Frjáls verslun - 01.01.1976, Blaðsíða 22

vinstri manna úr 11,2% á
landsmælikvarða í 5,7% miðað
við þingkosningarnar 1973. Er
það raunar litlu meira en kjör-
fylgi Sósíalska þjóðarflokksins
og kommúnista var áður sam-
anlagt. Þetta fylgistap mun að-
allega hafa komið Verkamanna-
flokknum til góða, en hann jók
fylgi sitt um 3,2% miðað við
þingkosningarnar 1973. Þetta
var þó ekki nema hálfur bati
fyrir Verkamannaflokkinn og
þótti sýna að honum hefði ekki
tekizt að laða aftur til fylgis við
sig þá kjósendur, sem hann
hafði misst yfir til borgara-
flokkanna 1973. Heildarniður-
staða sveitarstjórnakosning-
anna í haust var greinileg
sveifla til hægri og reiknuðu
menn með því að borgaraflokk-
arnir hefðu fengið fimm til sjö
sæta meirihluta í Stórþinginu
ef um kosningar til þess hefði
verið að ræða.
• ÓVISSA UM FORYSTU-
MANN
Það hefur ekki aukið styrk
Verkamannaflokksins að lengi
hefur ríkt óvissa um skipan
forystu hans í framtíðinni.
Trygve Bratteli hefur notið
mikillar virðingar sem leiðtogi
flokksins og hefði auðveldlega
getað haldið um stjórnartaum-
ana lengi enn ef hann óskaði
þess. Árið 1974 varð hann fyrir
harðri gagnrýni flokksbræðra
sinna vegna ótímabærra yfir-
lýsinga um að hann hygðist
segja af sér formennsku í
flokknum á þingi hans í fyrra.
Eftir talsverð innri átök í
flokknum varð niðurstaðan sú
á flokksþinginu í apríl sl. að
Reiulf Steen var kjörinn for-
maður en Odvar Nordli var val-
inn forsætisráðherraefni flokks-
ins í stað Brattelis, sem í sept-
ember tilkynnti, að hann myndi
láta af embætti í janúar 1976.
Odvar Nordli fær næstum
tvö ár til að sýna sig og sanna
fyrir kosningar sem fram eiga
að fara í Noregi 1977. Fáir
flokksbræður hans eru þó
bjartsýnir á að honum takist að
leiða flokkinn til sigurs. Það
veldur þeim miklum áhyggjum
að hinn hefðbundni grundvöll-
ur fyrir kjörfylgi hans hefur
Flokkarnir í Stórþinginu:
Þingsæti
1969 1973
Verkamannaflokkurinn ............................ 74 62
Hægri flokkurinn ................................ 29 29
Miðflokkurinn ................................... 20 21
Kristilegi þjóðarflokkurinn...................... 14 20
Þjóðarflokkurinn ............................... 13 2
Nýi þjóðarflokkurinn ............................ 0 1
Kosningabandalag vinstri ......................... 0 16
Flokkur A. Lange ................................. 0 4
Samtals 150 155
raskazt. Flokkurinn hafði
treyst á yfirburðafylgi nokk-
urra samfélagshópa, sem allar
götur frá 1930 og allt fram á
sjöunda áratuginn höfðu mynd-
að hreinan meirihluta meðal
norskra kjósenda. Þetta voru
iðnverkafólk, sjómenn, smá-
bændur, landbúnaðarverka-
menn og skógarhöggsmenn.
Sem hlutfall af þjóðarheildinni
hafa þessar stéttir minnkað
mjög, — sérstaklega stétt skóg-
arhöggsmanna vegna mikillar
vélvæðingar í starfsgrein
þeirra. Það var einmitt fylgi
bænda og sjómanna, sem
Verkamannaflokkurinn tapaði
eftir þjóðaratkvæðið aðallega
til Miðflokksins og ekki hefur
tekizt að endurheimta það.
• HINAR NÝJU STÉTTIR
Um leið og þessu gamla
stuðningsfólki Verkamanna-
flokksins ihefur fækkað, hefur
„hvít-flibba“-stéttum og em-
bættismönnum af ýmsu tagi
fjölgað mjög áberandi mikið.
Þar á meðal eru kennarar, fé-
lagsráðgjafar og bæjarstarfs-
menn. Enginn þessara hópa hef-
ur rótgróin tengsl við Verka-
mannaflokkinn, sem reyndar
hefur átt erfiðara með að ná
inn í þessar raðir en Hægri
flokkurinn, og vinstri menn að
því er háskólakennurum við-
kemur. Þarna er Verkamanna-
flokkurinn mikill eftirbátur
Jafnaðarmannaflokksins í Sví-
þjóð, sem hefur á árangursrík-
an hátt laðað miðstéttirnar til
fylgis við sig. Norskir hug-
sjónabræður þeirra virðast aft-
ur á móti halda, að einhver ó-
sýnilegur múr stéttaskiptingar
aftri sér.
The Economist segir, að þetta
sé þeim mun eftirtektarverð-
ara, þar sem í Noregi sé áreið-
anlega minnst stéttaskipting í
Evrópu (hvað um ísland?, inn-
skot). Ólíkt Svíþjóð hefur aldr-
ei dafnað neinn landeigendaað-
all í Noregi, þar tíðkast engin
tignarheiti nema hjá konungs-
fjölskyldunni og þar hefur auð-
ur ekki safnazt á fárra manna
hendur ef frá eru taldar nokkr-
ar fjölskyldur skipaeigenda.
Noregur sé af náttúrunnar
hendi hið fyrirheitna land jafn-
aðarmennskunnar.
• KOSNINGASKJÁLFTI
Kosningaskjálfta gætir hjá
báðum örmum Verkamanna-
flokksins en þeir draga mis-
munandi ályktanir af athugun-
um sínum. Róttæki armurinn,
sem styður Reiulf Steen ætlar
að viðhalda hinum sósíalistiska
hreinleik flokksins jafnvel þótt
flokkurinn verði fyrir það
dæmdur til að sitja lengi utan
stjórnar. Fylgismenn Nordlis
eru þvert á móti farnir hægt
og hljóðlega að yfirvega mynd-
un samsteypustjórnar með ein-
um eða fleiri af borgaraflokk-
unum.
Líklegasti samstarfsflokkur-
inn er Kristilegi þjóðarflokkur-
inn, sem aðallega nýtur fylgis
láglaunastétta og hefur svipaða
stefnu í félagsmálum og utan-
ríkismálum og Verkamanna-
flokkurinn. Enda þótt margt sé
líkt með flokkunum er leiðtogi
kristilegra, Káre Kristiansen,
óhagganlegur í þeirri afstöðu
sinni, að stjómarsamvinnan við
Verkamannaflokkinn 'komi
ekki til greina í fyrirsjáanlegri
framtíð. Er það vegna af-
22
FV 1 1976