Frjáls verslun - 01.11.1976, Blaðsíða 21

Að nokk.ru leyti hefur stofnun-
in U.S. Bureau of Labor Statis-
tics mætt þessum þörfum með
nýlegum upplýsingum rnn
kauptaxta í tilteknum iðn-
greinum í þeim átta löndum,
sem upp eru talin í töflu 3.
0 Fjármagnsfrekar
greinar borga bezt
Auk þess að koma að góðu
gagni eru þessar upplýsingar
áhugaverðar að ýmsu öðru
leyti. í fyrsta lagi gefa þær til
kynna, að kauptaxtar eru enn
hærri í Bandaríkjunum en er-
lendis í fjármagns'frekum iðn-
greinum. Þessar greinar eru oft
taldar ihornsteinninn í þróuðu
hagkerfi. í þessum greinum eru
það líka Kanada, Vestur-Þýzka-
land og Svíþjóð, sem koma
næst á eftir í mismunandi röð
eftir iðngreinum. Á sumum
sviðum var bilið milli Banda-
ríkjanna og þessara landa lítið.
í efnaiðnaðinum til dæmis
var mismunurinn milli Banda-
ríkjanna og Kanada, sem var í
fjórða sæti, minni en 10%. í
málmiðnaði var munurinn 7 %
gagnvart Svíþjóð og upp í 22%
gagnvart Vestur-Þýzkaland. En
í bílaiðnaðinum var Vestur-
Þýzkaland í öðru sæti með
tímakaup, sem var um 15%
lægra en greitt var starfsmönn-
um í bílaiðnaðinum bandaríska.
Samanburðartölurnar úr bíla-
iðnaðinum benda til þess að
mismunurinn milli launakostn-
aðar í Bandaríkjunum og Vest-
ur-Þýzkalandi, þegar úttekt er
gerð á iðngreininni í heild,
hafi ekki gefið forráðamö>nnum
Volkswagen gilda ástæðu til að
opna verksmiðju í Bandaríkj-
unum. En staðreyndin er aftur
á móti sú, að ólíkt því sem áður
var, hefur núverandi mismun-
ur ekki fælt menn frá að taka
slíka ákvörðun, sérstaklega
með tilliti til nýrrar þróunar
kaupgjaldsmála og óvissu í
gengismálum.
Það er líka tilfellið, að
reynsla eins fyrirtækis getur
sýnt umtalsverð frávik frá
meðaltali iðngreinarinnar í
heild. Með öðrum orðum getur
mismunurinn verið minni en
TAFLA 3.
Tíniákaup 1975
# Sumar greinar borga betur
Bílaiðnaður Efnaiðnaður Raftæki Vefnaður
Bretland $3.77 $3.72 $3.05 $2.78
Kanada 7.76 6.50 5.75 4.39
Frakkland 4.92 5.38 4.34 3.88
Þýzkaland 7.94 6.94 5.82 5.10
Ítalía 4.99 5.44 4.36 4.01
Japan 3.61 4.23 2.79 2.09
Svíþjóð 7.24 7.05 6.78 6.31
Bandaríkin 9.29 7.15 6.14 4.09
hér er gefið til kynna hvað
Volkswagen varðar. Þá getur
vel verið að þessi mismimur sé
minni en tölurnar gefa tilefni
til að ætla, þegar haft er í huga
það svigrúm, sern bandarískir
stjó.rnendur hafa til að haga
framleiðslu og starfsmanna-
haldi í samræmi við eftirspurn.
í öðrum löndum verður slíku
sjaldnast við komið vegna
samninga á vinnumarkaðinum
og hefðar, þannig að kostnaður
hjá fyrirtækjunum vex, þegar
eftirspurn er í lágmarki.
Við nánari athugun á töfl-
unni kemur líka í ljós, að
kaupið í Bandaríkjunum er
engan veginn hæst í öllum iðn-
greinum, sem kannaðar voru.
f raftækjaframleiðslu er sam-
aniburðarmynstrið nokkuð svip-
að því sem gerðist um efnaiðn-
aðinn en tímakaupið í Banda-
ríkjunum er ekki í efsta sæti.
En þarna gæti myndin aftur
breytzt með gengishreyfingum.
# Svíþjóð langhæst í
eldri greinum
Dæmið lítur allt öðru vísi út,
þar sem eldri iðngreinar eru
annars vegar, eins og vefnaður,
sem er sýndur á töflunni, eða
fataframleiðsla og skógerð,
sem ekki er sýnd. f þessum
greinum eru launagreiðslurnar
í Bandaríkjunum í þriðja eða
fjórða sæti með Vestur-Þýzka-
land ofar og Svíþjóð langtum
hærri.
En í öllum þessum átta
löndum, sem til athugunar hafa
verið, ríkja vissar venjur í iðn-
aðinum. Tollfræðilegar upplýs-
ingar sýna, að hærri laun eru
að meðaltali greidd fyrir störf
í fjármagnsfrekum iðngrein-
um eins og bílaframleiðslu,
vinnslu málma og efnaiðnaði.
Lægri laun eru aftur á móti
greidd í mannaflsfrekum grein-
um eins og skógerð, fatafram-
leiðslu og vefnaði.
Þessarar sömu þróunar gætir
alþjóðlega þegar innbyrðis sam-
anburður er gerður milli iðn-
greina í hverju landi. En í
flestum greinum er dollaravi.rði
tímakaups mjög mismunandi
milli landa.
# Sama kaup um
allan heim?
Á síðustu árum hefur þó
gætt vaxandi samræmis í með-
altalslaunum á alþjóðlegum
mælikvarða, þegar mið er tekið
af framleiðsluiðnaði í heild
sinni, sbr. tafla 1. Ef þessi þró-
un verður áframhaldandi í
mörg ár gætu kauptaxtar orðið
mjög svipaðir um gjörvallan
hinn iðnvædda heim miðað við
raunverulegt dollaravirði. Jafn-
vel í slíkum heimi myndi ekki
draga úr alþjóðlegum verzlun-
arviðskiptum þar sem yfir-
burðir í samkeppnd milli landa
væru enn fyrir hendi, byggðir
á sérhæfingu í framleiðslu, mis-
munandi kostnaði öðrum en
launakostnaði og ýmsum öðrum
þáttum.
Möguleikinn á að þessi staða
kæmi upp virðist enn í dag
fjarlægur en ekki óhugsandi.
Tölulegar upplýsingar um
kauptaxta gefa vísbendingu
um að forysturíkin og atvinnu-
líf þeirra eru í vaxandi mæli
hvert öðru háð.
FV 11 1976
10