Dagblaðið - 19.05.1981, Síða 13

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 19. MAÍ 1981.
febrúar sl. Á síðastliðnu ári var
meðalatvinnuleysi um 1,7%. Við-
skiptajöfnuður var hagstæður um 7,6
milljarða n.kr. á síðasta ári. Ef Norð-
menn hefðu ekki tekjur af olíuvinnsl-
unni hefði halli orðið á utanríkis-
versluninni um 35,4 milljarða n.kr.
í Sviþjóð var verðbólgan 14,3%, í
ár er hún áætluð 9%. Aukning
þjóðarframleiðslunnar var 2% árið
1980 og áætlað í ár 0,7%. MikiU halU
á fjárlögum veldur Svíum miklum
áhyggjum, halli í ár er áætlaður 74
miUjarðar s.kr. Atvinnuleysi er mikið
í Svíþjóð.
Danskir bœndur
að gefast upp
Danskir bændur hafa átt í miklum
erfiðleikum. Afurðaverð til bænda
hækkaði um 10% á síðasta ári, en að-
föng til landbúnaöar hækkuðu um 13
1/2%. Þá varð aukning á vaxtagjöld-
um bænda á árinu um 24%. Meðal-
tekjur á bændabýii námu d.kr.
58.000, en þar af voru 37.000 d.kr.
tekjur af öðru en landbúnaði. Þar
sem landbúnaður þarf mikið fjár-
magn vega vextir mikið í útgjöldum
bænda. Vextir eru 18—20% i Dan-
mörku. Nú hefur ríkisstjórnin þar í
landi samþykkt að veita óafturkræfa
styrki til bænda og einnig útvegað
þeim erlent lán að upphæð 1,3 millj-
arða d.kr. með 11% vöxtum. Það
horfir aðeins betur í dönskum land-
búnaði nú en fyrir ári. Meðalhækkún
á afurðaverði til bænda í EBE lönd-
unum í ár verður 9%, en danskir
bændur munu fá 11,5% hækkun
vegna gengislækkunar á svokallaðri
„grænu” krónu. Sú hækkun sem
ákveðin hefur verið á afurðaverðinu
til bænda mun ieiða til hækkunar á
smásöluverðinu, því ekki er ætlunin
að auka niðurgreiðslur eða beinar
greiðslur til bænda. Ennfremur er
vilji fyrir þvi hjá landbúnaðarnefnd
EBE að bændum sé tryggt grunnverð
fyrir framleiðsluna, en það hefur
ekki verið á undanförnum árum.
Þrátt fyrir þær ráðstafanir sem
gerðar hafa verið til bjargar dönskum
bændum er ástandið mjög alvarlegt
enn. Gert er ráð fyrir að þó nokkuð
margir bændur neyðist til að hætta
búskap og jarðir þeirra lendi á nauð-
ungaruppboðum. Ekki verður það til
að bæta ástandið, það tjón sem
bændur urðu fyrir í slátraraverkfall-
inu i vor.
Finnskir bœndur fram-
leiða of mikið
Miklar beinar greiðslur eru úr
ríkissjóði til finnskra bænda. Það eru
sérstakar greiðslur til að halda uppi
framleiðslu í afskekktari byggðum,
það eru styrkir til smábænda. Mesta
vandamál finnskra bænda er um-
framframleiðslan og útflutnings-
verðið. Ríkissjóður hefur greitt út-
flutningsbætur hliðstætt og gert er
hér á landi en bændur í Finnlandi
verða að taka á sig nokkurn hluta
hallans af útflutningnum. Tekið er
útflutningsgjald af hverjum mjólkur-
lítra sem mjólkurbúin taka á móti og
svo er lagður á skattur á fóðurpró-
tein.
Gert er ráð fyrir að flutt verði út
frá Finnlandi 30 milljón kg af svína-
kjöti og 4—5 mUlj. kg af nautakjöti.
Mest af. þessu kjöti verður flutt út til
Rússlands. Verðið sem fæst fyrir það
er um helmingur af skráðu innlendu
heildsöluverði.
Verulegur útflutningur er einnig af
mjólkurafurðum og þá sérstaklega
ostum. Þar vantar mikið á verðið.
Reynt er að draga úr mjólkurfram-
leiðslunni og bændur fá greitt sem
svarar 30 aurum ísl. fyrir hvern
mjólkurUtra sem þeir minnka fram-
leiðsluna um næstu þrjú ár. Bóndi
sem lagði inn 100 þúsund lítra af
mjólk í fyrra en leggur aðeins inn 50
þúsund lítra í ár, mundi fá sem svarar
15000 ísl. kr. fyrir þá mjólk sem hann
framleiðirekki.
