Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1944, Blaðsíða 18

LESRÓK MOROUNBLAÐSINS
530
- FRANS FRÁ ASSISI -
1182-1226
Eftir dr. Eirík Albertsson
J.
HETLAGUR FRANS frá Assisi or
cinn hinna mestu elskhuga, sem
iit'aii hafa hjer á jörðu. Hann lagði
ríka ást á Guð og alla menn. llann
var sannur lærisveinn Jesú Krist.
Og um flest var hann svo líkur
Ruddha, að oft má ekki á milli sjá.
Væri ekki fullgildar sögulegar
heimildir fyrir því, að heilagur
Frans hafi etiga< kunnleika haft um
lluddha, mundi lífsferill hans vera
talinn vitandi og vel íhuguð stæl-
ing á æfiferli hins indverska spá-
manns. Æfisögur Jieirra eru um
margt svo líkar. að nærri stappar,
að þær sjeu afrit sama sjónleiks-
ins, þýdd á ólík tungumál.
lleilagur Frans og Buddha sneru
báðir baki við munaðarlífi og gerðu
fátæktina að fylgikonu, eða öllu
heldur að hjartfólginni ástmey.
Báðir höfnuðu þeir opinberlega
rjetti á einkaeign og töldu hana or-
sök alls böls. Báðir gerðust þeir
farandmenn til þess að afmá hrukk-
ur þjáninganna af ásjónu mann-
kynsins. Báðir unnu þeir tign og
fegurð tilverunnar og kunnu skil
þeirra. Báðir höfðu þann skiln-
ing um sig, og sjerhverja aðra
lifandi veru, að hún myndaði sam-
úðar-stuðul í máttugum óði sköpun-
arverksins. Og þegar dauðinn nálg-
aðist þá, báðu þeir vini sína að
bera sig út á bersvæði, því að þeir
voru sælastir, þegar þeim var ekki
ofþyngt með gæðum þessa heims,
sem í þeirra augum var bölvun
hans og höfuðmein.
II.
FRANS FRÁ ASSISI, eða Frane-
esco di Bernardone, en svo hjet
hann rjettu nafni, var sonur Pietro,
di Bernardone, er var efnaður
klæðskeri í Fmbríu á Ítalíu. Upp-
vaxtaráiin lifði hann í glaðværð
heimsins og gjálífi. Hann þótti upp-
vöðslumikill og uppreisnargjarn og
eyðslusamur úr hófi. Hann virtist
ekki bera neitt skyn á gildi fjár-
muna. Hann sóaði fje á báðar hend
ur og var mjög veitull. Ilonum vari
nær skapi að gleðja vini sína með
fjármunum föður síns, en að stuðla
að því. að gildir sjóðir hans ykjust.
Móðir hans var sparsöm kona og
auðkær, eins og hinn eljusami bóndi
hennar. Varð henni oft að orði, að
Frans lifði að hætti konungssona,
en ekki eins og hann væri algengur
kaupmannssonur. Faðir hans hafði
og áhyggjur stórar út af angur-
gapanum, syni sínum, og taldi víst,
að hann yrið hinn mesti auðnuleys-
ingi, þótt hann hinsvegar dreymdi
um hann stóra drauma.
En þótt honum væri ekki klappað
lof í lófa í föðurgarði, hljómuðu lof
tungurnar því skærar á öðrum vett-
vangi. 1 hópi ungra fjelaga í Assisi.
eyddi hann ekki aðeins af ai;ði
pyngjunnar, heldur og af ríkum
sjóði hjarta og hugar. Ilann var
glæsimaður mikill. Ilann var grann-
vaxinn og fagurlimaður, dökkeyg-
ur og fagurleitur og hinn mesti
fagnaðarmaður. Ilafði hann for-
ystu alla á leikvangi, forystu um
tísku og hætti, um ærsl og fjanda-
fagnað, um óð og ástir. Var hanní
brátt kjörinn heiðursfjelagi í sam-
fjelagi hinna ungu manna, eins og
hinn æskuglaði'Buddha forðum og
síðar miklu hinn æskuglaða Tolstoy.
Eftir því sem ]>roski færðist yfir
hann óx upp í huga hans tvenns-
konar metnaðargirud. Hann vildi
geta sjer góðan orðstírr í hugprýði
og ljóðiist. Ilann leggur því hug á
að verða hermaður og skáld; her-
maður til þess að vernda þjóð sína
og.aittargrund, og skáld til þess að!
gleðja samlanda sína. Hann dáði
einkum skáldin á Suður-Frakk-
landi, farandskáldin frægu, er ortu
fögur og hrífandi ástarkvæði og
gerðu Suðurlönd Evi'ópu gð heim-
kynni ljóðrænnar fegurðar. Og það
var hrifning hans á skáldskapj
frönsku farandskáldanna. sem olli
því, að fjelagar hans gáfu honurn
viðurnefnið Francesco, ]). e. litli
Frakklendingurinn. Sagnir eru um
það, að móðir hans hafi látið hann
heita Jóhannes. En áður en hann
var orðinn fulltíða maður hafði
viðurnefnið fest við hann og hið
rjetta nafn hans þokað fyrir því.
ITinn ágæti og ástsæli maður frá
Assisi hefir ætíð síðan haldið virð-
ingarsæti sínu í sögunni undir nafni
því, sem tengir hann við friinsku
skáldin: Francesco eða Fransiskus,
heilagur Frans — farandtrúður
drottins.
III.
BLESSAÐUR, heilagur Frans
frá Assisi! Þú, hin ljúfa og blíða
sál mansöngvarans og skáldsins!
Þú, hinn hugreifi og h.jartaprúði
hermaður! Aður en andi þinn náði'
þeim þroska að skilja og takast á
hendur köllun, er Ouð í upphæðum
hafði valið þig til, knúði þig ein-<
hver hulin þrá til þess að berjast