Frjáls verslun - 01.05.1939, Blaðsíða 19

ingsvörur, sem ekki er hægt að telja íslenzk-
ar afurðir, hafa menn heimild til að halda í
eign sinni. Að þessu leyti getur haft þýðingu
að athuga, hvaða munur kann að vera á, „ís-
lenzkum afurðum" og ,,öðrum“.
Þess hefur áður verið getið, að orðið „aðrar“
í 2. mgr. 1. gr. 1. nr. 73 1937 bendi til þess, að
íslenzkar afurðir yrðu í þessu sambandi að
teljast vörur. En hugtakið íslenzk afurð er
þrengra en vara. Þess vegna verður hugtakið
að sæta frekari takmörkunum en síðarnefnda
orðið þegar hefur hlotið. Með hliðsjón af þessu
má væntanlega segja, að íslenzkar afurðir séu
vöru.r, sem annaðhvort eru framleiddar að
öllu leyti á íslandi eða hafa hlotið þar þá með-
ferð, sem verulegur hluti verðgildis þeirra er
undir kominn. Framleiðsla landbúnaðarins og
sjávarútvegsins eru einna Ijósust dæmi þessa.
Islenzkar iðnaðarvörur mundu og yfirleitt
falla hér undir, þótt öll hráefni í þær kynnu að
vera flutt inn. Til íslenzkra afurða geta hins-
vegar ekki talizt vörur, sem fluttar eru inn í
landið og hljóta þar engar eða svo litlar að-
gerðir, að óveruleg áhrif hafi á verðgildi
þeirra.
2. Þótt erlendur gjaldeyrir sé greiddur fyr-
ir „íslenzkar afurðir og aðrar vörur“, er ekki
þar með sagt, að menn séu skyldir að láta
hann renna til bankanna. Auk þess skilyrðis,
að gjaldeyririnn sé greiðsla fyrir þessi ákveðnu
verðmæti, krefjast lögin þess, að þau séu flutt
til útlanda. Ef þessi verðmæti eru kyrr í land-
inu eða þeirra er neytt þar, geta bankarnir
því ekki krafist þess erlenda gjaldeyris, sem
fyrir þau kann að hafa verið greiddur. Yfir-
leitt mundi ekki orka tvímælis, hvenær hægt
væri að segja, að verðmætin væru flutt til út-
landa. Þó getur afstaða seljanda til útflutn-
ingsins vakið nokkurn vafa. Ef seljandi sel-
ur vöruna beint til útlanda og greiðsla fer fram
þar, er skilyrðinu fullnægt, enda mun þetta
vera það tilvik, sem sjerstaklega hefir verið
haft í huga, sbr. rg. nr. 56, 1936. En sama yrði
væntanlega niðurstaðan, þótt umboðsmaður
kaupanda annaðist kaup og greiðslu vörunnar
á Islandi, ef seljanda væri eða mætti vera
kunnugt um, að varan væri keypt í því skyni
aðjflytja hana út. Ef hinsvegar vara er seld
á íslandi og greidd með erlendum gjaldeyri
þarf seljandi ekki að skila honum til bank-
anna, þótt varan sé síðar flutt til útlanda, ef
hann hvorki vissi né mátti vita, að svo yrði
gert, þegar salan fór fram.
C. Hér að framan hefir verið gert ráð fyrir
því, að erlenda gjaldeyrisins væri aflað sem
endurgjalds fyrir einhver verðmæti og jafn-
framt sýnt fram á, hvers kyns þau verðmæti
yrðu að vera, til þess að skylt væri að láta
gjaldeyrinn fyrir þau renna til bankanna. En
hægt er að eignast gjaldeyri endurgjaldslaust.
Sem dæmi má nefna gjöf eða arf. Slíkan gjald-
eyri eru menn ekki skyldir til að selja bönk-
unum. Sama væri að segja um vexti, sem fást
fyrir innstæður í erlendum bönkum.
D. 1. Nú hefir verið sýnt fram á, hvaða
skilyrðum þarf að vera fullnægt, til þess að
skylt sje að skila bönkunum erlendum gjald-
eyri. Niðurstaðan er í fám orðum sú, að lögin
ná einungis til gjaldeyris, sem fengizt hefir
fyrir:
al íslenskar afurðir, sem fluttar voru til út-
landa eftir 9. jan. 193510) til 31. des. 1937, og
b) íslenzkar afurðir og aðrar vörur, sem
fluttar eru til útlanda eftir 31. des. 1937.
öllum öðrum gjaldeyri hafa menn heim-
ild til að halda í eigu sinni.
2. I rg. nr. 7, 1935, 1. gr. 1. mgr. segir, að
allir, sem eiga eða eignast erlendan gjaldeyri,
hvort heldur er hjer á landi eða erlendis, séu
skyldir að láta hann af hendi við bankana
fyrir skráð kaupgengi.
Til viðbótar því. sem sagt var áður11), má
taka það fram, að hvergi í lögunum er hinn
minnsti stafkrókur fyrir því, að skylt sé að
selja bönkunum bann erlenda gjaldeyri. sem
menn kunna að hafa eignast fvrir gildistölu
1. nr. 11, 1935. Fyrir því ákvæði reglugerðar-
innar, að allir, sem eiga erlendan gialdeyri,
séu skyldir til þess að afhenda hann bönkun-
um, er þess vegna ekki hinn minnsti fótur.
Hvað því hinsvegar viðvíkur, að allir. sem
eignast erlendan gialdeyri, séu skyldir til þess
að selja hann bönkunum, þá hefir verið sýnt
fram á hér á undan, hvenær sú skylda sé
fyrir hendi. Sést á því, að einnig betta ákvæði
reglugerðarinnar fer allmjög út fyrir þau tak-
mörk, sem lögin setja.
III. A. öllum eignarrietti fylgja ákveðnar
heimildir. Samkvæmt íslenskum rjetti eru þær
taldar fimm:
1. Heimildin til þess að ráða yfir eigninni
inn á við og nota hana.
2. Heimildin til þess að ráðstafa eigninni
með löggerningi.
3. Heimildin til þess að grundvalla láns-
traust sitt á eignum sínum, og birtist hún í því,
að skuldheimtumenn geta leitað fullnustu í
öllum eignum skuldunauts.
4. Heimildin til þess að láta eignirnar ganga
í erfðir.
FRJÁLS VERZLUN — MAÍ 1939