Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1957, Side 174

174
PETER HALLBERG
séi undan, riðandi eins og hún ætlaði að hjúfra
sig í skelfíngu upp að brjósti Arnæusar.
Arni, vinur, kærastinn, farðu fljótt héðan burt,
sagði hún. Hversvegna erum /31/ við komin
híngað í þetta skelfilega hús. Drottinn! Drott-
inn!
Þá sagði séra Sigurður og leit til Arnæusar.
Það mun ekki skeika sem ég var búinn að
margfullvissa minn herra um, að í þessu eymdar
dýki er ekki bókstafs að leita, og snúum burt
liéðan.
En Arnæus sinti ekki orðum prestsins fremur
en hann hefði ekki heyrt þau, og svo undarlega
brá við, að þótt hinir kvenlegu gestir föruneytis-
ins virtust bókstaflega ætla að hníga niður and-
spænis heimamönnum, og væru ekki færar til
annars en ákalla líkn Drottins, þá var sem hinn
tigni hofmannlegi gestur sæi það ekki, og þótt
biskupinn virtist sjálfur eiga fult í fángi með að
þola andrúmsloft þessa húss öllu ieingur, varð
ekki annað séð en umhverfi þetta og fólk þess
léti hinn háa tignargest og vin konúngsins með
öllu ósnortinn. Með rólegri mjúkri röddu, djúpri
og þó ívið nefkvæðri, og hlýlegum alþýðlegum
andlitssvip, sem í velþóknan sinni og yfirlætis-
leysi nálgaðist bros, spurði hann hina gömlu
konu fátlaus og efnisfastur, en þó með ákveðinni
einbeitnisvipru kríng um munninn um leið og
hann hóf máls, laut í áttina til hennar og talaði
/32/ hvert orð hægt og skýrt, eins og menn ósjálf-
rátt tala við aldraða menn eða heyrnarsljóa:
Var það rétt sem ég hjó eftir hjá honum Jóni.
að faðir þinn, gamla kona, hefði á einum tíma
verið handgeinginn séra Guðmundi heitnum á
Söndum og bundið fyrir hann sálmakver.
Ojú, monsér, sagði gamla konan. Rétt var það.
Ég hef í ýmsum áttum snapað upp bænakver,
sem séra Guðmundur á Söndum lét binda inn, og
stundum hafa þau fært mér í hendur óvænta
hluti. Nú þætti mér gaman að spyrja, hvort þessi
gamla kona muni hvergi í fórum sínum luma á
andliti sínu burt frá þessari sýn og rak upp óp
lagði ósjálfrátt hendurnar um háls Arnæusi, sem
stóð við hlið hennar, grúfði andlitið i snöggum
svip upp að brjósti hans, sleit sig síðan frá hon-
um aftur og sagði álasandi í heitri altrödd [sem]:
Vinur, hví dróstu mig inn í þetta skelfilega
hús!
Séra Þorsteinn leit alvarlega á assessorinn.
/38/
Það mun láta nærri sem ég var búinn að marg-
ítreka við minn herra, að hér væri lítilla fjár-
sjóða að vænta. Jafnvel miskunn Drottins er ölln
fjær í þessu húsi en öðrum í prestakalli.
Nú höfðu hinar þrjár bæst í hóp þeirra sem
vildu þiggja blessun Móðirin, dóttirin og konan.
Gamla konan féll á knébeð fyrir framan biskup-
inn og kysti hríng hans að fornum sið, og hans
herradómur hjálpaði henni að standa á fætur aft-
ur. Hin frumvaxta h'kami úngu stúlkunnar var
helsti rýr til þess grunlaust mætti kallast um
heilsu hennar, en hin dökku augu hennar, kúpt
og tindrandi, voru skart hússins. Kona Jóns
Hreggv. hvellróma og tannlaus hætti sér ekki
leingra en í gættina til að vera viðbúin að flýa ef
eitthvað kæmi uppá.
Þótt séra Þorsteinn teldi vonlaust um /39/ er-
indið, að þreingsli settust að biskupinum og hið
prúða kvenlega föruneyti væri bersýnilega í
vanda, var ekkert hér inni sem virtist geta hnikað
hinni bofmannlegu stilh'ngu þess gestsins, sem
þó var Lvar] í heiminum og næstur konunginum.
ekkert í svip hans bar annars vott en hann yndi
sér hið besta í þessu húsi. Hann tók gömlu kon-
una tali, seinmæltur og yfirlætislaus, mýkt liinn-
ar dimmu raddar meira í ætt fláuels en dúns.
Hann spurði um ætt hennar og uppruna, og svo
undarlega hrá við að hann, vinur konúngsins,
þessi fjarlægi heimsmaður sem virtist ekki geta
talist íslendíngur nema samkvæmt draumi og
ævintýri, — hann kannaðist við föður þessarar
görnlu konu, hjáleigubónda prestsins frá Holti í
Onundarfirði, og sagðist með kyrru brosi hafa
haft nokkur kver í höndum, sem hann hefði
bundið fyrir séra Guðmund.
En því núður, hætti hann við og leit til bisk-
ups, séra Guðmundur hafði þann sið að láta rxfa
niður fornar pergamentsbækur með frægum sög-
um, sem hvert blað í /40/ [blað í] þeim, og
jafnvel þó ekki væri nema hálfblað eða ríngasta
rifrildi var margfalt gullsígildi, en sum hefðu
ekki verið ofborguð með höfuðbóli, og síðan lét
hann hafa þessi pergamentsblöð í kver og invol-
ucra utan um bænabækur og sálma, sem hann
fékk óbundin frá Hólaprentsmiðju, og seldi síð-
an sóknarbörnum sfnum fyrir tíu fiska.