Vísbending - 20.12.2002, Blaðsíða 12

VÍSBENDING
að glíma við rekstur á of mörgum skipum og okkur sárvantaði auk-
inn kvóta til að bæta arðsemi þeirra. Landsbankinn bað um lilboð
í kvótann og okkar tilboð var hagkvæmast sem varð til þess að við
fengum aflaheimildimar. Ég tel að þessi viðskipti hafi orðið til
þess að starfsmenn okkar og ýmsir aðrir hafi fengið tiltrú á félag-
inu. Það em gömul sannindi að trúin flytur fjöll.
Önnur ákvörðunin sem skipti máli var hvað sýnu erfiðust, en
það var þegar ÚA seldi þýska útgerðarfélagið Mecklenburger
Hochseefischerei GmbH. MHF hafði áður verið úthafsveiðiútgerð
A-Þýskalands, en ÚA eignaðist félagið með því að taka yfir ýmsar
skuldbindingar þess. Reksturinn gekk ákaflega erfiðlega og þar
sem aflaheimildir félagsins vom að mestu leyti úthafskarfi var nán-
ast ómögulegt að ná utan um rekstur þess. MHF var rekið með
miklu tapi fyrstu árin sem það var í eigu ÚA, en smám saman tókst
okkur að ná utan um reksturinn og árið 1998 var fyrirséð að félagið
yrði rekið með hagnaði. A þessu sama ári tókst okkur að selja
meirihluta okkar í félaginu á ásættanlegu verði til hollenskra aðila.
Með sölunni var þungri ábyrgð létt af okkur auk þess sem betri
tími gafst til að einbeita okkur að rekstri ÚA, sem var forsenda
þess að við gátum nokkru síðar sameinast Jökli og Hólmadrangi.
Þriðja og síðasta ákvörðunin í þessari upptalningu var þegar
flaggskipið og frystitogarinn Svalbakur var seldur úr ÚA-tlotan-
um. Með þessu móti bjuggum við verulega í haginn, hvað kvóta
varðar, fyrir síðari sameiningar sem á endanum urðu annars vegar
sameining við Skagstrending í maí síðastliðnum og hins vegar
sameining við HB í október síðastliðnum.
Kaupin á Jökli
Vorið 1998 náðum við samkomulagi við Raufarhafnarhrepp
um kaup á eignarhlut hans í Jökli á Raufarhöfn og var félag-
ið sameinað ÚA þann 1. september sama ár. Mánuði síðar var
stofnað einkahlutafélag um reksturinn á staðnum sem hlaut nafnið
Jökull ehf. A þessum tíma gerði Jökull út rækjutogarann Rauðanúp
og loðnubátinn Amarnúp auk þess sem tveir Iitlir bátar voru gerðir
út hluta af árinu á innfjarðarrækju í Öxarfirði. I viðræðum okkar
við Raufarhafnarhrepp kom skýrt fram að markmið okkar með
sameiningu væri aðgangur að auknum kvóta fyrir skip ÚA, auk
þess sem við gerðum ráð fyrir að selja loðnubátinn og litlu rækju-
bátana. Þá lögðum við áherslu á að við teldum góða möguleika á
að bæta rekstur frystihússins á Raufarhöfn vemlega. A þessum
tímapunkti var rekstur Jökuls þungur, sérstaklega var rekstur
rækjutogarans og loðnubátsins erfiður. Fymi stjórnendur Jökuls
höfðu haft áhuga á að skipta á rækjutogaranum fyrir loðnuskip, en
þau áform gengu ekki upp vegna verðfalls á bæði rækju- og loðnu-
afurðum. Nánast engir heimamenn frá Raufarhöfn höfðu atvinnu
af sjómennsku á þessum tveimur skipum en 10 manns höfðu at-
vinnu af rekstri innfjarðarrækjubátanna sem gaf mjög vel í aðra
hönd. Landvinnslan á Raufarhöfn veitti nokkrunt fjölda starfs-
manna vinnu, en töluvert vantaði upp á að endar næðu saman í
vinnslunni. Rekstur félagsins bar þess nokkur merki að um var að
ræða bæjarútgerð þar sem pólitíkin virtist stundum hafa betur en
viðskiptaleg sjónarmið.
