Dagblaðið Vísir - DV - 10.10.2003, Blaðsíða 10

70 FRÉTTIR FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER2003
Brúarsmíði í takt við laxveiði
VEGABÆTUR: Einbreiðum
brúm á hringveginum fækkar
en heldur hægt að margra
mati. Þær eru enn 14 á Suður-
landi, 6 á Norðurlandi vestra, 4
á Norðurlandi eystra en hvorki
meira né minna en 53 á Austur-
landi, eða alls 77 brýr. Nýlega
var lokið við gerð tvíbreiðrar 70
metra langrar brúar yfir Vatns-
dalsá, eða Hnausakvísl. Það
óvenjulega við þessa brúar-
smíði var að hún var að mestu
framkvæmd að hausti og vetri.
Ástæðan var sú að menn vildu
ekki að framkvæmdir væru í
gangi á þessum stað meðan
veiðitíminn stendur en Vatns-
dalsá er, eins og kunnugt er, ein
af bestu og dýrustu laxveiðiám
landsins. Nýja brúin er jafnlöng
þeirri gömlu.
- r' hRötcjIákv I »'||)! Í «iB'ibiiiij’iwr(Sfit L
notkun í sumar. Heldur haustlegt er oröíð a
Norðurlandi eins og glfkjglerja má sj,i.
Evrópusamtökin funda
ALÞJÓÐASAMNINGAR: Erum
við sterkari ein? Hver er staða
smáríkja við alþjóða viðskipta-
samninga? Leitað verður svara
við þessum spurningum og
fleiri á hádegisverðarfundi Evr-
ópusamtakanna í Kornhlöð-
unni við Bankastræti fimmtu-
daginn 9. október kl. 12.05 um
alþjóðasamninga og stöðu
smáríkja. Frummælandi verður
Árni Páll Árnason lögmaður og
fyrrverandi starfsmaður ís-
lensku utanríkisþjónustunnar.
Hann mun fjalla um viðskipta-
samninga og hvort ávinningur
sé af því fyrir ísland að semja
eitt um viðskiptakjör og hvaða
ávinningar séu af því að vera
innan stærri heilda. Allir eru
velkomnir á fund Evrópusam-
takanna.
Töldu Halldór
Laxness hættulegan
Sleggjudómar, gróusögur og
skapgerðarlýsingar. Allt þetta
og meira til er að finna í kostu-
legum lýsingum á helstu for-
ystu- og áhrifamönnum í ís-
lensku samfélagi sem sendi-
herra Breta á íslandi tók saman
fyrir bresku utanríkisþjónust-
una um miðja síðustu öld.
Breskur sagnfræðingur, velunn-
ari DV, rakst á persónulýsingarnar í
Þjóðskjalasafni Breta og sendi þær
blaðinu. Um er að ræða hluta af
nokkurs konar ritröð breska utan-
ríkisráðuneytisins sem kölluð var
„Confidential Print“ og var gefin út
allt frá 1711 fram til 1960. I ritun-
um, sem voru flokkuð ýmist eftir
löndum eða málaflokkum, var
safnað saman margvíslegum skjöl-
um og skýrslum úr utanríkisþjón-
ustunni, meðal annars frá sendi-
ráðum Breta víða um heim. Þetta
voru leynileg rit, ætluð eingöngu
starfsmönnum utanríkisþjónust-
unnar og ríkisstjórn. Leynd hvílir
yfir ritunum í 50 ár frá útgáfu sam-
kvæmt upplýsingum á vef Þjóð-
skjalasafnsins.
Letingjar og kvennabósar
Skýrslan sem um ræðir heitir
„Leading Personalities in Iceland"
og er frá 1951. Þá var lohn Dee
Greenway sendiherra Breta á fs-
landi og má gera ráð fyrir að hann
hafi sjálfur skrifað flestar persónu-
lýsingarnar þótt hann hafi sjálfsagt
„erft“ nokkrar frá forverum sínum í
starfi.
„Hann hefur orð á sér fyrir að
gæta fyrst og fremst eigin hags-
muna - jafnvel þegar hann kemur
fram sem fulltrúi þjóðar sinnar á
erlendum vettvangi."
„Þrjóskur og óbilgjarn. Er mikið
upp á kvenhöndina. Átti ágæt sam-
skipti við breska herinn í hernám-
inu.“
„Hefur talsverð áhrif í heimahér-
aði sínu. Fremur litlaus persónu-
leiki. Einlægur í stuðningi sínum
við Breta.“
„Heillandi, vingjarnlegur og lat-
ur. Þekkir alla og allir þekkja hann.
Af sumum talinn vinstrisinnaður
en óvíst er að hann hafl nokkra
pólitíska sannfæringu."
„Þekktur fyrir skrif sín til stuðn-
ings Bretum sem því miður hafa
hins vegar verið skaðleg ef eitthvað
er vegna þess hve hann er fráhrind-
andi maður sem ofbýður gjarnan
löndum sínum með skefjalausum
og ónærgætnislegum málflutn-
ingi."
„Hann er svo sem nógu viðkunn-
anlegur en virðist ekki búinn nein-
um sérstökum hæfileikum og hefur
engin merki sýnt um að vera viðun-
andi arftaki [forvera sínsj."
