Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1943, Side 10

386
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
þetta norska fólk eins og Norð-
menn yfirleitt upp frá þessum
degi.
Eg hafði bréf upp á vasann
til aldraðs manns, Yatndal að
nafni, frá HelgaValtýssyni. Þang-
að skyldi eg snúa mér. Þetta var
rnerkur maður, uppeldisfrömuð-
ur. Er eg kom til hans með bréf-
ið var karl æði þursvuntulegur.
Honum leizt ekki á mig og mér
leizt ekki á hann. Hann bjó á
Garnes, skammt frá Bergen. Bú-
staður hans er við vatn eitt. Hinu-
megin við vatnið er bærinn Yttre
Arne. Það er verksmiðjubær. Karl
lánaði mér bát til að róa á yfir
vatnið.
I VERKSMIÐJUM OG
SKÓLUM
Maður er nefndur Aagaard.
Hann átti mikla verksmiðju þar.
Þar var gerður allskonar varn-
ingur í norskum heimaiðnaðar-
stíl, barnaleikföng og annað. Eg
gekk á hans fund og sagði hon-
um að eg væri nýkominn frá Is-
landi og ætlaði að verða norskt
skáld. Karl rak upp skellihlátur.
En áður en hann var alveg búinn
að ná sér eftir hláturkastið, þá
var hann búinn að ráða mig í
vinnu. Eg rósamálaði hjá honum
barnaleikföng um sumarið, lærði
norsku af fólkinu sem eg vann
með og leið prýðilega.
Leikfangaverksmiðja þessi vat
ekki starfrækt nema á sumrin.
Um haustið fór eg því til Staf-
angurs og gekk þar á fund Bjel-
lands verksmiðjueiganda er átti
hinar miklu niðursuðuverksmiðj-
ur. Eg sagði honum sömu sögu
og Aagaard um vorið, að eg
væri þar kominn frá Islandi, til
þess að verða norskt skáld. Hann
skellihló alveg eins og hinn, en lét
mig hafa atvinnu í 3 mánuði í
verksmiðjum sínum.
Síðan fór eg um veturinn á lýð-
skólann á Voss. Og þar samdi eg
mína fyrstu bók, en skrifaði auk
þess greinar og smásögur í blöð.
Bókarhandritið sendi eg til for-
lags Aschehaugs í Oslo, en fékk
það endursent með þeim urnpiæl-
um að það þyrfti lagfæringar við,
til útgáfu, en forlagið bauð méf
mánaðarlaun meðan eg væri að
endurbæta bókina. Upp frá því
Kristmann Cuðmundsson.
„Á þeini árum hafði ég ákaflega mikla
trú á sjálfum mér.“
fékk eg laun hjá Aschehaug allt
til þess að Noregur var hernum-
inn. Þ. e. a. s. mánaðarlegar út-
borgunir fyrir prósentur af sölu
bóka minna, eða væntanlegra
bóka.
Við leikföngin um sumarið og
hjá Bjelland hafði eg grætt fyrir
skólaverunni á Voss, og þar fékk
ég peninga frá blöðum, svo að eg
átti dálítinn afgang um vorið.
Fór eg frá skólanum til Odda í
Harðangri. Þegar eg kom þang-
að sá eg menn vera að mála hús,
er stóð á hárri klettasnös.
Þeir áttu eftir að mála burstina.
Mér sýndist á þeim að þeir ekki
þora almennilega svo hátt. Bauðst
eg því til að mála það sem eftir
var. Sagðist vera málarasveinn.
Það var til í því, að eg hafði mál-
að hús bæði á Akureyri og í
Ilafnarfirði, áður en eg fór að
heiman.
MÁLARASVEINN
Þegar eg var búinn með burst-
ina, kom málarameistarinn og
spurði mig hvort þetta væri nægi-
lega vel gert. Eg hvað svo vera,
enda kynni eg handverkið. En ef
hann efaðist, gæti hann prílað
sjálfur upp og sannfærst um það.
Nei, sagði hann, eg sé það héðan
að þetta er gott hjá þér. Svo bað
hann mig um að fá sér pappír-
ana mína til sannindamerkis iim,
að eg væri málarasveinn. Eg hafði
af hendingu meðferðis félags-
skírteini eða kvittun frá einhverju
félagi, man ekki hvort það var
frá Bókmenntafélaginu eða ein-
hverju öðru, og sýndi honum.
Hann sá þar nafnið mitt og lét
það gott heita.
I Odda vann eg að húsamáln-
ingu til þess að safna fé í reið-
hjól og vönduð föt, en keypti þv*
næst hjólið og fötin, batt fai
angur minn aftan við sætið og
lagði af stað á hjólinu þvert yfir
sþagann til Stokkhólms, með viö-
komu í Oslo og víðar.
FYRSTA BÓKIN
Er eg kom til baka frá Stokk-
hólmi, staðnæmdist eg í Aarnæs
og rnálaði tvö hús í ákvæðis-
vinnu fyrir skógarbændur. Og þar
fékk eg tilkynningu frá Asche-
haugs-forlaginu um það að bók
mín „Islandsk Kærlighet“ væri
tekin til útgáfu. Upp frá því fór
eg að geta lifað á ritstörfum.
Bókin vakti talsverða athygli.
En upplag hennar var ekki nema
1500 eintök.
Um veturinn var eg í skóla
hjá Olaf Sletto, hinpm ágætasta
manni. Hjá honum var margt
hægt að læra. Og síðan lagði eg
áherzlu á að kynnast Noregi á
sem flestum sviðum. Upp til selja
og út við sjó, til að læra sem
bezt málið. Lærði ríkismál og mál-
ýskur og kynntist öllum stéttum
þjóðarinnar.
— Æfintýralegt líf, bæði fyrr
og síðar.
— Það er eins og æfintýrin
hafi elt mig. Eg hef tekið eftir
því, að ef eg segi kunningjum
mínum blákaldan sannleikann um
ýmislegt það, sem á daga mína
hefir drifið, þá trúa þeir mér
ekki. Eg þarf að laga frásögn-
ina í hendi, til þess að henni sé
trúað.
— Eg trúi "því. — Þú gætir lík-
lega sagt alllanga sögu frá Nor-
egsárum þínúm.
— Eg var þar í 15 ár, og líkaði,
sem sagt, prýðilega við þjóðina.
En hér eftir læt eg ekki reka mig
í útlegð, hvað sem á dynur.
HEIMA
Nú lifi eg það nýstárlega að
vera byrjandi í annað sinn. Bók-
in sem er nýkomin út „Nátttröll-
ið glottir“, er sú fyrsta, sem eg
hefi skrifað á íslenzku. Eg var
orðinn ókunnugur málinu eftir