Dagblaðið - 25.05.1977, Blaðsíða 4

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 25. MAI 1977.
Bylting ístarfsemi Skipaútgerðar ríkisins:
Þrjú nýtízkuleg skip verði
keypt en þau gömlu seld
Sami starfsmannaf jðldi anni þreföldu flutningamagni og skipin endurheimti
mikið af þeim f lutningum sem bílar hafa yf irtekið
Hjá ráðamönnum samgöngu-
mála á tslandi eru nú til athug-
unar hugmyndir um algera
endurnýjun allrar strandferða-
þjónustu'sem Skipaútgerð rík-
isins annast. Hugmyndirnar
nýju þýða algera byltingu í
starfsemi skipaútgerðarinnar.
Er gert ráð fyrir að núverandi
skip verði seld en ný og hag-
kvæmari skip keypt eða smíðuð
i þeirra stað. Vegna nýtízku-
legra byggingarlags hinna nýju
skipa myndi lestun og losun
taka margfalt styttri tima en nú
og mannafli sparast. Þrjú ný
skip myndu sennilega ekki hafa
fleiri menn í áhöfnum en
skipin tvö hafa nú. Gert er ráð
fyrir þreföldun á flutninga-
magni Skipaútgerðarinnar. t
fjárhagshlið hugmyndanna er
gert ráð fyrir að ,;byltingin“
kosti um hálfan annan milljarð
en þjððhagslegur ágóði af
breytingunni gæti orðið um
milljarður á ári.
DB ræddi við Guðmund
Einarsson, s*m nýlega var skip-
aður forstjðri Skipaútgerðar
rfkisins, en hann er höfundur
hugmyndanna um algera bylt-
ingu í starfi Skipaútgerðarinn-
ar.
— Hugmyndirnar eru ávöxt-
ur af gagngerri skoðun á allri
starfsemi fyrirtækisins, sagði
Guðmundur. ör þróun á siðustu
árum í gerð strandferðaskipa
hefur gert það að verkum að
skipin sem útgerðin hefur á að
skipa í dag eru orðin úrelt og
eru hemill á plön um breyt-
ingar og hagræðingu í rekstri.
Kemur þetta fyrst og fremst i
Ijós ef litið er á tæki sem notuð
eru við lestun og losun. Núver-
andi skip geta t.d. ekki flutt
vörur á vögnum. Lestun og
losun þeirra er mjög seinvirk.
Afköstin við losun og lestun
eru 10—15 tonn á klukkustund
víðast úti á landsbyggðinni en í
Reykjavík komast þau upp í 30
tonn á klukkustund.
í nýtizku strandferðaskipum
i Noregi er reiknað með 200
tonna afköstum á klukkustund
þegar um almenna pallavöru er
að ræða en meira ef um sam-
stæða vöru er að ræða, t.d.
áburð, sement o.fl. Þrátt fyrir
þessi margföldu afköst starfa
færri við hana en hér gera í
dag. Engin hífing fer fram en
lestun og losun fer fram með
vélknúnum lyfturum um op á
skipshlið og skut.
Hlerinn sem lokar opinu á
skipshliðinni er jafnframt brú í
land. Sérstakur lyftibúnaður er
tengdur við þennan hlera og
má lyfta honum allmarga metra
upp eða niður. Á teikningu sem
við höfum af nýtízku norsku
skipi er gert ráð fyrir sjö og
hálfs metra mun á stöðu hler-
ans. Flóð og fjara standa því
ekki lengur í vegi fyrir þvi að
vélknúnir lyftarar annist alla
lestun og losun.
Hjá Skipaútgerð ríkisins
hefur farið allmikill tími í að
binda vörur niður í lestarnar.
Nú er farið að nota annan út-
búnað og losna við þá fyrir-
höfn. Eru það gúmmípúðar
sem lagðir eru í auð rúm lest-
anna og síðan blásnir upp. Eim-
skip hefur að einhverju leyti
tekið þessa nýjung í sína þjón-
ustu, sagði Guðmundur.
Mestur hluti af flutningi
strandferðaskipanna er almenn
stykkjavara. En auk þess koma
til afbrigðileg stykki og yrðu
skipin því einnig að hafa lyfti-
krana og góð lestarop. Lyfti-
kranann þarf auk þess að nota á
frumstæðum höfnum og þar
sem losun fer m.a. fram í smá-
báta á sjó úti.
