Frjáls verslun - 01.06.1954, Side 10
urs og umkomuleysis. Hann bafði þorað að tala,
án þess að biðja afsökunar og krefjast réttar
umkomulausrar og fátækrar þjóðar. Hann hafði
íengið menn til þess að hlusta á umkvartanir
þess fólks, sern var að' gefast upp í erfiðri lífs-
baráttu. Þannig varð starfssaga Skúla leiðarvísir
og til eftirbreytni mörgum ágætum Islending-
um, sem síðar báru málstað Islands fram til sig-
urs. Ég hef minnzt hér á Skúla Magnússon í
sambandi við verzlunarmannafrídaginn, vegna
þess að mér finnst nafn þessa mæta manns of
sjaldan nefnt í sambandi við frelsi þjóðarinnar,
frjálsa verzlun, iðnað og fjölbreytni í atvinnu-
lífinu. Tel ég, að á engan sé hallað, þó'tt ég
bendi á eðlilegar og sjálfsagðar staðreyndir.
Verzlun landsmanna hefur nú verið flutt inn í
landið og sá arður, sem aí verzluninni fæst, verð-
ur eftir í landinu og er notaður í þágu alþjóðar.
Þjóðin annast nú að miklu leyti siglingar til og
frá landinu. Ivomið hefur verið upp myndarleg-
um ið'naði, sem á mikla framtíð fyrir sér. Fiski-
skipastóll landsmanna er stór og fullkominn.
Landbúnaðurinn byggist á ræktuðu landi meira
en nokkru sinni fyrr. Þjóðin hefur safnað mikl-
um verðmætum á fáum áratugum, síðan hún tók
verzlunina í eigin hendur og arðurinn af við-
skiptunum varð kyrr í landinu. íslenzkir kaup-
sýslumenn hafa sýnt dugnað og víðsýni í störf-
um. Þeir hafa margir unnið í anda Skúla Magn-
ússonar. Ég hef á þessum hátíðisdegi verzlunar-
manna enga ósk betri fram að bera en þá, að
segja megi að verzlunarstéttin öll, undirmenn og
yfirmenn, megi hér eftir vinna, ekki margir, lield-
ur allir, í anda Skúla Magnússonar. Að verzlun-
arstéttin megi tileinka sér festu hans, víðsýni
og karlmennsku. Að liún megi eins og hann hafa
samúð með þeim, sem eru fátækir og gengur illa
í lífsbaráttunni, og hai'i ávallt jafn sterka þrá til
þess að bæta lífskjör alþjóðar og brautryðjand-
inn Skúli Magnússon. Sé unnio eftir þeim við-
horfum þarf verzlunarstéttin ekkert að óttast.
Þá er óþarft að æðrast, þótt hnútum sé kast-
að, eins og oft er gert ómaklega.
Þótt verzlunin sé nú innlend, er ekki allur
vandi leystur. Margir erfiðleikar eru við að
stríða. Verzlunin verður aldrei fullkomin fyrr en
hún er að öllu leyti frjáls. En til þess að það
geti orðið verða atvinnutækin að' ganga og afla
verðmæta og þess gjaldeyris, sem þjóðin þarf.
Atvinnutækin verða að hafa starfsgrundvöll og
gefa liæfilegan arð til þess að þau verði endur-
nýjuð og menn hafi vaxandi áhuga fyrir fram-
leiðslustörfum. Mun þjóðin þá halda áfram að
efnast og uppbygging atvinnulífsins blómgast.
Erlendri einokun heíur verið rutt lir vegi. Inn-
lend einokun má ekki heldur festa rætur í neinu
formi. Slíkt myndi leiða til tjóns fyrir allan al-
menning í landinu.
Margir hafa gert sér þetta Ijóst og er því
unnið að frjálsari verzlun, svo fólkið geti sjálft
ráðið því hvar það hefur viðskipt.i. Undir því
skipulagi verður kaupsýslumaðurinn að gera vel,
ef hann ætlar að' halda miklum viðskiptum. Því
er það meiri vandi að vera kaupfélagsstjóri eða
kaupmður í frjálsri samkeppni en forstjóri einka-
sölu.
Þróun verzlunarmálanna í landinu sýnir sem
betur fer, að verzlunarstéttin skilur, að lnin hef-
ur skyldur við þjóðina. Kaupsýslumaðurinn má
ekki hugsa aðeins um eigin buddu. Það má
aldrei gleymast, að þessi fámenna þjóð er eins
og ein fjölskylda.
Við erurn öH í sama bát. Ef ein stétt þjóðfé-
lagsins líður kemur það niður á þjóðinni í heild.
Taki ein stétt þjóðfélagsins of mikið til sín mun
það hefna sín síðar. Verzlunarstéttin eins og
aðrar stéttir sættir sig því við að fá hæfilega
greið'slu fyrir þá þjónustu, sem hún veitir á
hverjum tíma.
Það mun reynast farsælast. Það skapar traust
ahnennings á stéttinni. Það gerir mögulegt að
skapa vináttu ogskilning milli neytenda ogkaup-
sýslumanna. Það tryggir að liugsjón Skúla
Magnússonar um framkvæmd verzlunar á ís-
landi er og verður í heiðri höfð.
62
FRJÁLS VERZLUN