendavernd
Sjáffur hefur Einar Örn, sem er 28
ára gamall, verið grænmetisæta í
rúm tvö ár en hann segir þá ákvörð-
un sína að skipta um mataræði hafa
þróast smátt og smátt. „Eftir að ég
flutti úr foreldrahúsum eldaði ég
aldrei kjöt eða fisk og hafði enga sér-
staka löngun til þess. Ég vann líka
lengi á austurienskum veitingastað
og þar uppgötvaði ég hvað er hægt
að gera margt með góðu hráefni úr
jurtaríkinu og kryddi og segja má að
áhuginn haf! vaknað þar. Sfðan ég
fékk mig fullsaddan á dýraátí hef ég
alveg haldið mig við jurtafæði og
ekki haft nokkra löngun tíl þess að
snúa tif baka,“ segir Einar. Ekki reyn-
ist öllum eins auðvelt að skipta um
lífsstfl. „Það var ekki erfitt í mínu til-
viki því að mig langaði ekkert í kjöt
en aftur á mótí fannst mér skorta
upplýsingar og vettvang þar sem
grænmetísætur gætu komið saman
og skipst á skoðunum, reynslusög-
um, uppskriftum eða hverju sem er
og stutt svolítið við bakið hver á
annarri." Einar sér einnig fyrir sér að
væntanlegt félag gæti gefið þeim
sem ekki eru grænmetisætur en eiga
t.d. von á grænmetísætu í mat góð
. ráð en margar grænmetisætur finna
„Á meðan það þykir ekki
fínt að tala illa um minni-
hlutahópa eins og sam-
kynhneigða eða útlend-
inga virðist í góðu lagi að
gera grín að græn-
metisætum. Það yrði tví-
mælalaust eitt afmark-
miðum samtakanna að
stuðla að málefnalegri
umræðu um viðhorfokk-
ar og lífsstíl."
fyrir því að fólk veigrar sér við að
bjóða þeim í mat þar sem það kann
ekki að elda neina góða grænmetis-
rétti. „Við erum náttúrlega veiði-
mannaþjóðfélag og höfum lifað á
fiski og sauðkind mjög lengi. Dýraát
er mjög innbyggt í okkar menningu
eins og sést á öllum stórhátíðum þar
sem við borðum lamb á páskum,
skötu á Þorláksmessu, rjúpu eða
hamborgarhrygg á jólunum, skell-
um svo kótelettum á grillið á sumr-
in, að ekki sé minnst á þorraviðbjóð-
inn," segir Einar og bendir á að við-
brigðin, þegar fólk ákveður að skipta
um fæði, getí verið töluverð bæði
líkamlega og félagslega.
„Fjölskylda og vinir taka þessu oft
misvel og menn reka sig víða á veggi.
Það geta t.d. verið töfuverð viðbrigði
að standa frammi fyrir mun minna
úrvali í matvöruverslunum, hvað þá
á veitingastöðum þar sem maður
flettír í gegnum margar síður af kjöt-
og fiskréttum áður en maður kemur
að grænmetínu sem er oft bara einn
réttur." Einar segir að þjónustan við
grænmetísætur á veitingastöðum sé
ansi misjöfn. Oft virðist bara boðið
upp á eitthvert frosið jukk sem soðið
hefur verið í mauk. „Eitt af mark-
miðum félagsins gætí einmitt orðið
hagsmunagæsla og neytendavernd.
Þannig gætí félagið t.d. barist fyrir
lægra verði á grænmeti og betri
þjónustu á veitingastöðum. Þá
mætti fá skráða þá staðla sem Evr-
ópusamtök grænmetisætna nota
sem sitt vottunarmerki, græna vaffið
svokallaða, en veitingahús, mat-
vælaframleiðendur og aðrir þurfa að
uppfylla staðla samtakanna tíl þess
að geta notað merkið á vörur sínar
og þjónustu. Samtök græn-
metísætna erlendis eru misróttæk
en það sem ég hef í huga eru eins
konar heildarsamtök, regnhlífar-
samtök, sem allar jurtaætur geta
fundið sig í án tillits tíl þess hvort
þær hafna dýraátí af heilbrigðis-
ástæðum, vegna trúarskoðana, af
siðferðiskennd eða öðrum ástæð-
um. Þó að við séum öll misjöfn eru
grundvallarhagsmunirnir þeir
sömu," segir Einar Örn að lokum og
bendir áhugasömum grænmetísæt-
um að senda sér póst á einarjons-
son@simnet.is.