Sennilega er sameiningu ÚA og Jökuls best lýst með því að
segja að ÚA hafi yfirtekið rekstur Jökuls. Byrjað var á því að end-
urfjármagna félagið og greiða upp mikil vanskil sem höfðu safnast
upp. Nýr stjórnandi var ráðinn að félaginu og þær breytingar á
skipastólnum gerðar sem ráðgerðar höfðu verið. Þannig var loðnu-
báturinn og aflaheimildir hans lagðar inn í SR-Mjöl og var það
m.a. gert í ljósi samstarfs Jökuls við verksmiðju SR-Mjöls á Rauf-
arhöfn um öflun uppsjávarfisks til manneldis. Rækjubátarnir voru
Aflaheimildir- 2002/2003
♦ « < 4
«144
Tonn Þíq-%
Þorskur 14.681 14.661 10,3
Vsa 4.iæ 4.990 9,4
Ufsi 3.260 1.569 10,9
Karfi 13.436 7.255 22,4
Lth.kerfi 7.381 3.987 16,4
Grálúða 4.941 8.004 23,3
Ainað 1 .325 1.286 39
Bolfiskur 49.173 41.752 12,5
Rækja 2.421 1.719 6,3
Loðna 89.252 4.463 10,6
Síld 5.823 932 5,5
N.ísl. síld 9.166 1.467 6,9
Kolminni 27.114 813 9.6
Uppsjáuarfiskix 131.355 7.675 8,7
Sarrtals 182.9® 51.146 11,4
Aths.
a) Grálúðan er yfr
möri<um-703t
b) Hlutdeildin er
byggð á öllum
kvótum innan og
utanlög sög-
unn ar.
c) Gert er ráð tyrir
842.0001 út-
hlutuní bðnu.
Heildarþíg eru
áætluð
449.931 tonn.
seldir til aðila sem gerði þá áfram út á staðnum og veittu þeir því
áfram sömu tekjur inn í þorpið og verið hafði. Landvinnslan var
endurskipulögð og áhersla lögð á að auka bæði veltu og afköst í
vinnslunni auk þess sem náið samstarf var tekið upp á sviði tækni-
og þróunarmála sem og markaðsmála. Breyttar áherslur í rekstrin-
um urðu til þess að starfsmönnum á skrifstofu og í viðhaldi fækk-
aði úr átta í fjóra, en á móti fjölgaði starfsmönnum mjög í sjálfri
fiskvinnslunni.
Við lærðum mikið af sameiningu okkar við Jökul. Þetta var fyrsta
stóra sameiningin og hún kenndi okkur að frá upphafi er mikilvægt
að taka sameiningarferlið föstum tökum. Ég tel Iíka að það hafi
verið mikilvægt að fara með fyrirtækið eins fljótt og auðið var í
gegnum stefnumótun, þar sem unnið var með hefðbundna grein-
ingu og valkostir til framtíðar mótaðir ásamt því að félagið setti sér
markmið í rekstri.
í dag veltir Jökull tæplega 700 milljónum króna á ári og hefur
landvinnslan ekki í annan tíma verið jafnsterk á staðnum. Sterk
króna um þessar mundir, lækkandi bandaríkjadollari og hátt hrá-
efnisverð hafa haft slæm áhrif á rekstur félagsins á þessu ári, en
fram að því hefur Jökull verið rekinn á eða yfir áætlun frá því að
ÚA tók við félaginu og skilað jákvæðri tjármunamyndun. Félagið
veitir í dag um 50 manns atvinnu, þar af er urn helmingur starfs-
manna Pólverjar.
í sæng með Hólmadrangi
s
Ilok árs 1999 náði ÚA samkomulagi við helstu eigendur Hólma-
drangs hf. á Hólmavík um sameiningu félaganna og tók sú sam-
eining gildi þann 1. apríl árið 2000 þegar einkahlutafélagið Hólma-
drangur ehf. tók yfir eignir og rekstur Hólmadrangs. Strax frá upp-
hafi náðist gott trúnaðarsamband milli ÚA og helstu eigenda
Hólmadrangs sem auðveldaði allan undirbúning sameiningarinnar.
Af hálfu ÚA var ljóst frá byrjun að félagið ætlaði að byggja upp
öfluga rækjuvinnslu á Hólmavík, að frystitogarinn Hólmadrangur
yrði seldur og aflaheimildirnar nýttar á öðrum skipum ÚA og að
ekki kærni til greina að ÚA yrði með rekstur á Drangsnesi eins og
Hólmadrangur hafði verið með. Skemmst er frá því að segja að
þessi sameining gekk mjög vel fyrir sig og hún var mun átaka-
minni en sameining okkar við Jökul árið áður. Hólmadrangur átti í
miklum lausafjárerfiðleikum þannig að h'kt og með Jökul var byrjað
á því að endurfjármagna reksturinn. Félagið hafði yfir að ráða
mjög hæfum stjórnanda sem var reiðubúinn að vinna áfram með
okkur og lagði hann fram tillögur að endurskipulagningu reksturs-
ins sem í upphafi lutu að nokkurri uppbyggingu og fjárfestingu í
rækjuvinnslunni á Hólmavík. Fyrir sameininguna var gengið frá
samkomulagi við heimamenn á Drangsnesi um leigu á hraðfrysti-
12