Dagblaðið - 30.07.1981, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 30. JÚLl 1981.
. wbiaðw
frýálst, óháðdagblað
Útgafandi: DagblaAIÖ hf. ,
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. EyjóHsson. Rrtstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingóffsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pólsson. Hönriun: Hilmar Karísson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra -Stefónsdóttir, E!ín Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hókonardóttir,
Kristjón Mór Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndlr BjamleHur Bjamlelfsson, Einar ólason, Ragnar Th. Sigurösson, Sigurður Þorri Sigurðsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þróinn ÞorieHsson. Auglýsingastjóri: Mór E.M. HalF
dórsson. DreHktgarstjóri: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgrelðsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur ÞverhoHi 11.
Aðalsimi blaðslns er 27022 (10 Hnur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siðumúla 12.
Mynda- og piötugerð: Hilmir hff., SiÓumúla 12. Prentun: Árvakur hf., SkeHunni 10.
Áakriftarverð á mánuðí kr. 80,00. Varð (lausasðlu kr. 8,00.
Þakið yfir höfuðið
Nú er tæpast lengur hægt að byggja !
yfir sig á kostnað verðbólgunnar. Flest
húsnæðislán eru meira eða minna verð-
bólgutryggð og verða það vafalítið öll,
áður en langt um líður. Hér eftir verða
menn sjálfir að borga. !
Þetta er gifurleg breyting. Raunar er mesta furða, að
hún skuli hafa gerzt nokkurn veginn mótmælalaust.
Svo miklir hagsmunir eru í húfi, að það gengur krafta-
verki næst, að verðbólgugróða sé hægt að útrýma á
þessu sviði.
Ekki er allt fengið með því að verðtryggja húsnæðis-
lán. Fleiri breytingar þurfa að fylgja. Það er til dæmis
tómt mál að ætla, að fólk geti borgað íbúðakaup á
fáum árum. Slík fjárfesting er orðin að ævistárfi.
Verðtryggingin hefur í fyrstu haft það í för með sér,
að fólk getur ekki lengur byggt. Hvernig á það að geta
reitt fram 200 þúsund krónur á einu ári og 70 þúsund
krónur á næstu fimm árum til að eignast tveggja her-
bergjaíbúð?
Þessi aðför að sjálfstæði og sjálfsbjargarvilja ungs
fólks er eitt allra alvarlegasta mál þjóðarinnar um þess-
ar mundir. Því miður er mjög lítið um, að stjórnmála-
menn sýni í verki vilja til lausnar þess.
Augljóst er, að hér eftir verða húsnæðislán að vera
til langs tíma, til dæmis 40 ára. Það kostar gífurlega
bindingu fjár, en er eigi að síður óhjákvæmilegt, ef
viðhalda á stefnu sjálfseignar í húsnæðismálum.
Lúðvik Gizurarson hæstaréttarlögmaður benti ný-
lega á það í kjallaragrein í Dagblaðinu, að 300 þúsund
króna íbúð mætti greiða niður á 40 árum með eitt þús-
und króna mánaðargreiðslum i vexti og afborganir
verðtryggðra lána.
Ef slíkt greiðslukerfi væri til hér á landi, gæti fólk
eignazt þak yfir höfuðið með tiltölulega fastmótuðum
og öruggum hætti. Menn gætu haft mið af tekjum
sínum til að ákveða, hvort þeir hafi efni á eitt, tvö eða
þrjú þúsund krónum á mánuði.
Nú eru það aðeins fáir útvaldir, sem geta eignazt
íbúðir samkvæmt fjármögnun verkamannabústaða.
Slíkt fyrirkomulag ætti að vera opið öllum, án tillits til
pólitíkur og punktakerfis, en auðvitað með verð-
tryggðum hætti.
Þetta hefur reynzt vera hægt í nágrannalöndum
okkar. í Danmörku er útborgun í ibúð ekki 75% eins
og hér, heldur 10%. Þar greiða menn 30 þúsund
krónur í upphafi til að eignast 300 þúsund króna íbúð á
löngum tíma.
Húsnæðismálastofnunin hefur ekki bolmagn til
þessa. Hún gengur bara í leiðslu, býður sumum upp á
beztu kjör upp á þau býti, að aðrir komist seint og illa
að. Hið opinbera rekur hana af óskhyggju einni
saman.
Lífeyrissjóðirnir eru mikilvægur þáttur lausnar
þessa máls. En þeir eru ekki heldur nógu öflugir til að
standa undir 40 ára lánum fyrir heildarverði ibúða
félagsmanna. Þeir ráða við hluta verðsins, en ekki allt.
