Frjáls verslun - 01.02.1972, Blaðsíða 21

verðbólgu í Bandaríkjunum
allra síðustu ár.
Þess vegna fögnuðu margir
hagfræðingar því, að gjald-
miðiar voru látnir „fljóta“ og
gengi þeirra ráðast af öflum
markaðanna. Margir báru þá
fram þá ósk, að gengi skyldi
fljóta til eilífðarnóns. Með því
yrði komið í veg fyrir síendur-
teknar gjaldeyriskreppur og
jafnvægi skapast í heimsvið-
skiptum að þessu leyti. Ur
misræmi yrði bætt sjálfkrafa,
þannig að gengi breyttust, þar
til að jafnvægi næðist.
TREGIR AÐ FELLA DOLLAR
GAGNVART GULLI
Þessi g j aldey riskreppa, öll-
um öðrum fremur, opnaði
augu ráðamanna í Bandaríkj-
unum fyrir því, að gengisfell-
ing dollars varð ekki umflúin.
Innflutningstollur Nixons jók
hættu á gagnráðstöfunum
annarra ríkja, þótt Danir yrðu
einir til að setja sams konar
toll á hjá sér. Innflutningstoll-
urinn megnaði ekki að bæta úr
skák nema í litlum mæli
skamma hrið, með þvi að hann
dró úr innflutningi.
Bandaríkjamenn voru þó
enn tregir til að fella gengi
dollars gagnvart gulli, það er
hækka guliverðið, þar sem þeir
vildu komast hjá að valda tjóni
öðrum þjóðum, sem höfðu
byggt á Bandaríkjadollar og
áttu varasjóði, tryggingar,
samninga o. s. frv. í dollurum.
Þó voru það flestar aðrar þjóð-
ir, sem sóttu að Bandarikja-
mönnum að gera einmitt þetta.
Deilurnar voru stórpólitísk-
ar og blönduðust þjóðametn-
aði, og oft féllu stór orð.
Frakkar voru í fararbroddi
gegn Bandaríkjamönnum. —
Bandaríkjamenn vildu reyna
að halda gullverði óbreyttu i
dollurum, en fá aðrar þjóðir
til að hækka gengi gjaldmiðla
sinna mjög verulega, sem
þýddi auðvitað, að gengi doll-
ars félli gagnvart þessum
gjaldmiðlum. Þetta töldu marg-
ir Bandaríkjamenn sáluhjálp-
aratriði, sem mundi bjarga
heiðri Bandaríkjanna að marki
og minnka sorgir þeirra, sem
höfðu treyst á óbifanleika
Bandaríkjadollars, þar sem
hann stæði þá alltaf óbreyttur
gagnvart gulli.
Aðrar þjóðir vildu, að gengi
Band aríkj adollars félli sem
mest gagnvart gulli, það er að
segja, verð gullúnsunnar í
dollurum hækkaði sem mest.
Hins vegar vildu þær sem
minnst hækka gengi gjald-
miðla sinna. Átökin um þetta
stóðu til jóla. Þá var sam-
komulag um að gera sitt af
hverju taginu.
AFTUR GJALDEYRIS-
KREPPA ÁRIÐ 1973?
Á þeim tíma, sem gjaldmiðl-
ar ,,flutu“, hafði orðið tölu-
verð breyting á gengi þeirra.
Bandaríkjadollar hafði þannig
fallið um nærri sjö prósent,
jenið hækkað um ein fimmtán
(vegið meðaltal), vestur-þýzka
markið um fimm (raunveruleg
vegin gengishækkun), en um
heil tólf prósent gagnvart doll-
ar. Jólasamkomulagið gerði lít-
ið annað en að staðfesta þessar
breytingar. Dollarinn var felld-
ur einu prósenti meira, og eins
og kunnugt er fylgdi íslenzka
krónan honum alla leiðina.
Bandaríkjamenn létu undan
og hækkuðu gullverð úr 35 í
38 dollara fyrir únsu gulls.
Til að koma til móts við
óskir um meira svigrúm í
gjaldeyrismálum var sam-
þykkt, að nú mætti gengi
breytast um 2,25 prósent frá
pari, en áður mátti breytingin
ekki verða umfram 1%.
Með illu skal illt út reka.
Með gjaldeyriskreppunni tókst
loks að fá fram gengisbreyt-
ingar, sem viðurkenna stað-
reyndir. Auk þess var sveigj-
anleikinn aukinn, með því að
stækka það bil, sem gengi geta
„flotið“ í. En hætt er við, að
aftur komi til gjaldeyris-
kreppu, til dæmis árið 1973, ef
ekki verður horfið frá því
kerfi, sem heyrir fortíðinni til
og hefur gengið sér til húðar.
ÚTGARÐIIR
VEITINGASALA
ÁLFHEIMUM 74 SÍMI 85660
GRILLRÉTTIR
KJÚKLINGAR
HAMBORGARAR
O.FL.
TÍBONSTEIK
TORNEDO & FILLE
„RÉTTUR DAGSINS11
Á HAGKVÆMU VERÐÍ
ÚRVALS yy,
KÖKUR ,x-;, <ss;
FRÁ EIGIN
KONDITORI
.
SENDUM HEIM
„KÖLD BORГ
& HEITA RÉTTI
PANTIÐ VEIZLUMATINN
HJÁ OKKUR
KOMIÐ OG BORÐIÐ
Á RÓLEGUM STAÐ
SÉRSTÖK
„FJÖLSKYLDUMÁLTlÐ11
ÁSUNNUDÖGUM
AFGREIÐUM FAST FÆÐI
TIL VINNUHÓPA
NESTI FYRIR
FERÐAHÓPA
OG EINSTAKLINGA
UTGARDUR
VEITINGASALA
ÁLFHEIMUM 7í SÍMI 85660
FV 2 1972
21
■tRMRD