Nýjasta aukabúgrein fmnskra
bænda er að leigja út land til mó-
töku. Þeir fá greitt um 500 fmnsk
mörk fyrir hvern ha. sem þeir leigja
þannig. Stefna Finna er að viðhalda
byggð og að sem fæstar jarðir fari í
eyði þrátt fyrir þá miklu erfiðleika
sem stafa af offramleiðslu.
Gott aö vera bóndi
f Noregi
Norskir bændur framleiða nægi-
legt af flestum búvörum fyrir heima-
markaðinn. Þeirra stefna er að fram-
leiða sem allra minnst umfram það. í
ár fá bændur aukagreiðslur fyrir kýr
sem þeir slátra, ef þær hafa borið á
tímabilinu 1. janúar—25. apríl í ár og
er slátrað fyrir lok maí. Þessi verð-
laun er 1500 kr. norskar á hverja kú.
Þannig ætla bændur að draga úr um-
framframleiðslu á mjólk. Einnig fá
norskir bændur uppbótargreiðslur á
mjólk ef þeir minnka við sig, leggja
inn færri litra í ár en í fyrra. Undan-
farin ár hafa Norðmenn keypt af
okkur meira en helming af því dilka-
kjöti sem við höfum flutt út og greitt
besta verðið einnig. í ár gera þeir ráð
fyrir 8% framleiösluaukningu á
kindakjöti í Noregi og að neyslan
verði 7% minni en í fyrra. Þaö þýðir
að þeir munu sáralítið kaupa af
dilkakjöti héðan á síðari hluta þessa
árs og sama og ekkert á næsta ári ef
áætlun þeirra stenst.
Félagsleg réttindi norskra bænda
eru þau mestu, sem til þekkist, einnig
eru nettótekjur þeirra miðað við af-
köst mjög miklar, örugglega þær
hæstu 1 Evrópu. Norskir bændur
hafa það mjög gott.
Kjallarinn
AgnarGuðnason
Stef nir í offramleiðslu
hjá sœnskum bœndum
Svíar hafa fyrir löngu horfið frá
þeirri stefnu sem upp var tekin árið
1964 eða svo að setja hömlur á fram-
leiðslu landbúnaðarafurða og stuðla
aö fækkun bújarða í landinu. Nú er
aftur á móti reynt að halda við byggð
sem víðast og veittir til þess styrkir.
Mjög mikið var dregið úr niður-
greiðslum á landbúnaðarafuröum um
siðustu áramót og það leiddi til mik-
illa verðhækkana. Talið er að af-
Málefni fanganna á Norður-írlandi:
leiðingin verði samdráttur í kjöt-
neyslu um 4—5%, en lítill samdráttur
verði í neyslu mjólkurafurða. Svíar
koma til með að flytja út eitthvað af
kjöti og það þýðir lægra verð til
framleiðenda.
Bændur taka á sig hallann af út-
flutningi búvara, en rikissjóður hefur
greitt útflutningsbætur vegna kornút-
flutnings. Eflaust munu sænsku
bændasamtökin taka til sinna ráða
og reyna að draga úr frameliðslunni
svo tryggt sé að bændur fái umsamið
skráð verð fyrir það sem þeir fram-
leiða.
Sömu vandamálin
Það er slæmt að þurfa að segja,
að mestu erfiðleikar bænda á
Norðurlöndum stafi af því að þeir
framleiða of mikið. Danir hafa þá
sérstöðu að útflutningsbætur eru
greiddar úr sameiginlegum sjóði EBE
landanna, en þeir verða að hlíta
þeirri stefnu í verðlagsmálum sem
ákveðin er í BrUssel. Það hefur ekki
reynst vel, því tilkostnaður við fram-
leiösluna er meiri hjá Dönum en
öðrum bændum í EBE löndunum.
Bændasamtök allra landa eru að
reyna nýjar leiðir, sem gætu leitt til
samdráttar í framleiðslunni án þess
að rýra tekjur bænda. Trúlega mun
það reynast erfitt. Þá er einnig sú
stefna ráðandi að viðhalda byggð og
styrkja framleiðendur sérstaklega
sem búa á útkjálkum þessara landa.
Það er ekki gott að segja hvenær
breyting verður á framleiðslu- og
markaðsmálum landbúnaðarins, en
það kemur að því að tekin verða upp
eðlileg viðskipti með landbúnaðaraf-
urðir eins og aðrar vörur.
Agnar Guðnason
blaðafulltrúi.
....................
