Frjáls verslun - 01.02.1972, Blaðsíða 45

2. Deila má um, hvort eðlilegra
hefði ekki verið að láta fram-
kvæmdastjórana mynda fram-
kvæmdasíjórn stofnunarinnar,
en framkvæmdaj'áð væri yfir
henni. Annars væri eðlilegra
að kalla framkvæmdastjórana
framkvæmdaráðherra. Þá hlýt-
ur að teljast nokkuð furðu-
legt, að þeim mönnum, sem
nú sitja í stjórn Efnahagsstofn-
unarinnar sé treystandi fyrir
Seðlabankanum, Hagstofunni
og fjárlaga- og hagsýslustofn-
un, en ekki Framkvæmda-
stofnuninni.
Upphaflegavoru ekki ákvæði
um, hvenær framkvæmda-
stjórn skyldi láta af störfum.
Úr þessu hefur nú verið bætt
i meðförum Alþingis, þar sem
breytingartillaga um, að henni
sé hægt að segja upp með
mánaðar fyrirvara, var sam-
þykkt.
3. Skipurit stofnunarinnar er
flókið, hver skipar hvern og
hver ræður yfir hverjum.
SAMRÁÐ VIÐ SUMAR
STOFNANIR
4. Fellt er niður ákvæði í lögun-
um um Efnahagsstofnunina
þess efnis, að stofnunin eigi
að vera ráðgefandi um stefnu-
mörkun í efnahagsmálum al-
mennt, þannig að ekki virð-
ist gert ráð fyrir neinu frum-
kvæði, nema við stofnun nýrra
atvinnugreina og þess háttar.
5. Framkvæmdastofnunin á að
geta tekið að sér hagfræði-
legar athuganir fyrir Seðla-
bankann. Af hverju ekki líka
öfugt?
6. Þá er alltaf varhugavert að
geta þess, að samráð skuli haft
við vissar stofnanir, en ekki
aðrar. T. d. er tvívegis minnzt
á, að samráð skuli haft við
Rannsóknaráð ríkisins og ýms-
ar aðrar stofnanir, t. d. við-
skiptabanka, Iðnþróunarstofn-
un íslands, Iðnþróunarsjóð
og Iðnlánasjóð. Af hverju
ekki Landsvirkjun, Orkustofn-
un, Hafrannsóknastofnun og
ráðuneyti?
DEILDASKIPTING TIL
BÓTA
7. Skiptingin i áætlunardeild og
hagrannsóknadeild er til bóta,
ef litið er á lögin sem
skipulagsbreytingu á Efna-
hagsstofnuninni. Reyndar mun
það hafa verið áformað að
gera einhverja slíka ráðstöf-
un, svo að ekki væri unnt að
kalla alla starfsmenn út að
næturlagi til að gera við leka
eða sinna brunakalli. Lang-
tíma áætlunargerð hefur að
nokkru orðið að sitja fyrir
skammtíma verkefnum og
stundarörðugleikum.
8. Sömuleiðis er til bóta að sam-
hæfa enn betur starfsemi fjár-
festingarlánasjóða, en ég tel
eðlilegra að slíkt væri gert
innan ramma bankakerfisins.
9. Ýmis einstök ákvæði um
starfsemi Byggðasjóðs eru
einnig til bóta. Eitt ákvæði er
þó skrýtið við fyrstu sýn, en
það er þess efnis, að „engri
stofnun er þó skylt að veita
lán, sem hún ekki telur eðli-
lega tryggð".
(TúlkunHelga Bergs, banka-
stjóra, á þessu ákvæði var sú,
að með því væri tekið fram,
að um lögþvinganir við aðrar
lánastofnanir væri ekki að
ræða, þegar Framkvæmda-
stofnunin setti almennar regl-
ur um forgangsröð verkefna,
og hvernig opinberir sjóðir
skyldu haga lánveitingum í
samræmi við það, sbr. 12. gr.
laganna. Framsöguræða Helga
Bergs varð einnig til þess að
skýra önnur atriði upphaflega
frumvarpsins fyrir mér, þótt
ekki sé vikið að því hér).