Eins og Lúðvík Gizurarson benti á í kjallaragrein-
inni er óhjákvæmilegt, að bankakerfið taki á sig skuld-
bindingar í þessu efni. Og þær þurfa að vera langtum
meiri en breyting lausaskulda í nokkurra ára lán.
Að sjálfsögðu er auðveldara um að tala en í að
komast. Bankar geta ekki lánað til 40 ára, án þess að
draga úr lánagetu á öðrum sviðum. En þeir verða samt,
svo að ekki hrynji gamalt og gróið sjálfseignarkerfi á
íbúðum.
r
AÐMYRÐA
MENNINGU
Þessa dagana er mikið talað um
kvennamenningu, kvennapólitik og
kvennaframboð. Konur eru að hópa
sig saman enn einu sinni til að ræða
stöðu sina og hvað að gagni megi
verða til að komast frá þeiqj vanda
og vanlíðan sem flestar konur fínna
fyrir meira og minna. Vanda og
vanlíðan, spyr kannski einhver. Eru
vandamál kvenna nokkuð meiri en
karla? Um það má deila en ég hef
undir höndum tölur sem tala. Þær
eru í ársskýrslu Borgarspítalans í
Reykjavík 1980. Þar stendur m.a. að
þrisvar sinnum fleiri sturlaðar konur
en karlar hafi legið þar það ár. 323
konur en 121 karl. Einnig að þar hafi
verið til meðferðar helmingi fleiri
taugaveiklaðar konur en karlar sama
ár. 70 konur en 31 karl. Vissulega má
ekki draga of viðtækar ályktanir af
einni spítalaskýrslu en munurinn er
of mikill til að hann sé með öllu
ómarktækur enda kemur hann heim
og saman við erlendar skýrslur.
Mín skoðun er sú að ástæðuna
fyrir tíðum tauga- og geðsjúkdómum
hjá konum sé aðallega að finna í lífs-
skilyrðunum sem þeim eru sköpuð í
þjóðfélaginu. Það er ekkert rúm fyrir
þeirra menningu, kvennamenning-
una, eða réttara sagt þær leifar sem
eru eftir af henni. Og nú ætla ég að
segja i stuttu máli frá því hvernig
þessi menning var myrt.
Kvennamenning
Við getum byrjað fyrir svona 600
árum. Þá var rikjandi bændasam-
félagið margumtalaða i Evrópu,
aðrar heimsálfur voru ekki enn
byggðar Evrópumönnum, sem betur
fer. Bændasamfélagið var karlveldi
(patriarkat) og mjög ákveðin verka-
skipting var sjálfsögð og nauðsynleg
og gekk í arf frá föður til sonar og
móður til dóttur. Störf beggja kynja
voru jafnnauðsynleg fyrir rekstur
þjóðfélagsins og þau voru öll sýnileg.
Karlar gegndu karlastörfum og iðk-
uðu karlamenningu í samræmi við
það. Konur gegndu kvennastörfuin
og ræktuðu kvennamenningu á sama
hátt. Hvorug menningarheildin gat
án hinnar verið og það var vitað og
viðurkennt. í samræmi við þetta
hafði hvort kyn ákveðna og sterka
sjálfsmynd (identitet) og virðingu.
Hin forna kvennamenning var m.a.
þetta: Matvælaiðnaður, fatafram-
leiðsla, vefnaður, lækningar, hjúkr-
un, ljósmóðurstörf, uppeldi barna,
barna- og unglingakennsla, sápu-
gerð, þvottar og önnur þrif, meðala-
framleiðsla. Auk þessa aðhlynning
fólks, andleg og líkamleg. Þær
fræddu um manneldi, heilsurækt og
hollustuhætti. T.d. var öll þekking á
heilnæmum grösum og jurtum á
þeirra valdi. Karlar kunnu engin
þessara starfa og margt bendir til að
konur hafi ekki viljað hleypa þeim í
þau. Þær hafi viljað búa einar að
þessari nauðsynlegu þekkingu en
þekking veitir vald sem kunnugt er.
Það liggur i augum uppi að án
kvenna gátu hin fornu karlveldi ekki
verið enda aldrei dregið i efa.
Siðan fer margt að gerast. Karlar
vilja ekki lengur vera bara bændur.
Þeir fara að finna upp vélar og þeir
taka að sigla Iengra og lengra á haf
út. Þeir byrja að líta á náttúruna sem
óvin sem þurfi að sigrast á, rffa sig
frá henni og vilja ríkja yfir henni eins
og hverri annarri eign. Með Ianda-
fundunum og iðnvæðingunni magn-
ast græðgi þeirra um allan helming
og nú taka að raskast verulega hlut-
föllin milli hinna fornu menningar-
heilda, karla- og kvennamenningar.
