Frjáls verslun - 01.05.1939, Blaðsíða 3

ar breytingar er fólgið, sem nú er á orðin, verð-
ur í rauninni að taka til meðferðar allt hafta-
fyrirkomulagið og sýna ókosti þess, en það verð-
ur ekki gert hér.
En á það skal bent, að verzlunarmenn hafa
ástæðu til að gleðjast yfir því, sem orðið er, en
það er ekki nóg að nauðsynjavörurnar séu und-
anþegnar innflutningsleyfum. Skilyrði verða að
vera fyrir hendi til þess að innflytjendurna reki
ekki upp á sker með greiðslur fyrir „frílista-
vörurnar". 1 Danmörku er það svo, að þeir sem
flytja inn „frílistavörur“, þurfa ekki annað en
að sýna fram á, að vörurnar séu undanþegnar
innflutningsleyfum, þá er þeim tryggðir mögu-
leikar til greiðslu. Hér þarf að fara svipað að.
Það þarf að vera tryggt, að þeir sem ná hag-
kvæmum kaupum á frílistavörum, séu öruggir
um að geta fengið að greiða þær, annars er „frí-
listinn“ til lítils gagns, og er þá fyrst og fremst
til hlunninda fyrir þá, sem hafa þau sérréttindi
að hafa gjaldeyrir sinn til frjálsra umráða.
Það þarf ekki að fara mörgum orðum um
gallana á haftafyrirkomulaginu og þá sérstak-
lega hvaða áhrif það hefir á verzlunina með
lífsnauðsynjar landsmanna. Það er oft og tíð-
um svo, að varan er keypt mun dýrari en vera
þyrfti, vegna þeirra tafa sem höftin valda. Það
hefir alloft komið fyrir, að kaupmenn, sem feng-
ið hafa vitneskju um að verðhækkanir væru í
aðsigi erlendis á nauðsynjavörum, hafa stritast
við að geta pantað vöruna áður en hækkunin
kæmi, en ekki orðið það mögulegt vegna skorts
á innflutningsleyfum. Gjaldeyrisnefnd hefir
verið bent á slíkar hækkanir, en oftast hefir
hún ekkert sint því. Gjaldeyrisnefnd hefir þá
gert sínar innflutningsáætlanir, sem hún 'ekki
vill raska, og svarar þessvegna því til, að bíða
verði næstu úthlutunar. En þá er ef til vill 20—
25% verðhækkun skollin á. Einnig er það, að
innflytjendur, sem gera vilja hagkvæm stór-
kaup á nauðsynjum, fá oft ekki nema smáleyfi
og þá er höfð sú aðferð, að safna saman slík-
um smáleyfum, sem gefin hafa verið út til f jölda
verzlana og einstaklinga, þar til komið er nóg
fyrir þeirri pöntun, sem fyrirhuguð var. Það
þarf ekki frekar að lýsa þeim erfiðleikum og
þeirri óheilbrigði, sem þessu eru samfara. Allar
slíkar krókaleiðir hafa í för með sér óhagkvæm-
ari kaup og dýrari.
Því hefir verið haldið fram af hálfu þeirra,
sem standa gegn frjálsum innflutningi nauð-
synja, að of mikið af vörum yrði flutt inn í
landið. En þetta er rangt. Mest af beim vörum
eru ekki til langrar geymslu, og menn brenna
sig ekki á því að flytja inn meira en þeir
FRJÁLS VERZLUN
geta selt. — En eins og tekið er fram hér á
undan, þá er núverandi rýmkun ekki nægileg.
Hún er aðeins byrjun sem vísar veginn. Fleiri
vörutegundir hljóta að fylgja, og má í því sam-
bandi benda til dæmis á þær vörur sem undan-
farin ár hafa verið fluttar inn eftir þörfum.
En hitt er jafn nauðsynlegt að bankarnir, sem
hafa gjaldeyrisumráðin í sinni hendi, tryggi
það, að þeir sem flytja á hagkvæman hátt inn
nauðsynjavörur, verði ekki vanskilamenn. Án
slíkrar tryggingar er „frílistinn“ aðeins papp-
írsgagn, en kemur ekki landsmönnum að notum.
Þannig fórust formanni Verzlunarráðsins orð.
Frílistinn er frá hans sjónarmiði spor í rétta átt
sem vænst er að fylgt verði eftir með nýjum ráð-
stöfunum, verzluninni til frelsis.
Krafa verzlunarstéttarinnar og neytendanna
er auðvitað sú sama, að hér verði ekki staðar
numið. Allur almenningur óskar einskis frem-
ur, en að bundinn verði endir á hafastefnuna,
og að verzlunin komist aftur í heilbrigt horf.
Menn eru búnir að fá nóg af vöruskorti og
óeðlilegri dýrtíð. Menn finna, að það land, sem
ekki býr við eðlilega verzlun, vantar eitt af því,
sem menningarþjóð hlýtur að krefjast.
Verzlunarhöftin gera vart við sig við hvers
manns dyr á margvíslegan hátt, en íslendingar
hafa jafnan þótt þannig skapi farnir, að þeir
þoli illa að sér séu bundnir fjötrar um fót.
Fylgi verzlunarhaftanna hefir að langmestu
leyti byggzt á því, að formælendur þeirra töldu
sér skylt að berja í brestina vegna pólitísks
flokksfylgis. Því máli fylgdi sjaldnast sannfær-
ing um, að þjóðarheill krefðist allra þeirra
hafta, sem á verzlunina hafa verið lögð.
Og nú er svo komið, að allur almenningur er
fyrir löngu orðinn leiður á haftafyrirkomulag-
inu og krefst þess einarðlega, að stefnt verði að
afnámi verzlunarhaftanna að fullu.og öllu.
Danir og mjólkurverðið
I nýkomnum dönskum blöðum segir frá, að Stauning
forsætisráðherra hafi boðað skipun nefndar, sem rann-
saka ætti, hvort ekki væri hægt að minnka þann mikla
mismun, sem er á því verði, sem bændur fá fyrir mjólk-
ina og útsöluverðinu. Fylgir með, að vel megi svo fara,
að hægt verði að hækka verðið til bændanna, en lækka
um leið útsöluverðið.
Væri ekki tímabært að reyna svipaðar aðferðir hér?
3