Frjáls verslun - 01.03.1985, Blaðsíða 85

KREPPUR
Lítil „Kreppa” olli miklu
fjarðafoki í Bandaríkjunum
Texti: Karl Birgisson í Bandaríkjunum.
Sumir héldu aö Kreppan mikla
væri skollin á aftur. Langar bið-
raðir mynduðust fyrir utan
banka og sparisjóði. Fólk vildi fá
sparifé sitt útborgað en bankar-
nir neituðu. Enginn vissi hvort
eða hvenær bankarnir yrðu opn-
aöir aftur fyrir eðlileg viöskipti.
Fólk var reitt og hrópaöi
ókvæðisorð að læstum dyrum.
„Lokað um óákveðinn tima“ var
svariö sem gefið var á hand-
skrifuöum miðum á gluggum
bankastofnana.
Þetta var ekki Kreppan mikla,
heldur tiltölulega litil kreppa í
einu fylkja Bandaríkjanna, Ohio.
Hún stóð stutt yfir og náði ekki
til margra, en hefur verið einn
umtalaðasti viöburöur í banda-
ríska viðskiptaheiminum undan-
farnar vikur.
Tryggtsparifé
Siðan á fjórða áratugnum hefur
bandaríska alrikisstjórnin
„tryggt“ innlagt sparifé i bönkum
og sparisjóðum. M.ö.o. hafa
bandariskir sparifjáreigendur
getað verið vissir um að fá sparifé
sitt útborgað hvenær sem þeir
vildu án þess að þankarnir hefðu
nokkuð þar um aö segja. Þessi
háttur var tekinn upp við upp-
þyggingu efnahagskerfisins á
kreppuárunum, þegar margir
glötuöu öllum eigum sinum, jafnt i
formi sþarifjár sem verðþréfa.
Fæstir sparifjáreigendur gera
sér grein fyrir þvi að fé þeirra ligg-
ur ekki allt á lausu þótt það sé
lagt inn i þanka. Bankastofnanir
nota spariféð i fjárfestingar ýmiss
konar sem skila arði svo aö þeir
geti greitt vexti til viðskiptavina
sinna. Ef allir sparifjáreigendur
kæmu í einum hóp til að endur-
heimta fé sitt yrði að likindum
grunnt i hirslum bankans og út-
borgun gæti ekki farið fram að
fullu. Til aö ekki komi upp slík
staða tryggir alríkisstjórnin spari-
féö, þ.e. segir viöskiptavinum
þankans i raun að hún muni sjá til
þess að þeir fái fé sitt þegar þeir
vilja, án tillits til lausafjárstöðu
bankans. Sþarifjáreigendur öðl-
ast þannig traust á kerfið og við-
skipti ganga sinn vanagang án
ótta viö atvik eins og þau sem lýst
hefur verið.
Ekki eru þessar reglur þó ein-
hlitar. I nokkrum fylkjum Banda-
rikjanna þurfa sparisjóðir ekki
að gangast undir þessa tryggingu
alrikisstjórnarinnar. Ötryggðir
mega þeir ekki vera en geta
notað aðrar aðferðir en almennt
tiðkast. Eitt þessara fylkja er
Ohio.
Ohio HomeState
Ohio Home State sparisjóð-
urinn er eins og fleiri ekki alrikis-
tryggður. Hann er ekkert öðruvisi
en aörir sjóðir að öðru leyti en þvi
að forráðamenn hans ákváöu að
Tca fíack
Bringwg
Lokað i óákveðinn tíma" stóð handskrifað í gluggum bankastofnana
81