Frjáls verslun - 01.10.1986, Page 116

Bréf frá útaefanda
Ekki má mikið
út af bera
Um áramót gera menn gjarnan tvennt í senn: Líta yfir farinn veg og
reyna aö ráða í það sem framtíðin ber í skauti sér. Árið sem nú er að
kveðja reyndist íslenskum þjóðarbúskap afar hagstætt. Aflabrögð sem
megin hluti útflutningstekna okkar byggist á voru góð og markaðsverð á
flestum þeim vörutegundum sem Islendingar selja úr landi með allra
hæsta móti. Ytri skilyrði voru því hagstæð. Slíkt hefur oftsinnis ekki
nægt til þar sem verðþróun innanlands og átök um skiptingu þjóðarkök-
unnar haf a verið á þann veg að allt sem áunnist hefur hið ytra hefur verið
upp étið hið innra. Sem betur fer ríkti nokkuð góður stöðugleiki innan-
lands á síðasta ári og það sem er þó mest um vert að fullur vilji og skiln-
ingur kom fram á nauðsyn þess að sporna alvarlega við fótum og freista
þess að fylgja eftir þeim árangri sem náðst hafði í baráttunni við verð-
bólguna. Þau markmið sem sett voru náðust að vísu ekki alveg en því má
ekki gleyma að það eru ekki nema tæp fjögur ár síðan slík óðaverðbólga
var hérlendis að í hreint óefni var komið. Þar stefndi sannarlega beint
fram af hengifluginu og hefði ekki verið tekið jafn myndarlega í tauma
og gert var er mjög líklegt að atvinnulífið hefði almennt komist í þrot fyrr
en varði. Vissulega varð allur almenningur að færa verulegar fómir í
upphafi en reynslan hefur sýnt að þær voru þess virði.
Kjarasamningarnir nú í árslok staðfesta þann vilja sem fyrir hendi er
að halda áfram á sömu braut. Náist þau markmið sem sett voru með
þeim má ætla að sæmilegur stöðugleiki geti ríkt í íslensku efnahagslífi á
næstu árum og að kaupmáttur launa fari vaxandi. En það er líka fullljóst
að mjög lítið þarf til að út af beri. Efnahagskerfið er í raun mjög við-
kvæmt. Nú eru Alþingiskosningar framundan og reynslan hefur sýnt að
slíkum viðburði og stjómarmyndun í kjölfarið fylgir alltaf mikill póli-
tískur órói og mjög oft efnahagsleg þensla. Það þarf ekki mikinn slaka að
gefa til þess að allt fari úr böndunum að nýju og sæki í gamla óheillafar-
ið. Það bíður því erfitt hlutverk þeirrar ríkisstjómar sem tekur við eftir
kosningar — það að gefa ekki eftir í baráttunni og stefna áfram að því
marki að efnahagslíf íslendinga geti verið á sömu nótum a.m.k og í
helstu viðskiptalöndum okkar.
Þegar fjallað er um það sem áunnist hefur og markverðum árangri í
verðbólgubaráttunni fagnað má þó ekki gleyma að því miður stöndum
við veikum fótum að einu leyti. Fjárlög em nú afgreidd með verulegum
halla og þar með tekinn víxill sem greiða þarf í framtíðinni. Fjárlagahalli
getur vissulega verið réttlætanlegur í ákveðinn tíma en jöfnuður verður
þó að komast á í rekstri ríkissjóðs eins og í öllum öðrum rekstri. Mikill
fjárlagahalli er í raun ekkert annað en frestun vanda og verðbólgu. Því
miður virðist lítill eða enginn pólitískur vilji og kannski síst nú á kosn-
ingaári til þess að taka umsvif og útgjöld ríkissjóðs til gagngerar endur-
skoðunar eða uppstokkunar. Opinber umsvif halda áfram að aukast og
ríkissjóður getur ekki mætt slíku með öðru móti en því að draga stöðugt
til sín meira fjármagn. Það er eðli velferðarþjóðfélaga að verja miklu fjár-
magni til hverskyns opinberra þarfa. Á slíku hljóta þó að vera takmörk
og íslendingar hljóta að fara að athuga sinn gang og kanna hvort þeir eru
ekki komnir að þeim takmörkum eða jafnvel yfir þau.
116
J