Þetta eru dæmi um lýsingar á
landsþekktum og í sumum tilvik-
um áhrifamiklum íslendingum um
FRÆGASTUR: GunnarGunnarsson
rithöfundur var sagður hafa verið víð-
frægastur fslenskra rithöfunda og sé lík-
lega enn þrátt fyrir auknar vinsældir
Halldórs Laxness.
HJÁLPLEGUR: Bretar töldu Svein
Björnsson hafa verið hjálplegan enda beitt
áhrifum sínum til að stuðla að góðu
sambandi við Bretland.
HÆFILEIKAR: Benjamin J.S. Eiríksson var
sagður „einstaklega hæfur ungur maður"
sem yrði fýrir stöðugum árásum frá
kommúnistum.
lenskra ráðamanna heldur en þær
heimildir sem hægt er að nálgast
hér heima," segir Guðni.
Hann bætir hins vegar við: „Á
hinn bóginn verður að taka þessum
skýrslum um íslenska áhrifamenn
með varúð. Þetta eru oft mismerki-
legir palladómar, sumt satt, annað
ekki, og svo er það nú líka svo að
stundum má satt kyrrt liggja."
Þess má geta að John Dee
Greenway sendiherra var líklega
þekktastur fyrir að vera maðurinn
sem flúði úr Höfða vegna meintra
reimleika sem höfðu gert honum
líftð óbærilegt. Bretar seldu Höfða
fyrir hans tilstilli. Skömmu eftir það
kom í ljós laus bárujárnsplata und-
ir þaki hússins og töldu sumir að
þar væri komin skýringin á meint-
um draugagangi.
olafur@dv.is
„Hann hefur orð á sér
fyrir að gæta fyrst og
fremst eigin hagsmuna
- jafnvel þegar hann
kemur fram sem fulltrúi
þjóðar sinnar á erlend-
um vettvangi,"segir
um tiltekinn íslenskan
ráðamann.
miðja síðustu öld sem ástæðulaust
er að nafngreina. Sagnfræðingar
sem DV hafa rætt við segja að taka
beri þessum lýsingum með fýrir-
vara þar sem bæjarslúður og gróu-
sögur hafi þarna verið látnar flakka
næsta gagnrýnislaust.
Þór Whitehead prófessor birti
hluta úr sambærilegum skjölum frá
Bretum í bók sinni, Bretarnir koma,
þ.e. lýsingar á Bjarna Benediktssyni
og Hermanni Jónassyni, en ekki
hefur verið fjallað um þær sérstak-
lega áður svo vitað sé.
Halldór hættulegur
Um Halldór Laxness segir í sam-
antektinni að hann sé kommúnisti
sem sumir fslendingar telji mesta
núlifandi rithöfund þjóðarinnar en
aðrir hættulega róttækan í stíl og
efnisvali. Halldór er sagður fær í
ensku og viðkunnanlegur. Sann-
færing hans sem kommúnista er
dregin í efa, enda „virðist venjuleg-
um íslendingi sem tilkomumikið
hús hans, bílar og tekjur af bóksölu
í Bandaríkjunum séu ekki merki
um sannan kommúnista". Hins
vegar sé ljóst að skilningur hans og
sýn á heiminn utan íslands gætu
fært honum talsverð áhrif ef
„kommúnísk krísa" kæmi upp;
þess vegna sé enginn vafi að Hall-
dór „gæti reynst hættulegur" (e.
certainly makes him potentially
dangerous).
Gunnar einangraður
Um Gunnar Gunnarsson segir að
hann hafi verið víðfrægastur ís-
lenskra rithöfunda og sé líklega
enn, þrátt fyrir auknar vinsældir
Halldórs Laxness. Fram kemur að
„alkunna" sé að Gunnar hafi verið
hallur undir nasista og það hafi
kynt undir „orðróm og grunsemd-
ir“ á stríðsárunum. Nú lifi hann
hins vegar einangruðu lífi og skipti
sér að því er virðist ekkert af stjórn-
málum.
Forsetinn hjálplegur
Um Svein Björnsson for-
seta segir, að hann hafi sem
sem ráðgjafi stjórnvalda í ut-
anríkismálum frá 1940 ætíð
beitt áhrifum sínum til þess
að stuðla að góðu sambandi við
Bretland. Seinna hafi hann verið
„afar hjálplegur" við að sannfæra
íslendinga um að bjóða Banda-
ríkjamönnum að taka við vörnum
landsins.
Um Benjamfn Eiríksson segir að
hann sé „einstaklega hæfur ungur
maður" sem verði fyrir stöðugum
árásum frá kommúnistum, meðal
annars vegna þess að hann hafi
„læknast" af hrifningu sinni af
kommúnisma.
Gildi skýrslnanna
„Það er mjög líldegt að breskir
ráðamenn, t.d. forsætis- og utan-
ríkisráðherra, hafi fengið sinn fróð-
leik um íslenska áhrifamenn upp úr
skýrslum af þessu tagi," segir
Guðni Th. Jóhannesson sagnfræð-
ingur.
Um heimildagildi þeirra segir
hann að þær geti verið ágæt
heimild um afstöðu breskra
sendifulltrúa hverju sinni.
„Þær geta líka veitt mik-
ilvægar upplýsingar
um íslenska áhrifa-
menn sem getur
verið erfitt að
nálgast annars
staðar. Því mið-
ur er það
þannig að við
verðum oft að
sækja ís-
lands-
söguna
til út-
landa
vegna
þess að
erlendar
heimildir eru
miklu ríkari
um afstöðu ís-