SAMSTARF ÞEGAR FYRIR
HENDI
10. Þess er getið í greinar-
gerð, að æskilegt væri,
„að samstarf kæmist á milli
stofnunarinnar og viðskipta-
deildar Háskóla íslands (og
jafnvel fleiri deilda) “. Þetta
hefur lengi verið sameig-
inlegt áhugamál Efnahags-
stofnunarinnar og viðskipta-
deildar, og þótt ekki hafi verið
gert eins mikið í þessum efn-
um og báðir aðiljar hafa ósk-
að, þá hefur samstarfið m. a.
verið í því formi, að nemend-
ur hafa unnið í Efnahags-
stofnuninni á sumrin, gert þar
sín ritgerðarverkefni, og síðan
jafnvel haldið þar áfram
störfum að námi loknu.
11. Einnig er réttilega bent
á, að beint samband sé
milli fjölda nefnda og fæð-
ar stjórnarráðsstarfsmanna og
manneklu i ýmsum ríkisstofn-
unum. Þó ber þess að geta,
að nefndir eru skipaðar í
mjög mismunandi tilgangi, og
ég er ekki svo viss um, að
þeir „dýru sérfræðingar", sem
talið er að sparist með til-
komu Framkvæmdastofnunar-
innar liggi á lausu til starfa
í henni, eða aðrir jafnfærir
fáist í þeirra stað. Tel ég
reyndar, að of lítið hafi verið
farið inn á þá braut að not-
ast við ráðgjafa til að leysa
ýmis verkefni, sem unnin eru,
annaðhvort í fjölmennum
nefndum eða sem stjórnarráðs-
menn komast ekki yfir.
Greina má tilhneigingu í
þessa átt erlendis og þetta er
m. a. lagt til i drögum að
skýrslu um vísindastefnu á Is-
landi, sem unnin hefur verið
á vegum OECD.
VANTAR STARFSKRAFTA
12. Þá hlýtur og að vera verulegt
atriði, að uppbygging áætlun-
argerðar og þjálfun starfs-
krafta er mjög tímafrek. Þar
við bætist almennur skortur
á langskóluðum og reyndum
starfskröftum, sem liggja ekki
á lausu, svo og samkeppni rik-
isins við einkaframtakið um
viðskiptafræðinga og hagfræð-
inga. Vonandi fer þetta ekki í
handaskolum. Óvenju mikið er
að gerast í þjóðfélaginu, og
hætt er við, að byrjunarörðug-
leikar og starfsemi stofnunar-
innar verði erfitt kapphlaup
við tímann.
13. Láðst hefur að leggja áherzlu
á samhæfingu framkvæmda-
áætlana og fjárlaga og er
framtíðarhlutverk fjárlaga- og
hagsýslustofnunar næsta óljóst
í þessu samhengi.
ÞREFALDUR MÚR UM
SÉRFRÆÐINGANA
Stefnumörkun á efnahagssvið-
inu hlýtur að vera stjórnmála-
legs eðlis. Hagfræðingar yrðu þeir
fyrstu til að viðurkenna það sjón-
armið.
Ég held að það hafi verið
Clemenceau sem sagði við Pétain,
að „generálarnir ættu ekki að
pólitisera“, en Pétain svaraði um
hæl, ,,að pólitikusarnir ættu ekki
að generalísera”.
En mikill má máttur sérfræð-
inganna og embættismannannna
vera, að hlaða þurfi þrefaldan vegg
ofan á þá til þess að þeir verði
ekki of áhrifamiklir.
Það er í minnum haft, að Magn-
úsi heitnum Jónssyni fórust ein-
hvern tíma orð á þá leið, að hann
hefði aldrei grunað, hvað lands-
málin horfðu öðruvísi við úr dyr-
um alþingishússins og af tröpp-
um Landsbankans. Er það spá
mín, að svo muni einnig reynast
um þá þingmenn, sem taka munu
sæti í stjórn Framkvæmdastofn-
unarinnar, þegar þeir koma á
tröppurnar hjá Kristjáni Siggeirs-
syni — eða öðrum þeim stað, þar
sem stofnunin verður til húsa.
FV 2 1972
41