Frjáls verslun - 01.04.1950, Blaðsíða 10

greiðslukerfi undirritaður (Agreement for intra-
European Payments and Compensations). Samn-
ingurinn átti að greiða fyrir viiðskiptum milli
þátttökuríkjanna, m. a. með hinum svokallaða
ávísunarrétti (drawing rights), sem fól í sér frarn-
sal til þriðja ríkis á innistæðum, sem myndazt
'hefðu í viðskiptum milli tveggja ríkja. fsland
er ekki beinn aðilii að samningum þessum, held-
ur hefur réttindi og skyldur gagnvart þeirn sent
hluti af sterlingsvæðinu (innra). Samningur
þessi hefur síðar verið aukinn og hefur vafa-
laust verið gagnlegur. Nú mun ráðgert að koma
málum þessum í fastara horf og setja á laggirn-
ar nýja stofnun til þess að afreikna viðskipti
milli þátttökuríkjanna (European Clearing
Union), sem greiða á fyrir, að mögulegt sé að
nota gjaldeyristekjur af viðskiptum við eitt
land til greiðslu á skuldum í öðru. Með þessu
ættu myntir sambandsríkjanna að verða nokk-
urnvegiinn frjálst breytidegar innbyrðis, en það
er einmitt frumskilyrðið fyrir frjálsri verzlun
milli ríkjanna. Á miðju árinu 1949 var álitið,
að framleiðslan hefði aukiizt svo og efnahagsþró-
uninni hefði í heild verlð snúið það vel á veg,
að af þeim ástæðum væri tímabært að taka milli-
landaviðskiptin til meðferðar og losa um verzl-
unarhöftin. Himn 4. júlí 1949 samþykkti Mar-
shall-stofnunin í París (O.E.E.C.), að þátttöku-
ríkin skyldu smám saman afnema verzlunarhöft-
in sín í milli, þannig að verzlnn jieirra væri
orðin eins frjáls og mögulegt væri árið 1951.
Þ. 2. nóvember 1949 ákváðu samtökin að stíga
enn ákveðnara spor í sömu átt til þess að markinu
yrði náð í tæka tíð. Þá var samþykkt, að sér-
hveriu þátttökuríkjanna bæri að gefa friálsan
innflutning (afnema kvóta) á 50% af öllum
innflutningi (fyrirtækja) frá öðrum sambands-
ríkjum fvrir 15. des. 1949. Hlutfallstala þessi
átti að m:ðast við innflutning frá nefndum ríkj-
um árið 1948, og átti innflutningur ekki aðeins
að vera frjáls að hálfu frá hveriu þátttökuríkj-
anna um sig, heldur einnig að vera 50% af
hverium vöruflokkanna fjögurra: matvælum,
fóðurvörum, fullunnum vörum og hráefnum.
Framkvæmd þessarar haftalausu verzlunar átti
aðaHega að ske í formi svokallaðra frílista. Þessi
sambvkkt um aukna fríverzhtn var þó ekki skil-
yrðislaus, því að á samniingnum var smuga (es-
caoe clause), sem aðiljar geta smogið um ef þeir
vilja fara hægar í sakirnar, vegna þess að greiðslu-
jöfnuður þeirra væri enn svo úr jafnvægi, að
ekki væri talið fært að gera verzluniina svo frjálsa
í einni svipan.
Nú eftir áramótin hefur enn verið gengið á
lagið. Þ. 31. jan. s.l. var gerð samþykkt um að gefa
60% af viðskiptum milli Marshallríkjanna frjáls
og að eftir 30. júní n. k. skyldi tekin ákvörðun
um það, hvaða ráðstafanir gera þyrfti til þess
að 75% af verzlunimni mætti verða frjáls.
Akvarðanirnar frá 31. jan. eru þó háðar því, að
búið verði að koma á viðunandi greiðslukerfi
milli ríkjanna. Undir öllum kringumstæðum
þurfa þau löncl, sem enn liafa einhver viðskipta-
höft í lok ársins 1950, að gera efnahagsstofnun-
inni í París grein fyrir ástæðunum til þess, að
þau hafa ekki verið afnumin og færa rök fyrir
nauðsyn þeirra.
Frílistamir. •
Þátttökuríkin hafa brugðizt mjög misjafnlega
við hinni nýju stefnu í verzlunarmálum. F.r það
ofur eðlilegt, sökum þess að þau voru ekki öll
jafnvel við henni búin, gjaldeyrisaðstaða þeirra
misjöfn og fyrri verzlunarstefna þeirra ólík.
Fyrir suma aðilja þýddi hin nýja stefna algert
fráhvarf frá þeirri stefnu, er þeir höfðu verið í
á annan tug ára, hjá öðrum var þetta aðeins nýtt
stig í þróun, sem búin var að hafa langan að-
draganda. Him einstöku ríki liafa því gengið
mjög mislangt í að gera verzlunina frjálsa og
frílistar þeirra verið með ólíkum hætti. Fara
hér á eftir tölur, sem sýna í hundraðshlutum.
hvað mikinn hluta af heildarinnfl. þátttöku-
ríkjanna hvert þeirra um sig hefur gefið frjáls-
an:
Austurríki .............. 52%
Belgía .................. 90%
Bretland ................ 70%
Danmörk ................. 33%
Frakklancl .............. 54%
Hoííand ................. 90%
írland .................. 75%
Ítalía .................. 54%
Noregur ................. 53%
Sviss ................... 84%
Svíþjóð ................. 53%
V.-Þýzkaland ............ 58%
Tölur þessar eru 'ekki nákvæmar. í sumuin
tilfellum tákna þær þann hundraðshluta, sem
þegar hefur verið gefinn frjáls, en í öðrurn er
54
FRJÁLS VERZLUN