Dagblaðið - 19.05.1981, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 19. MAl 1981.
fijalsl, úháð dagblað
Utgofandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóiri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal. 4
íþróttir: Hallur Slmonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólf json. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefónsdóttir, Elfp Albertsdóttir, (Jlali Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson. ,
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurösson, Siguröur Þorri Sigurðsson
og Sveinn Pormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þodeifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. DreKingarstjóri: Valgeröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síðumúla 12.! Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur: Þverholti 11.
Aðalslmi blaðsins er 27022 (10 línur).
Himm óákveðnu fækkar
Einu nýju fréttirnar úr síðustu skoð-
anakönnun Dagblaðsins eru, að
óvinsældir stjórnmálaflokkanna hafa
minnkað, þótt þær séu miklar enn.
Þeim, sem ekki geta gert upp hug sinn
til flokkanna, hefur á fjórum mánuðum
fækkað úr 39% % í 31 %. -------
Að öðru leyti virðist allt sitja við sama í fylgi stjórn-
málaflokkanna. Fylgi þeirra hefur haldizt nokkurn
veginn óbreytt í fjórum skoðanakönnunum Dagblaðs-
ins á því hálfa öðru ári, sem liðið er kjörtímabilsins.
Samkvæmt könnuninni, sem birt var í gær, hefur
fylgi Alþýðuflokksins aukizt um aðeins 0,1 prósentu-
stig síðan í janúar, Sjálfstæðisflokksins um aðeins 0,5
stig og Alþýðubandalagsins um aðeins 1,2 stig, meðan
fylgi Framsóknarflokksins hefur minnkað um aðeins
0,3 stig og smáflokka um aðeins 1,5 stig.
Þessar tölur sýna nánast engar breytingar og benda
til, að lítil sem engin skekkja sé i skoðanakönnunum
Dagblaðsins, svo sem raunar hefur sannazt í saman-
burði þeirra við kosningaúrslit. Niðurstöður þessara
kannana styðja hver aðra.
Framsóknarflokkurinn fékk i síðustu kosningum
25% atkvæða. í skoðanakönnunum Dagblaðsins síðan
þá hefur hann fengið 22—26% fylgi þeirra, sem af-
stöðu tóku, og nú síðast 24%. Þetta er gífurleg festa í
fyigi -
Alþýðubandalagið fékk í síðustu kosningum 20% at-
kvæða. í skoðanakönnunum Dagblaðsins síðan þá
hefur það fengið 17—20% fylgi þeirra, sem afstöðu
tóku, og nú síðast 20%. Þetta er ekki síður athyglis-
verðfestaí fylgi.
Alþýðuflokkurinn hefur í þessum könnunum
blaðsins fengið 11—13% fylgi og 11% nú síðast. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur fengið 43—46% fylgi og 46%
nú síðast. Þetta er sama festan í fylgi frá síðustu
kosningum.
Tölur Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins eru
svo aftur á móti aðrar en þær voru í síðustu kosning-
um, þegar Alþýðuflokkurinn fékk 17% atkvæða og
Sjálfstæðisflokkurinn 37%.
Þetta styður þá útbreiddu skoðun, að síðustu vikur
fyrir kosningar hafi nokkur hópur kjósenda flúið
„leiftursókn” Sjálfstæðisflokksins til Alþýðuflokks-
ins, án þess að hinn síðarnefndi geti talið hópinn sér til
varanlegrar eignar.
Raunar hefur áður komið í ljós í kosningum, að
óljós landamæri eru milli vinstri kants Sjálfstæðis-
flokksins og hasgri kants Alþýðuflokksins. Kjós-
endur rölta meira um þau en önnur landamæri
íslenzkra stjórnmála.
Ekki tekur að gera því skóna, að úrslit næstu
kosninga verði í samræmi við nýjustu skoðanakönnun
Dagblaðsins. Mikið vatn á eftir að renna til sjávar fram
til þess tíma.
Sérstaklega er óvíst, að Sjálfstæðisflokkurinn geti í
kosningum haldið því mikla fylgi, sem hann hefur haft
frá síðustu kosningum. Enginn veit nú, hvaða andlit
hann mun þá hafa, né hvort andlitin verða eitt eða
fleiri.
Á hinum væng stjórnmálanna virðist afstaðan til
hersins og Nato hafa lokað landamærunum milli 20%
Alþýðubandalagsfylgis og 25% Framsóknarfylgis.
Kosningaslagir gætu því í vaxandi mæli verið háðir á
landamærum Alþýðu- og Sjálfstæðisflokks.