Misþyrming, ómannúðleg og
niðurlægjandi meðferð
umgangast hverjir aðra, svo og aðra
fanga, þá hafa þeir haft leyfi til að fá
eitt bréf á viku, einn pakka á viku og
eina heimsókn á viku. Þeir hafa ekki
þurft að bera fangaklæðnað utan
fangelsisveggjanna. Árið 1976 var
ákveðið að afnema þennan mismun á
pólitískum föngum og almennum
refsiföngum. Þessu mótmæltu fang-
arnir á þeim grundvelli að þeir væru
ekki glæpamenn og að þessar að-
gerðir væru í andstöðu við lög og
hefðir. Afleiðingin af þessu varð sú,
að þeir fengu aðeins teppi til að skýla
nekt sinni, og var fljótlega farið að
kalla þá „teppafólkið”. Þannig báru
þeir aðeins teppi hvert sem þeir fóru
utan klefa sinna. Þeir iklæddust
teppum í matsalnum, við messu á
sunnudögum og ef þeir heimsóttu
bókaafn fangelsisins voru þeir sveip-
aðir teppi. Þetta teppatímabil stóð
yfir um það bil fjóra mánuði. Þá sáu
fangelsisyfirvöld að þetta ráð dugði
ekki og ákváðu að grípa til róttækari
aðgerða. Nú var farið að kalla þá til
yfirheyrslu á 14 daga fresti og svipta
þá „forréttindum” í næstu 14dagaá
eftir. Þetta þýddi að fangarnir voru
sviptir þessum „forréttindum” alla
365 daga ársins. Forréttindin voru að
hafa skriffæri í klefum sinum, lesa
blöð, hlusta á útvarp eða horfa á
sjónvarp. Allt var þetta nú bannað og
fangarnir voru þar með algerlega
einangraðir frá umheiminum. Ekki
bar þetta þó heldur tilætlaðan árang-
ur og nú ákváðu fangelsisyfirvöldin
að banna þeim að nota teppin utan
klefa sinna. Nú urðu fangarnir að
ganga naktir. Þeir sóttu mat sinn
naktir, fóru naktir á snyrtinguna og
áttu að fara naktir til messu. Fang-
arnir fóru milliveg í þessu. Þeir fóru
jtil messu i fangelsisklæðum en sóttu
mat sinn og fóru á snyrtinguna nakt-
ir. Það fór hinsvegar í taugnarnar á
starfsliði fangelsanna að horfa upp á
nekt fanganna, svo nú létu fangelsis-
yfirvöld það boð út ganga, að þeim
skyldi færður maturínn 1 klefa sina
og úrgangur þeirra (þvag og saur),
skyldi framvegis sóttur í klefana.
Þarna kom þó einnig upp vandamál,
starfsliði fangelsanna fannst ekki
vandkvæðalaust að sækja úrgang
fanganna í klefa þeirra samtímis og
þeim var færður matur til að borða
og vatn til að þvo sér úr. Nú voru
föngunum sett þau skilyrði, að ef þeir
tækju við matnum fengju þeir ekkert
vatn til að þvo sér úr, en ef þeir tækju
við þvottafatinu fengju þeir engan
mat. Fangarnir ákváðu að taka við
matnum en sleppa vatninu, og nú
upphófst svokallað „óhreinindatima-
bil.”
Þetta óhreinindatímabil vakti mjög
mikla óánægju meðal fangavarð-
anna. Þeir reyndu að ná sér niðri á
föngunum með því að hella úrgangi
þeirra niður í klefum þeirra. Fang-
arnir svöruðu með því að hella þvagi
og saur út um gluggana. Þá var þeirri
útgönguleið lokað og gluggarnir múr-
aðir fastir, og nú hófst óhreininda-
tímabilið fyrir alvöru. Þetta óhrein-
indatímabil stóð enn í september.
Þessir „teppafangar” munu nú
vera á milli þrjú og fjögur hundruð,
þar á meðal nokkrar konur.
Ekki hryðju-
verkamenn
Þegar litið er á að hið eina sem
fangarnir fara fram á er að vera
viðurkenndir sem pólitiskir fangar og
fá að njóta þeirra réttinda sem af
þeim voru tekin 1976, er tregða
breskra yfirvalda harla torskilin.
Mann hlýtur aö gruna að ástæðan sé
einna helst sú, aö yfirvöld Stóra-Bret-
lands vilji ekki viðurkenna fyrir um-
heiminum að í fangelsum þeirra séu
pólitískir fangar.
Um framhaldið á baráttu teppa-
fanganna þarf ég ekki að fara mörg-
um orðum, það þekkjum við af
fregnum fjölmiðla. Ég vil þó benda á
að því fer fjarri að allir þeir fangar
sem eru í mótmælasvelti og öðrum
mótmælaaðgerðum séu hryðjuverka-
menneða skæruliöar.viðskulum forð-
ast að taka fregnir frá Reuter-frétta-
stofunni svo alvarlega, að viö trúum
hverju orði sem hún segir, og ætti
okkur raunar að vera fréttaflutningur
þeirrar stofnunar í fersku minni síðan
við vorum sjálf í þorskastriði við
Bretana..
Maria Þorsteinsdóttir.
5