Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1941, Blaðsíða 14

438
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
urinn opnaði augu sín og vaknaði. Það var engu
líkara en að hann hefði aðeins sofið.
Seinni helgisagan, sem hefir tengt nafn Niku-
lásar helga við skólapilta, er viðkvæm og hefir
orðið nokkrum eldri evrópiskum listmálurum að
efni. Einn eða tveir franskir alþýðusöngvar og
gamalt normanskt þjóðsögukvæði eru bygð á þess-
ari sögu um skólapiltana þrjá.
Sagan segir frá þremur skólapiltum, sem gistu
í Myra á leið til skóla síns. Gestgjafinn í Myra
sá að þeir höfðu meðferðis skólagjald sitt og um
nóttina er þeir voru sofandi, fór hann í herbergi
þeirra, myrti þá og rændi. Hann dró lík þeirra út í
garð og kastaði þeim í saltker, fullviss um að þau
myndu aldrei finnast.
En Nikulás helgi vissi um þenna ljóta verknað
og fór beint í garðinn hjá gistihúsinu. Þarna fyrir
framan saltkerin bað hann bænar og bað guð á
himnum um að gefa piltunum sálir þeirra aftur,
því þeir væru saklausir af öllu illu og líkamir
þeirra væru svo ungir.
Strax kom líf í skóladrengina, sem stóðu á fæt-
ur í saltkerunum og vitnuðu á móti hinum illa
gestgjafa.
Þessi saga var undirstaða prjedikana Bonaven-
tura helga eitt sinn. Hann var uppi á 13. öld. —
Fram á seinustu ár var það siður skólapilta í Eng-
landi að hrópa nafnið „Nikulás" í leikjum sín-
um og kepni. Þegar nafn það var nefnt, var talið
að þeir sem þannig ákölluðu heilagan Nikulás, þeg-
ar á þurfti að halda, fengju vemd hans gegn því
að lúta í lægra haldi.
Skipun hins unga biskups í Myra 1 upphafi
kristninnar leiddi til venju, sem haldin var í Eng-
landi í margar aldir. Drengur var kosinn sem
gerfibiskup í hverri einustu kirkju. Venjulega var
hann valinn úr drengjakór kirkjunnar og oftast á
degi Nikulásar helga, 6. desember. Vald hans stóð
þar til á Heilaga sakleysis degi, 28. desember.
Ungbiskupinn og fjelagar hans framkvæmdu
allar dómkirkjulegar venjur þessa daga, nema
hvað þeir sungu ekki messur.
Hinrik VIII. lagði þessa skrítnu venju niður.
Hún var endurreist af Maríu drotningu 1552 og
loks afnumin með öllu af Elísabetu drotningu. I
öðrum Evrópulöndum hjelst þessi venja fram til
1799.
Sú venja að hengja upp sokka barnanna á jólun-
um er einnig sett í samband við nafn Nikulásar
helga og á rót sína að rekja til hinna dularfullu
miðalda. Svo er sagt í gamalli sögu, að ungar stúlk-
ur í ákveðnu klaustri hafi hengt sokka sína á
klefahurð abbadísarinnar á jólunum. Hver einstök
stúlka skrifaði nafnið sitt á blað og bætti nokkr-
um velvöldum orðum við til Nikulásar helga. Blöð-
in voru brotin saman og sett í sokkana.
Næsta morgun voru sokkarnir fullir af sælgæti.
Stúlkurnar í klaustrinu skrifuðu vinstúlkum sín-
um og sögðu frá þessari venju. Á hverju ári voru
sokkarnir fyltir með sælgæti. Þegar önnur börn,
hingað og þangað í Evrópu, heyrðu frá þessu sagt,
tóku þau að skrifa Nikulási helga og hengdu upp
sokka sína á jólkvöldið. Margir hlutu laun fyrir
trú sína á Nikulás helga og á þann hátt skapaðist
venjan að hengja upp sokka sína á jólunum.
Það var ekki fyr en nokkrum öldum eftir að
Nikulás helgi dó, að hann var valinn verndardýr-
lingur jólanna. Nafnið Sankta Claus er hrein ame-
rísk afbökun á gamla hollenska nafninu San
Nicolaas.
Nikulás helgi var alt sitt langa líf biskup yfir
Myra. Hann varði hinn kristna málstað þegar
hann var ekki í miklum hávegum hafður. Hann
varð gamall og örvasa í þjónustu Guðs. Hann er
talinn hafa látist árið 326.
Margar sögur um kraftaverk hans komust á
kreik mjög fljótt eftir dauða hans. Árið 430 var
hann orðinn svo frægur, að Justinus keisari bygði
kirkju honum til heiðurs í Miklagarði.
Eftir því, sem árin liðu varð hann og afrek
hans frægari. Árið 1087 var marmara kista hans
flutt úr dómkirkjunni í Myra til Bari í Italíu.
Hinir valdamiklu kaupmenn í Neapel heimtuðu að
hinn góði dýrlingur yrði fluttur til hafnarborgar
þeirra.
Vegna kraftaverka sinna hefir Nikulás helgi orð-
ið vemdardýrlingur allra skólapilta, kirkjuþjóna,
ógiftra meyja, sjómanna og kaupmanna. Hann er
einkum verndari bamanna, því mörg góðverk hans
voru gerð fyrir hamingju barnanna. Honum þótti
vænt um þau og það er trú margra að það sje
hann, sem sjái um að börnin fái jólagjafir. Og
þegar börnin hugsa um Nikulás helga, þá eru þau
ávalt góð böm.
Ekkja Lenins
Saga er sögð um það, að einu sinn, er „hrein-
gerningar“ stóðu yfir í Rússlandi, og Stalin var
að losa sig við gamla samherja, þá hafi Krup-
skaju, ekkju Lenins þótt nóg um. Hún hefði því
hvað eftir annað sent Stalin orð til að biðja griða
fyrir ýmsa af fornum samherjum Lenins, manns
hennar.
Stalin svaraði ekki orðsendingu Kmpskaju og
ljet lengi vel sem vind um eyrun þjóta.
Svo var það, er Sinojev-málaferlin stóðu sem
hæst, að ekkja Lenins sendi Stalin orð og bað hann
að þyrma hinum ákærðu. Stalin var nú orðinn leið-
ur á þessu nuddi og sagði við sendimanninn:
„Segðu kerlingar helv...að ef hún hætti ekki
þessu pexi þá verði fenginn annar kvenmaður til
að vera ekkja Lenins!"
★
í bænum Palmer í Bandaríkj"unum var einhend-
ur maður, 71 árs að aldri, dæmdur í sekt fyrir að
hafa ráðist á 86 ára gamlan mann, sem búinn
var að missa annan fótinn. Þeir höfðu verið að
deila um kvenfólk, karlarnir.
★
Kona nokkur í Kalifomíu heimtaði skilnað frá
manni sínum vegna þes að hann ljek sjer að leik-
fangajárnbrautum. Konan fjekk skilnaðinn.