Þekkingin gaf vald
Með aukinni iðn- og tækni-
væðingu er gengið skipulega á
kvennastörfin en ekki karlastörfin.
Þau breytast að visu og vissulega
versnar líf flestra karla við breyting-
una úr bænda- í iðnaðarsamfélag en
menning þeirra, virðing og sjálfs-
mynd bíður ekki nándar nærri sama
hnekki og kvenímyndin og kvenna-
menningin. Henni er smám saman út-
rýmt rétt eins og menningu Inka og
Maya f S-Ameríku. Hvert starfið á
fætur öðru er tekið úr höndum
kvenna og fiutt f verksmiðjur. Þar
kenna konur körlum starfið, fata-
gerð, mjólkurvinnslu, sápugerð
o.s.frv. og þá er ekki að sökum að
spyrja. Karlar einoka þekkinguna en
leyfa konunum að vinna hjá sér í
verksmiðjunum. Einn stærsti ósigur
kvenna á þessum myrku öidum var f
striðinu við strákana sem vildu fara
að stunda lækningar. Enskir séntil-
menn fóru að lesa bækur Hippókrat-
esar og fleiri fornra spekinga og vildu
ólmir verða læknar og vísindamenn.
Engu máli skipti þó að þeir hefðu
aldrei komið nálægt sjúkrabeði, þeir
veifuðu bara bókunum. En það varð
að losna við þessar konur sem þóttust
kunna að lækna með lyfjum unnum
úr náttúrunni. Lyfjum sem konur
kunnu að búa til öld fram af öld og
höfðu reynst vel. Nei, nú skyldu öll
slík hindurvitni og kerlingabækur
vera fyrir bi og strákarnir méð bæk-
urnar ráku konurnar burtu miskunn-
arlaust. Það tókst þeim lfka en lengi
þráuðust þær við að víkja frá fæð-
andi konum en einnig það vigi féll.
Nú eru ijósmæður bannaðar sem
stétt i Bandaríkjunum.
Konur urðu
vandamál
Að sama skapi sem gengið var á
þekkingarforða kvenna og störf
hrakaði sjálfsmynd þeirra og sjálfs-
trausti og Ioks var búið að þjarma
svo mjög að þeim og misþyrma og af-
baka þær leifar sem eftir voru af
hinni fornu kvennamenningu að
konur urðu „vandamál”. Þetta
vandamál hafa karlar síðan verið að
reyna að leysa. Þar hefur gengið
maður undir manns hönd (karl undir
karls hönd) en lftið miðað, sbr. áður-
nefnda skýrslu frá Borgarspitalan-
um. Fyrst voru það læknarnir sem
áður höfðu rutt konum úr vegi og
bannað þeim sfðan að afla sér læknis-
menntunar eftir að læknisfræði varð
háskólafag. (Konur sóttu mjög 1
læknisfræði og f byrjun þessarar
aldar voru til 7 læknaskólar i Banda-
rfkjunum fyrir konur. Þeir voru
sfðan lagðir af.) Þeir gengu svo langt
að skilgreina kveneðlið sem sjúklegt.
Fyrir konu var það heilbrigt að vera
veik. Þetta var á sfðari hluta 19.
aldar. Að maður tali ekki um öll þau
ósköp sem læknar röktu til móðurlífs
kvenna. Um „lækningar” þeirra á
konum langt fram eftir öldum og
jafnvel enn í dag má segja margar
hryllingssögur. Þegar læknum tókst
ekki að leysa „kvennavandamálið”
komu sálfræðingar til skjalanna með
Freud í broddi fylkingar og sfðan
hver fræðingurinn á fætur öðrum
með ótal kannanir og „vísindalegar”
sannanir á takteinum sem flestar
miðuöu að þvf að útskýra konur og
svokaliað kveneðli og segja konum
hvað þeim fyndist og hvernig heil-
brigðar konur ættu að vera. Hefur sú
^ „Með aukinni iðn- og tæknivæðingu er
gengið skipulega á kvennastörfin en ekki
karlastörfin ... Henni (þ.e. kvenmenningunni)
er smám saman útrýmt rétt eins og menningu
Inka og Maya í Suður-Ameríku.”
„Og hér stöndum við konur f dag. Við erum enn vandamál og það er enn ekki riim fyrir oltkur
framleiðsluna og allt sem henni fýlgir?” segir Helga Sigurjónsdðttir meðal annars i grein sinni.