Frjáls verslun - 01.05.1939, Blaðsíða 10

PÉTUR ÓLAFSSON :
Heimspó
1_I eildarmynd af viðskiptaástandinu í heim-
-*■ inum sýnir að yfirleitt eru uppgangs-
tímar. í ýmsum löndum er þetta þó misjafnt og
ekki síður í ýmsum atvinnugreinum. í öllum at-
vinnugreinum hráefnaframleiðslu og iðnaðar,
sem skyldar eru vígbúnaðinum eru blómatímar.
1 mörgum eða flestum öðrum atvinnugreinum
er kyrrstaða. Þetta út af fyrir sig er bending
um þá staðreynd, að uppgangsstímarnir eru
ekki „eðlilegir" ef litið er á þá frá sjónarmiði
hinnar eðlilegu hringrásar viðskiptalífsins. En
hver svo sem orsökin er, þá er það ekki svo
þýðingarlítið í hinum pólitísku átökum milli
þjóða og þjóðasamsteypa, sem nú eiga sér stað,
að geta stuðst við viðskiptalegan kraft. Þetta
gildir ekki síst um Frakkland, hið klassiska land
gengislækkunar og innisetuverkfalla. Fyrir að-
eins nokkrum árum virtist frönsku þjóðinm
vera að blæða út. Hið ískyggilega alþjóðaástand
á síðastl. ári, hefir gert nýjum mönnum, sem
tekið hafa að sér forystu í landinu, kleift að losa
sig við Leon Blum „experimentið" og safna
kröftum Frakklands að nýju. 40 stunda vinnu-
vikan hefir verið afnumin. Hvenær myndi það
hafa verið hægt, ef ekki hefði verið haldið að
verklýðsfélögunum hættunum sem steðja að
Frakklandi í alþjóðamálum? Afnumin hafa líka
verið hin taumlausu útgjöld til opinberra fram-
kvæmda. Þar með hefir gengishrunið verið
stöðvað og endir bundinn á fjárflóttann.
★ ★
í Englandi, „verkstæði heimsins“, vinna
verksmiðjurnar fyrir fullum krafti. Síðan í
janúar hefir atvinnuleysingjum fækkað um 400
þús. manns. Síðastliðinn vetur fór atvinnuleysið
stöðugt vaxandi, þar til það náði hámarki í
janúar. Atvinnuleysingj ar voru þá orðnir yfir
2 miljónir, eða fleiri en nokkru sinni 4 síðastl. ár.
Nú eru þeir 1.6 miljónir, eins og þeir hafa ver-
ið fæstir. Engum blöðum þarf um það að fletta
hver orsök þessara uppgangstíma er. Bretar
veria nú yfir 50 miljón krónum á dag til víg-
búnaðar.
★ ★
Ég hefi áður í þessum dálk lýst búskap Þjóð-
verja, björtu hliðunum á honum og Akkilesar-
litík og viðskipti
hælnum, þ. e. gjaldeyrisskortinum og nauðsyn
þeirra að flytja út. í þessu tilliti virðast Þjóð-
verjar eiga við vaxandi örðugleika að stríða,
þar sem verzlunarjöfnuður þeirra hefir fyrstu
mánuðina í ár verið mun óhagstæðari en sömu
mánuði í fyrra. Óhagstæður verzlunarjöfnuður
er talsvert alvarlegra mál fyrir Þjóðverja en t.
d. Breta. Bretar eiga sinn stóra kaupskipaflota,
og ekki þó síður gífurlegt fjármagn út um all-
an heim. Vextir af þessu fjármagni og farm-
gjöld, eiga stóran þátt í að rétta við greiðslu-
jöfnuð þeirra. Hjá Þjóðverjum snýst þetta al-
veg við. Þeir verða að greiða mikla Vexti af
erlendu lánsfjármagni, bæði til Englands og
Bandaríkjanna.
Að sumu leyti standa Þjóðverjar í sömu spor-
um og við íslendingar, þegar um verzlunarjöfn-
uð er að ræða. Þeir halda því fram, að
þeir þurfi að hafa hagstæðan verzlunarjöfnuð,
til þess að geta staðið undir skuldabyrði sinni.
En þeir þurfa undir öllum kringumstæðum að
geta flutt út, til þess að geta haldið búskap sín-
um gangandi með aðfluttum hráefnum. Þess-
vegna er það líka hættulegt frá alþjóða póli-
tísku sjónarmiði, ef alvarlegur kyrkingur kem-
ur í útflutningsverzlun þeirra. Þeir kunna þá að
grípa til óvanalegra ráðstafana.
★ ★
Litlu munu stórþjóðirnar láta sig varða
um það, hvernig okkur íslendingum reiðir
af, — því að um ísland er það gam-
all og nýr sannleikur, að „sykki það í myrkan
mar, myndu fáir gráta“. í síðastliðnum mánuði
hafa fyrstu fregnirnar verið að berast af við-
reisnarstarfinu á Spáni, hjá hinni gömlu höf-
uðviðskiftaþjóð okkar. Belgiska stjórnmála-
manninum og bankamanninum, van Zeeland,
sem var til skamms tíma forsætisráðherra í
Belgíu, hefir verið falið að semja um 800 miljón
króna lán hjá hollenskum, belgiskum og frönsk-
am bönkum fyrir Franco.
Það eru þó lítil líkindi til að hið væntan-
lega lán breyti á nokkurn hátt stefnu
Francos í viðskiftamálum. Þar er kjörorð hans:
jafnvirðiskaup.
10
FRJÁLS VERZLUN