Hliðaropin á hinum nýju
mundur, að með eðlilegri aukn-
ingu væru flutningarnir orðnir
50 þúsund tonn. Síðan er gert
ráð fyrir að með stórbættri
þjónustu og hraðari afgreiðslu
myndi Skipaútgerðin yfirtaka
álfka flutningamagn, eða 50
þúsund tonn, af þeim vörum
sem nú eru fluttar með bílum.
Stafar það fyrst og fremst af
því að flutningsgjöld með skip-
unum eru miklu lægri en með
bllum. Meiri hraði í ferðum og
afgreiðslu myndi laða flutning-
ana til skipanna. Þá er gert ráð
fyrir um 30 þúsund tonna sem-
entsflutningi og um 20 þúsund
lesta flutningi á áburði og
fleiru.
Guðmundur sagði að athuga
þyrfti vel um hagkvæmni flutn-
inga á ósekkjuðu sementi og
sementsflutningum yfirleitt
með skipum. Steypustöðvar úti
aukast og jafnvel færast enn
meira frá bílaflutningum til
skipanna en gert er ráð fyrir.
Hringferðir og
„pendúlferðir“
Guðmundur sagði að í sumar
væri 1 athugun að hafa annað
skipið í hringferðum en hitt í
svokölluðum ,,pendúlferðum“,
aðra frá Reykjavík vestur um
til Akureyrar, hina frá Reykja-
vik austur um land. Hringferð
'um landið, eins og þær hafa
verið tfðkaðar hjá útgerðinni,
er 1260 sjómflna sigling. Tekur
siglingin 107 klukkustundir en
ferðin 12 sólarhringa með hinni
seinvirku lestun og losun f
höfnum. Er þá stopp skipsins í
Reykjavlk meðtalið. Þetta þýðir
að skipin eru aðeins um 35%
Teikning af nýtizku norsku strandferðaskipi. Mestur hluti lestunar og losunar fer fram um op á
skipshlið og skut. Hlerar opanna eru jafnframt brýr i land. Afköst við Iosun eru 200 tonn á tfmann í
stað 10-30 við íslenzku sklpin i dag. Lestarop sem opnast og lokast með vökvatækjum eru í þilfarshæð
svo alit þllfarið nýtist til flutninga ef með þarf. Ef af verður mun Skipaútgerðin huga að stærri
skipum.
skipum eru þannig gerð, að
sögn Guðmundar, að þau krefj-
ast einskis aukaútbúnaðar í
höfnum landsins. Meira um-
stang yrði að leysa vanda með
op á skut skipanna. Væri hann
þó lfklega auðleystur á Norður-
og Austurlandi þar sem minni
munur væri á flóði og fjöru en
á Suður- og Vesturlandi.
Þreföldun flutninganna
Eins og er annast Skipaút-
gerðin flutning á um 40 þúsund
tonnum yfir árið. Gert er ráð
fyrir að með þremur nýtízku-
legum skipum mætti auka
flutningana i 150 þúsund tonn á
næstu árum. Gerbreyting fyrir-
tækisins tæki minnst 4—5 ár og
má þá gera ráð fyrir, sagði Guð-
á landi legðu sfaukna áherzlu á
að fá ósekkjað sement eins og
steypustöðvar í og við Reykja
vfk. Mætti þá flytja sementið f
stórum tönkum á hjólum, sem
dregnir væru að og frá borði.
Taldi Guðmundur að sements-
flutningar gætu orðið hag-
kvæmir fyrir Skipaútgerðina.
Sumartoppur væri í slfkum
flutningum en þá er lægð í
flutningum hjá Skipaútgerð-
inni.
Á stundum getur Skipaút-
gerðin nú ekki annað þeim
flutningabeiðnum á áburði og
almennri stykkjavöru við þær
aðstæður sem fyrirtækið býr
við nú. Með nýjum skipum og
hagkvæmari, tíðari ferðum og
betri afgreiðslu, munu flutn-
ingar fyrir önnur skipafélög
tíma á siglingu en lestun og
losun tekur um 65% tfma
þeirra.
