Frjáls verslun - 01.05.1939, Síða 8

OSKAR NORÐMANN:
Byggingarvöruverslunin
/ Reykjavík
13ITSTJÓRN þessa blaðs hefir beðið mig að
skýra lesendum þess frá innflutningi bygg-
ingarefna til Reykjavíkur á undanförnum hafta-
tímum. Þyrfti raunar til þess meira rúm en hér
er völ á, ef vel ætti að vera, en eg skal leitast við
að segja frá þessu í stórum dráttum. Eg mun
ekki víkja að yfirfærslutregðunni, þar hafa
flestir innflytjendur utan S.I.S. svipaða sögu
að segja.
Það er haustið 1934 sem innflutningshöft þau
er nú gilda eru sett á byggingarefni. —
Það kvisaðist hér vorið 1935, að innflutning
á byggingarefni til Reykjavíkur ætti mjög að
skerða. — Voru leyfi þau, sem byggingarefna-
verzlunum hér var úthlutað fyrri hluta þess árs
svo lág, miðað við innflutning þeirra 1933, að
ekki þótti einleikið. Verzlanir úti um land höfðu
fengið miklu hærri kvóta. Úthlutun til Reykja-
víkur-verzlana var að meðaltali fyrir sement 15
—18%, timbur 27%, og önnur byggingarefni 14
—16%. Byggingariðnaðarmenn efndu til fund-
arhalda þá um vorið, og komu þar ýmsir ráða-
menn, svo sem þáverandi f jármálaráðherra og
formaður gjaldeyrisnefndar. Fengust þar eng-
in ákveðin svör önnur en þau, að formaður
gjaldeyrisnefndar kvað verzlanir úti um land
hafa fengið allan sinn kvóta strax, en til Reykja-
víkur hefðu verið veitt leyfi aðeins fyrir fyrra
hluta ársins. Bjuggust nú allir við reglulegri
úthlutun til Reykjavíkur fyrir síðari árshlut-
ann, en hún kom aldrei. í stað hennar voru veitt
reitingsleyfi fyrir einstaka vörutegundir, að
verulegu leyti til einstaklinga, til þess að Ijúka
við hús, sem voru í smíðum þá um haustið. Má
nærri geta, að vörubirgðir gengu mjög til þurrð-
ar strax á þessu ári. Stóð í miklu þófi allan síð-
ari hluta ársins að fá leiðréttingu á þessu mis-
rétti. Urðu tafir á að fullgera hús um haustið
vegna efnisskorts, og víða flutti fólkið inn í
ófullgerðar og óboðlegar. íbúðir, þar sem t. d.
dúka vantaði á gólfin. —
I ársbyrjun 1936 skrifuðu byggingarefna-
verzlanir í Reykjavík gjaldeyrisnefnd, og beidd-
ust þess, að þeim yrði á því ári bætt upp mis-
8
rétti það, er þeir höfðu orðið fyrir árið 1935.
Var þeim tilmælum engu sinnt. Voru nú settar
þær hömlur á sölu á sementi og timbri, að það
mátti ekki selja til íbúðarhúsa, þar sem íbúðir
væru stærri en 430 ten.metrar. Eru þau ákvæði
ennþá í gildi. — Til annara húsa eða mann-
virkja má eigi selja nema með sérstöku leyfi
nel'ndarinnar, ef meira erlent efni þarf til þeirra
en sem nemur 5000 krónum. — Þá var ennfrem-
ur ákveðin sú tilhögun, að úthlutunartímabil
fyrir Reykjavík skyldi vera 4 mánuðir, eða ár-
inu skipt í þrennt. — Sama tilhögun var svo
látin gilda árin 1936, 37 og 38. — En það er í
stuttu máli að segja, að snemma á hverju þess-
ara þriggja ára fór fram úthlutun, þannig að til
Reykjavíkur var úthlutað fyrir 1. ársþriðjung,
en til innflytjenda úti um land, allur árskvótinn.
Svo þegar komið var fram á sumar, fannst
meirihluta gjaldeyrisnefndar heildarupphæð
gjaldeyrisleyfa sem búið var að veita til lands-
ins, orðin svo há, að allt þyrfti að skera niður.
Að því er byggingarefni snertir, bitnaði þetta
eingöngu á Reykjavík, af ástæðum sem skýrt er
frá hér að framan.
Það var aðeins árið 1937, að regluleg 3. út-
hlutun fékkst til Reykjavíkur, þó að hún væri
minni en fyrir 1. og 2. ársfjórðung, og leyfin
kæmu ekki fyrr en í nóvember. En öll hin árin
voru Reykvíkingar að meira eða minna leyti
sviknir um úthlutun fyrir síðasta ársþriðjung.
Hafa innflytjendur byggingarefnis og bygging-
ariðnaðarmenn stöðugt orðið að heyja harðvít-
uga baráttu gegn þessum ójöfnuði. Og þó að
nokkur viðbótarleyfi hafi loksins fengizt öll ár-
in, þá er langt frá því, að það hafi verið viðun-
andi úrlausn.
Á því tímabili, sem hér hefir verið talað um,
voru allmikil brögð að því, sérstaklega framan
af, að einstaklingum væri veitt sérstök innflutn-
ingsleyfi. — Eru til mörg dæmi frá þessum
tíma um misbeiting haftanna, þar sem einum
var veitt leyfi, en öðrum synjað þess sama. —
Þá má geta þess, að innf lutningsleyfi fyrir bygg-
ingarefni til Reykjavíkur hafa nálega eingöngu
FRJÁLS VERZLUN