Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1941, Blaðsíða 8

432
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Skjaldarmerki Islands, er Guðbrandur biskup
hafði i sálmabók sinni 1589.
innar og fleiri formálum). Vil
íeg taka hjer dæmi úr Morð-
brjefabæklingunum. Það er
ekki lítið hátíðlegur tónninn í
þessu:
„Hjer hlýt jeg fyrst að
klaga og kæra fyrir þeim lif-
anda Guði, dómara alls holds,
um þá stóru, ómannlegu heift,
og hversu það enginn guðsótti
nje hræðsla, engin frómheit,
tukt nje æra hefir verið í þess-
um brjefadikturum, upp að
Ijúga og dikta og skrifa slík
óbótamál á dauðan mann eða
saklausan óvitanda. ó, herra
Guð í himninum, þú rjettláti
dómari, þú lít hjer á og dæm sök
þinna vesalinga, sem ei geta
annað en klagað fyrir þjer slík
fordæðusamleg rangindi og í
frá kristninnar upphafi aldrei
heyrðar lygar, að maður skuli
játa upp á sig óneyddur, ó-
þvingaður, nokkurri skaðsam-
legri sök, auk heldur slíkum
óbótamálum, sem gildur hans
líf, heiður og góss og æru o. s.
frv.“.
Hjer set jeg dæmi um rök-
leiðslu:
„Þetta herlega brjef er fyrir
tvær augljósar greinir falskt
og ærulaust. Fyrst sjest berlega
hversu að gamalt brjef hefir
verið upp skafið, alt svo nær
sem mannanöfnin; þau standa
með gömlu bleki, hálf önnur
lína. Síðan eru þar við skrifað-
ar þessar lygar með nýju og
vondu bleki (og illri skrift, þvi
líkast sem J Ósonar (Jóns ól-
afssonar), en innsiglin eru
gömul og ósködduð af þvi
forna brjefi, sem þeir hafa upp
skafið. Þetta hefir margur ær-
legur maður sjeð og sannað. —
Hver það misgrunar, komi sá og
skoði.
Sú önnur grein, hvar fyrir
þetta brjef er falskt, hún er þessi,
að Anno MDXXI (ár 1521) þá
var ábóti Jón á Þingeyrum
dauður fyrir fimm árum eður
sex, sem bívísast. Eftir ábóta
Jón var ábóti Eiríkur Sumar-
liðason; hann var þá og dauður.
Og hinn þriðji ábóti var þá
kominn til Þingeyra, sem hjet
ábóti Helgi. Sömuleiðis var þá
andaður bæði biskup Gottskálk
(og) svo Jón Sigmundsson, svo
sem gömul brjef og innsigli
bera vott um; því er þetta logið
og ómögulegt á allar síður. —
Fyrst Jóni að afleysast, þó sig
liefði játað, svo þeim, sem af-
leysa átti, hinum og líka, sem
aflausnina skipaði, af því að
þeir voru allir andaðir, hver
einn ög einn. Þessi skoran hef-
ír nú svikið smiðina; þeir hafa
haldið (og halda enn nú kann-
ske) að biskup Gottskálk hafi
lifað þá Michaelsmessu, þá
datum var MDXXI, og þar fyrir
hafa þeir svo smíðað stað og
dag á Skarði í Langadal, þar
Kristín dóttir biskups var bú-
andi, svo meinandi, að biskup
hafi þá verið að gistingu hjá
dóttur sinni et cetera. Svo hefir
skálkurinn ekki kunnað að
skrifa rjett sancti Michaelis,
heldur sancte Michaels.
Eins er háttað því þriðja
brjefi . . . Á því sjest ljóslega
nýtt skrif og nýtt blek. Þar
næst er það velkt með óklár-
indum og óhreint gert, svo það
skuli heldur sýnast gamalt. —
Svo er þar ekki fyrir biskups
Gottskálks innsigli, heldur ein-
hver önnur plata, afgömul og
ólesandi. . . . Svo líka finnast
ekki nokkurs staðar á Hólum í
öllum brjefum, dómum, gern-
ingum biskups Gottskálks, að
hann hafi skrifað nokkurn
tíma: Vj Goskall, heldur alla
tíma svo: Vier Gotskalk. En hjer
í þessu falsbrjefi stendur stund-
um Vj stundum vier, stundum
mier, stundum oss, hvar af má
marka falskleika þessa brjefs,
sem öðru fleira. . . .
ó, Sathan! hjer hefir þú
fundið þína lagsmenn og læri-
sveina, að lygum þjer ei ólíka“.
Svona er haldið áfram tugi
blaðsíðna.
Hann veitist að þeim dóms-
mönnum, sem ekki hafa viljað
dæma brjef þessi falsbrjef:
„Og ef ske mætti einhver væri
þeil'ra máli svo fylgjandi, að
þó hann sjái fals i þessum jarða-
brjefum, þá segist hann þó þau
ekki ónýt dæma vilja, heldur
bífala þeim alla ábyrgð þar af,
sem þau hafa gert et cetera. —
Þetta eru góð dæmi, því svo