Nú er í ráði að fækka við-
komustöðum á hringferðinni,
þannig að siglingin verði
1000—1050 sjómílur og taki 90
stundir á siglingu. Standa vonir
til að þá verði hægt að móta
hringferðina þannig að hún
hefjist á sama vikudegi og
skipið sé á sem líkustum tíma í
hverri viðkomuhöfn f hverri
viku. Ýmislegt gerir þetta
erfitt, t.d. það að sæta verður
sjávarföllum við innsiglingu til
Hornafjarðar. Áætlun þessi er
þvf mjög þröng og ekki útséð
um hvort hún tekst, sagði Guð-
mundur. Nýju skipin myndu
leysa þetta hlutverk auðveld-
lega, þar sem núverandi lest-
unar- og losunartimi yrði að
verulegu leyti úr sögunni, eða
að minnsta kosti miklum mun
styttri.
Nýju skipin —
og fjármólahliðin
Guðmundur sagði að í Noregi
væri nú verið að smíða strand-
ferðaskip fyrir þarlenda aðila.
Kosta þau 10,5 m. n. kr. eða um
370 milljónir ísl. kr. 'Þau eru
með hliðaropinu og opi á skut
en við skutopið er ekki brú f
land frá skipinu. En vegna
þeirrar áherzlu sem Skipaút-
gerðin leggur á aukna mögu-
leika til vagnaflutninga, yrði
skutppið að vera með hleraút-
búnaði sem nota mætti sem brú
f land. Gera má ráð fyrir að
slíkur útbúnaður og aðrar
nauðsynlegar breytingar
mundu hækka verð skipanna.
Hugsanlegt er líka að ný skip
yrðu byggð hér sem uppfylltu
allar kröfur.
Norsku skipin, sem I smfðum
eru, eru 299 lestir brúttó eða
700 tonn deadwight. Skipaút-
gerðin myndi, ef af yrði, senni-
lega huga að örlftið stærri
skipum. Yrði það heppilegra
vegna mögulegra vagna-
flutninga og eins vegna .auk-
innar sjóhæfni.
Á nýju skipunum norsku er
útbúnaður þannig að þau krefj-
ast ekki nema 8 manna
áhafnar. Á islenzku skipunum
tveimur eru nú 17 menn á'
hvoru skipi. Þó þrjú skip yrðu
fengin með stórauknum
flutningsmöguleikum er því
ekki talið að fjölga þyrfti í
starfsliði Skipaútgerðarinnar,
hvorki hvað áhafnir snertir né
við lestun og losun, jafnvel þó
um þreföldun á flutninga-
magninu yrði að ræða.
í dag er 150-200 milljón
króna halli á rekstri Skipaút-
gerðar rikisins. En kæmust
hugmyndirnar f fulla fram-
kvæmd og flutningar næðu 150
þúsund tonnum á ári yrði tekju-
aukinn 3-400 milljónir króna
nettó. Er þá ekki reiknað með
vöxtum af lánum.
Með tilfærslu flutninga frá
bflum til skipa er reiknað með
að rfkissjóði myndusparast um
300 milljónir kr. á ári f vega-
málum. Notendur spara lfka
miklar fjárhæðir vegna lægri
farmgjalda hjá skipaútgerðinni
en hjá bílunum. Alls er gert ráð
fyrir að þjóðhagslegur sparn-
aður af umbyltingu Skipaút-
gerðar rfkísins til nútfmahorfs
myndi verða um milljarður á
ári hverju, sagði Guðmundur
Einarsson. „Hér er varlega
áætlað og þetta eru engar
skýjaborgir. Ég held að það sé
töluverður vilji hjá ráðamönn-
um að athuga þessar tillögur
gaumgæfilega."
—ASt.
Þegar Bakkus
er með í för
Það fer ekki ýkja mikið fyrir bfllagi á þessari
Mazdabifreið sem aðfaranótt þriðjudags lenti í
umferðaróhappi rétt sunnan við Kópavogslækjar-
brú. Tveir menn voru i bílnum en þeir hlutu
hvorugur alvarleg meiðsli. Bfllinn lenti á staur í
bcygju rétt sunnan við brúna. Hafnarfjarðar-
lögreglan rannsakar mál þetta og tjáði rannsóknar-
lögreglumaður DB að grunur væri um ölvun við
akstur i þessu tilviki.
DB-mynd Ragnar Th.Sig.
I
I