Frjáls verslun - 01.04.1962, Blaðsíða 40

jafnaðarlega sent út'hingað hvert sumar til verzl-
ana sinna, og það stórsnmmur stundum. — Vér
iEtlum líka, að verzlunum hans hefði eigi orðið eins
haldsamt á svo mörgum hinna ríkari og merkari
viðskiptamanna hér á landi, hefðu þeir ekki fengið
þar jafnan peninga eftir þörfum, jafnframt áreið-
anlegum viðskiptum að öðru.
Knudtzon stórkaupmaður kvað nú að sögn vera
stórríkur maður orðinn; — mega Islendingar unna
honum þess vel, hvort sem honum hefur mest-
megnis græðzt auður sinn fyrir verzlun sína hér
á landi, eður meðfram fyrir önnur verzlunarfyrir-
tæki sín, er hann kvað enn halda uppi víðsvegar
annarsstaðar. Því Knudtzon hefur aldrei einbund-
ið sig við smásmugleg viðskipti hér á Iandi ein-
göngu sér til gróða, heldur hefur hann bæði lagt
hér stórfé í sölurnar til ýmsra fyrirtækja, er mætti
verða til þess að auka atvinnuvegi vora og efla hag
vorn á ýmsan veg, og hefur að því leyti tekið
fram öllum öðrum samtíða kaupmönnum vörum.
— Þá er hann hélt Vestmannaeyja-verzlunina
lagði hann mikið stórfé í sölurnar til þess að koma
þar upp, eins og hér syðra, hákarla og fiskveiðum
á þiljubátum. — Uin 1830—’33 keypti hann brenni-
steinsnámana i Krýsuvík, og kostaði ærnu fé til
þess að gjöra þá arðsama og landinu og landsmönn-
um atvinnusama, og var þetta eins viðurkenningar-
vert fyrir því, þó að ekki hefði hann annað né
meira í aðra hönd upp úr öllum þeim tilkostnaði,
heldur en Buhsbyl) hafði um árin 18.59—’61, —
helberan skaðann og eigi annað. — Knudtzon
reisti fyrstur bakarastofnun þá, sem hér er enn,
pantaði hcnni til forstöðu heiðursmanninn D. Bcrn-
höft bakarameistara, og lét halda þar uppi bak-
verki um hríð á sinn kostnað að öllu, en seldi síðan
Bernhöft við næsta vægum og aðgengilegum kjör-
um. — Knudtzon lét og byggja hér frá stofni þá
eínu vindmylnu, sem hér er að liði, þá sem enn er
hér á Arnarhólsholti fyrir sunnan alfaraveginn.
Það er ckki sérlega tiltökuvert, að verzlun
Knudtzons hér í Reykjavík hefur um mörg ár mátt
bera langþyngst bæjargjald allra gjaldenda í bæn-
um, og hefur hann þó aldrei borið sig upp undan
því. Vér ætlum að það hafi svarað nálega 1/25
allra bæjargjaldanna árlega, en samt er það til
sannindamerkis um, hvað verzlun hans hér hefur
staðið föstum fótum og með miklum blóma til
þessa, og hve margir aðrir bæjarbúar hafi haft
1) T*. e. Englewlingur, sem tók námurnar á leigu.
atvinnu sína af þeirri verzlun nú um hálfa öld. —
En hitt er tiltökuverðara, að Knudtzon, þótt hann
sé búsettur erlendis, hefur ríkulega og rausnarlega
veitt og gefið fríviljuglega stórfé til þeirrar stofn-
unar, er Reykjavík er til ómetanlegs viðgangs og
framfara, en það er barnaskólinn. Bæjarbúar hefðu
að vísu mátt bíða hans enn um mörg ár, hefðu
ekki þeir Knudtzon og Carl Fr. Siemsen gefið bæn-
um sameiginlega svo vænt og rúmgott hús, eins og
er þetta barnaskólahús vort, er þeir gáfu bænum
1860, fullra 5—6000 rd. virði. Því bæjarbúum sjálf-
um hefði orðið um megn og það um langan aldur,
að leggja fram jafnmikið fé, auk hins er árlega þarf
til skólahaldsins. — Má því mcð sanni segja, að
það sé að þakka þessari ríklund Knudtzons og C.
F. Siemsens, og veglyndi þeirra og rækt við Reykja-
víkurbæ, að vér Reykvíkingar eigum nú að fagna
velskipaðri barnaskólastofnun þessari, þar sem allt
að 100 börnum geta notið góðrar uppfræðingar og
menntunar.
Óðar en Knudtzon stórkaupmanni var skýrt frá
því héðan nú í haust, að nú væru menn farnir að
skjóta saman fé til sjúkrahússtofnunar í bænum,
svaraði hann aftur með þessari síðustu póstskips-
ferð, að hann vildi gefa til þeirrar stofnunar 50 rd.
árlega um hin næstu 5 ár eða samtals 250 rd. —
Carl Fr. Siemsen kaupmaður gaf jafnmikið og
Knudtzon, og svo gaf Hans A. Clausen agent einn-
ig 100 rd. til sjúkrahússins. —
Knudtzons stórkaupmanns mun því bæði lengi
og að góðu getið í annálum vorum, ekki aðeins
sakir kaupmannsauðnu sinnar og allrar röggsemi,
dáðar og dugnaðar nú um fulla hálfa öld, heldur
einnig fyrir það, að hann hefur viljað efla sannan
og verulegan hag og viðgang Jiessa lands fléstum
kaupmönnum fremur.“
Rúmum hálfum mánuði eftir að grein þessi birt-
ist, eða 17. nóvember 1S64, andaðist Knudtzon
suður í Kaupmannahöfn, og var talinn stórauð-
ugur maður. Ekkja hans hélt verzlunum hans áfram
þangað til hún afhenti syni sínum, N. II. Knudtzon
þær árið 1872, og cftir það voru verzlanirnar reknar
undir nafninu P. C. Knudtzon & Sön. Þessar miklu
verzlanir voru svo reknar til ársins 1895, cn það ár
seldi Knudtzon eignir sínar og varð bankastjóri í
Þjóðbanka Dana. Þá keypti Landsbankinn eign-
irnar í Reykjavík, enda standa nú húseignir bank-
ans á þessum gömlu lóðum grossera Knudtzons.
40
FRJÁLS VERZLUN