Til viðbótar við þann slag kemur svo slagurinn um
þann þriðjung kjósenda, sem milli kosninga telur sig
utan flokka og greiðir atkvæði eftir aðstæðum hverju
sinni. Það eru þessir kjósendur, sem setja líf og óvissu í
stjórnmálin.
..... ........'
Af koma bænda f grannríkjum okkar:
BÆNDUR
AFKASTA
0F MIKLU
Fyrir nokkrum dögum var ég á
fundi með fulltrúum helstu bænda-
samtaka á Norðurlöndum. Við
sögðum hver öðrum frá helstu vanda-
málum, sem glímt er við. Menn
ræddu um samstarf bændasamtak-
anna og ýmislegt fleira. Ég ætla í
þessari grein að skýra frá nokkrum
atriðum, sem komu fram á fundin-
um.
Verðbólga og
atvinnuleysi
Liklega er útlitið í efnahagsmálum
í Danmörku verra en á hinum
Norðurlöndunum. Hallinn á utan-
ríkisverslun þeirra nam 14 milljörð-
um d.kr. á síðasta ári. Erlendar
skuldir námu 94 milljörðum d.kr. í
lok ársins. Fjöldi atvinnulausra á síð-
asta ári var að meðaltali 180 þúsund
V ..........
r “
í 3. gr. Evrópusáttmálans um
mannréttindi segir: „Engan má beita
pyndingum eða ómannúðlegri og
niðurlægjandi meðferð né refsingu”.
PynJingar eru skilgreindar á eftir-
farandi hátí í ályktun 3452 á allsherj-
arþingi Sameinuðu þjóöanna:
„Pynding er hver sú aðgerð sem
orsakar þjáningar, líkamlegar eða
andlegar, og er framkvæmd í því
skyni að knýja fram játningar eða
upplýsingar”.
Orðið „pyndingar”, komst á hvers
manns varir í lok ágúst 1971, þegar
það kvisaðist að 12 írskir fangar
hefðu verið fluttir úr Crumlin Road
fangelsinu á stað sem haldið var
leyndum. Þar voru þeir yfirheyrðir
leynilega og við yfírheyrslurnar var
beitt aðferðum sem ekki eru venju-
legar við yfirheyrslur fanga. Það var
staðfest fyrir Mannréttindadómstóli
Evrópu, að þessar aðferðir saman-
stæðu af fimm atriðum:
a) Að standa upp við vegg. Fang-
anum er stillt upp við vegg með
andlitið að veggnum og hann er
látinn halda höndunum eins hátt
og unnt er yfir höföi sér. Þá er
fanginn látinn standa á tánum og
fætur hans hafðir eins gleiðir og
hægt er. í þessum stellingum var
fanginn neyddur til að standa í
nokkrar klukkustundir, þannig að
líkamsþunginn hvíldi aðailega á
tánum.
b) Hauspokl. Dreginn var yftr höfuð
fangans svartur eða mislitur poki
á milli þess sem hann var yfir-
heyrður.
c) Hávaði. Föngunum var haldið f
herbergi þar sem var linnulaus
hávaði eða skerandi hljóð inni.
d) Svefnleysi. Á milli þess sem fang-
inn var yfirheyrður var komið i
veg fyrir að hann gæti sofnað.
e) Svipting matar og drykkjar.
Matar- og drykkjarskammtur
fangans er minnkaður ofan í lág-
mark.
Þetta mál fór fyrir Evrópudóm-
stól, og þar viðurkenndi breska ríkis-
stjórnin, að þessar aðferðir við yfir-
heyrslur fanga væru heimilar, sam-
kvæmt breskum lögum, enda þótt
þær væru ekki almennt viðurkenndar
né þeirra getið í opinberum skýrslum.
Einnig viðurkenndi hún að breska
leyniþjónustan hefði haldið nám-
skeið til að kenna lögregluliði Hennar
hátignar þessar aðferðir í apríl 1971.
Nú var sett á stofn nefnd til að rann-
saka allt þetta mál, formaður hennar
var Sir Edmund Compton. Af 40
föngum, sem voru yfirheyrðir af
manns. Á fyrstu 6 mánuðum þessa
árs er áætlaður fjöldi atvinnulausra
230 þúsund.
í Finnlandi hefur þróun efnahags-
mála verið heldur hagstæð. Verð-
bólgan var 13,7% á síðasta ári og er
áætluð 10—11% í ár. Atvinnuleysi er
mikið í Finnlandi, á síðasta ári höfðu
5% af vinnufæru fólki ekki atvinnu.
