Frjáls verslun - 01.11.1960, Síða 28

lagi hvað það snertir, að korna lánamálum vitvegs-
ins í heilbrigðara liorf en nú á sér stað, getur aðstoð
ríkisvaldsins og seðlabankans veríð þýðingarmikil.
Nýi frílistinn
Þá langar mig til þess að fara nokkrum orðum
um þá þætti hins nýja skipulags í efnahagsmálum,
sem sérstaklega snerta verzlunarstéttina. Eg vil
þá fyrst og fremst nefna hinn nýja frílista, sem
út var gefinn hinn 27. maí og tók gildi 1. júní. A
hann voru svo sem kunnugt er teknar ýmsar vörur,
sem áður höfðu verið háðar leyfisveitingum. Inn-
flutningsverðmæti þeirra vörutegunda, sem aukið
var á frílistann, nam á sl. ári 953,5 m. kr., miðað
við núverandi gengi, og voru stærstu liðirnir þessir:
Skip og bátar (243 m. kr.), vélar (233 m. kr.), pappi
og pappír (62 m. kr.), ávextir (32 m. kr.), trjá-
viður (28 m. kr.), vörubílar (28 m. kr.), innlagn-
inga- og línuefni (24 m. kr.).
Aðalatriðið í sambandi við hinn nýja frílista
var þó ekki aukning hans, heldur liitt, að nú var
gert ráð fyrir, að hann yrði raunhæfur, en allir
vita, að hinn eldri frílisti kafnaði því miður undir
nafni. í þessu sambandi er þess að vísu að geta,
að nokkrar vörutegundir, sem áður höfðu verið á
frílista, voru nú fluttar á bundinn lista. Á þetta
við um vörutegundir, sem fluttar voru inn 1959
fyrir 651,1 m. kr., miðað við núgildandi gengi.
Er hér eingöngu um að ræða vörur, sem keyptar
hafa verið frá jafnkeypislöndum að öllu eða mjög
verulegu leyti, og áttu því í raun og vcru alls
ekki heima á hinum eldri frílista. Lang-stærstu
liðirnir eru hér brennsluolíur, sem fluttar voru inn
fyrir 383 m. kr., og járn og stál, sem flutt var inn
fyrir 87 m. kr. Hér er því aðeins um formbreytingu
að ræða en ekki efnisbreytingu. Vörur þær, sem
nú eru á frílista, námu 60% innflutningsins 1958.
Innflutningur frá jafnkeypislöndum nemur 28%
heildarinnflutningsins, miðað við árið 1958, en á
innflutningi þaðan er engin takmörkun frekar en
á frílistavörunum, svo að 88% af innflutningi til
landsins, miðað við 1958, er nú ekki háður neins
konar leyfisveitingum. Nú er svo komið, í fyrsta
sinn í áratugi, að allar vörur er hægt að flytja til
landsins án magntakmörkunar, annaðhvort frá
frjálsgjaldeyrislöndum eða jafnkeypislöndum. Þar
eð ekki er hægt að fá öll þau vöruafbrigði, sem við
þurfum af vissum vörutegundum, sem við flytjum
frá jafnkeypislöndum, hjá þeim, er viðbótarmagn
flutt frá frjálsgjaldeyrislöndum, og verður það að
vera háð leyfisveitingum. Sá innflutningur nemur
12% heildarinnflutningsins, miðað við 1958. Sú
skipulagsbreyting, sem verið er að taka upp, varð-
andi úthlutun þessara innflutningsleyfa, er mjög
mikilvægur þáttur í þeirri heildarnýskipun við-
skiptamálanna, sem er að eiga sér stað, og skal
ég nú fara nokkrum orðum um hana.
Svo sem kaupsýslumönnum er manna bezt kunn-
ugt, voru innflutningsleyfi áður bundin við ákveðið
land. Þeir, sem hafa þurft eða viljað flytja leyfis-
vörur til Iandsins, hafa og hcldur aldrei getað fengið
um það upplýsingar fyrir fram, hversu mikið mundi
verða leyft að flytja inn af þeim á hverju ári, né
heldur hvað líklegt væri, að kæmi í þeirra hlut af
væntanlegum innflutningi, þar eð yfirleitt hafa eng-
ar fastar reglur gilt um skiptingu innflutningsins
milli innflytjenda. Engar reglur hafa heldur verið
til um það, hvenær leyfum skyldi úthlutað, þannig
að innflytjendur hafa aldrei getað gert neinar áætl-
anir um, hvenær þeir gætu gert pantanir sínar. Allt
hefur þetta valdið mikilli óvissu og öryggisleysi
í rekstri þeirra fyrirtækja, sem fengizt hafa við
innflutning, sem háður hefur verið innflutnings-
leyfum, eða þurft hafa á slíkum vörum að halda
til rekstrar síns. Á öllum þessum atriðum er nú
verið að gera gagngerar breytingar. Varðandi allar
þær vörutegundir, sem nauðsynlegt er talið að
takmarka innflutning á frá frjálsgjaldeyrislöndum,
verða ákveðnir svonefndir „glóbalkvótar", og segir
upphæð glóbalkvótans í hverjum vöruflokki til um
hámark þess innflutnings, sem leyfður verður í
vöruflokknum frá frjálsgjaldeyrislöndum. Fyrir hver
áramót verður upphæð glóbalkvótanna fyrir næsta
ár auglýst, þannig að allir, sem á slíkum vörum
þurfa að lialda, geta séð, hversu mikill innflutn-
ingur verður leyfður á næsta ári af þessum vörum.
Leyfum til innflutnings verður síðan úthlutað
þrisvar sinnum á árinu, á fyrirfram ákveðnum tím-
um. Leyfin verða ekki bundin við lönd, heldur
veita rétt til innflutnings frá hvaða frjálsgjaldeyris-
landi sem er. Geta innflytjendur því beint innkaup-
um sínum þangað, þar sem þeir telja innkaupa-
skilyrði hagstæðust. Ethlutun leyfanna er í höndum
þriggja starfsmanna Landsbankans, Útvegsbankans
og viðskiptamálaráðuneytisins. Þeim hefur verið
falið að semja starfsreglur, sem þessi úthlutun skuli
síðar fara fram eftir, og hafa við undirbúning þess-
ara reglna samráð og samstarf við samtök inn-
flytjenda á þeim vörum, sem hér er urn að ræða.
Áður en reglur þessar hljóta staðfestingu, mun
verða um þær fjallað af trúnaðarmönnum gjald-
eyrisbankanna þriggja, Seðlabankans, Landsbank-
ans og Útvegsbankans, og viðskiptamálaráðuneyt-
isins, en við höfum tekið upp þann sið að hittast
hálfsmánaðarlega til þess að ráðgast urn helztu
vandamál, sem upp korna í gjaldeyrismálum bank-
anna, til þess að samstarf milli þessara aðila sé
sem bezt og sem fyrst greiðist úr vandamálum,
sem upp korna, og hefur þetta þegar gefið góða
28
FRJÁLS VERZLUN