Viðskiptajöfnuður við útlönd hefur
verið Finnum hagstæður það sem af
er þessu ári.
Norðmenn hafa verulegar
áhyggjur af verðbólgunni, en hún var
11% á síðasta ári. Miklar verðhækk-
anir hafa orðið í ár, matvæli hafa
hækkað um 15% fyrstu 3 mánuði
ársins. Dregið var verulega úr niður-
greiðslum í lok síðasta árs. Fjöldi at-
vinnulausra var 31 þúsund í lok
£ „Norðmenn hafa keypt af okkur meira en
u helming af því dilkakjöti sem við höfum
flutt út og greitt bezta verðið. Nú munu þeir
kaupa sáralítið.”
nefndinni, sannaðist að 11 höfðu
hlotið þessa fyrrgreindu meðferð við
yfirheyrslur. Nefndin komst svo að
þeirri niðurstöðu, að slíkar aðferðir
við yfirheyrslur flokkuðust undir
„harðræði” en ekki líkamlegar
pyndingar. Álit nefndarinnar var birt
opinberlega3. nóvember 1971.
„Harðrœði" áfram
Aðgerðir nefndarinnar í þessu máli
voru hinsvegar algerlega ófullnægj-
andi, svo þvi var ekki þar með lokið.
Eftir endurteknar nefndarskipanir
Kjallarinn
María
Þorsteinsdóttir
og yfirheyrslur sem stóðu í mörg ár
gaf fuUtrúi Breska heimsveldisins
loks út svohljóðandi yfirlýsingu fyrir
Evrópudómstólnum 8. debrúar 1977:
„Rikisstjórn Bretlands hefur
ákveðið að „hinum fimm aðferö-
um” við yfirheyrslur fanga, verði
framvegis beitt af varfærni, og
vísast i því sambandi til 3. gr.
Evrópusáttmálans um mannrétt-
indi. Hún staðfestir hér með að
slikum aðferðum skuli aldrei
framar, undir neinum kringum-
stæðum, verða beitt tii að knýja
fram játningar”.
Nú mætti ætla að þessum
„harðræðis” yfirheyrslum hefði
verið hætt, en svo var þó ekki. Árið
1977 sendi Amnesty International
nefnd til Norður-írlands til að rann-
saka þessi mál. Hér koma nokkur
atriði úr niðurstöðum hennar:
a) Sálrænar þvinganir við yfir-
heyrslur. Nítján af 78, sem
spurðir voru sögðust hafa verið
látnir standa upp við vegg á tán-
um meðan þeir voru yfirheyrðir.
b) Ógnanir. Tuttugu og þrír sögðu
að sér hefði verið ógnað — þrjár
konur sögðu að sér hefði verið
hótað nauðgun og um leið hefði
ljósið verið slökkt í yfirheyrslu-
herberginu. Nokkrum hafði verið’
hótaö lífláti, öðrum lengri
fangelsisvist eða að fjölskyldur
þeirra yrðu ofsóttar.
c) Högg i höfuðið. Nítján sögðust
hafa verið barðir í höfuðið, ýmist
með krepptum hnefa eða flðtum
lófa, eða að höfði þeirra hefði
verið siegið i vegginn.
Edwina Stewart taldi miklu fleira
upp í merkri ræðu. Ég læt þetta
nægja um misþyrmingar samkvæmt
hinum „fimm aðferðum”, sem að
framan er greint frá. Ég get bætt því
hér við, að á kvennaráðstefnunni,
Fórum ’80 hlustaði ég á vitnisburð
nokkurra kvenna, sem eru nýsloppn-
ar úr fangelsum á Norður-trlandi, og
höfðu þær frá nákvæmlega sömu
meðferðinni að segja og hér hefur
verið greint frá.
„Teppaf angarnir "
Ég ætla að síðustu að minnast
nokkuð á „teppafangana”, en mál
þeirra hefur verið mjög á dagskrá að
undanförnu. Á Norður-frlandi gilda
þau lög, að pólitískir fangar hafa
nokkra sérstöðu innan réttarkerfis-
ins. Þeir hafa ekki þurft að vinna öll
þau störf sem ætlast er til af öðrum
föngum. Þeir hafa haft rétt til að
Q „Viö skulum foröast að taka fregnir frá
Reuter-fréttastofunni svo alvarlega, aö
viö trúum hverju oröi, sem hún segir, og ætti
okkur raunar að vera fréttaflutningur þeirrar
stofnunar í fersku minni, síöan viö vorum sjálf
í þorskastríöi viö Bretana.”